Вікіпедыя

Заходні фронт (Вялікая Айчынная вайна)

Фронт Чырвонай Арміі
У паняцця ёсць і іншыя значэнні, гл. Заходні фронт.

Захо́дні фронт — аператыўнае аб’яднанне РСЧА ў гады Вялікай Айчыннай вайны.

Заходні фронт
Эмблема УС
Гады існавання 22 чэрвеня 1941 — 24 красавіка 1944
Краіна Сцяг СССР СССР
Падпарадкаванне камандуючаму войскамі фронту
Уваходзіць у Узброеных Сіл СССР
Тып фронт
Складаецца з упраўленне, аб'яднанні, злучэнні, воінскія часці і ўстановы
Колькасць аб'яднанне
Удзел у Вялікая Айчынная вайна

1941 год

правіць

Заходні фронт быў сфарміраваны на аснове войскаў Заходняй асобай ваеннай акругі.

Камандуючы войскамі — генерал арміі Дз. Р. Паўлаў — да 30 чэрвеня 1941 года,

начальнік штаба — генерал-маёр У. Я. Клімаўскіх  (руск.) (бел. — да 30 чэрвеня 1941 года,

начальнік артылерыі — генерал-лейтэнант М. А. Кліч  (руск.) (бел.,

камандуючы ВПС фронту генерал-маёр І. І. Копец  (руск.) (бел.,

член Ваеннага савета фронту — карпусны камісар А. Я. Фаміных  (руск.) (бел. — да 3 ліпеня 1941 года.

На 22 чэрвеня 1941 года Заходні фронт меў у сваім складзе чатыры арміі:

Усяго ў складзе фронта налічвалася 45 дывізій (24 стралковых, 12 танкавых, 6 матарызаваных, 2 кавалерыйскія; 4-ы паветрана-дэсантны корпус прыняты за дывізію).

Супраць Заходняй акругі праціўнік засяродзіў самую магутную групоўку войскаў — групу армій «Цэнтр» (генерал-фельдмаршала Ф. фон Бока) у складзе 4-й і 9-й палявых армій, 2-й і 3-й танкавых груп, усяго 50 дывізій, з іх 31 пяхотная, 9 танкавых, 6 матарызаваных, 3 ахоўных і 1 кавалерыйская.

Беласток — Мінск

правіць

У Беластоцка-Мінскай бітве (22 чэрвеня — 8 ліпеня) войскі Заходняга фронту пацярпелі цяжкае паражэнне: вялікая частка сіл фронту трапіла ў акружэнне і была знішчаная як баявая сіла. З 625 000 чалавек свайго складу фронт страціў каля 420 000, у рукі праціўніка трапіла вялікая колькасць ваеннай тэхнікі.

Усю віну за паражэнне наркам абароны СССР І. В. Сталін усклаў на камандаванне фронту. 30 чэрвеня камандуючы фронтам генерал арміі, Герой Савецкага Саюза Дз. Р. Паўлаў быў адхілены ад камандавання і 4 ліпеня арыштаваны. Пасля нядоўгага следства Паўлаў быў прысуджаны да расстрэлу. Разам з ім 22 ліпеня былі расстраляныя: начштаба фронту генерал-маёр У. Я. Клімаўскіх і начальнік сувязі фронту генерал-маёр А. Ц. Грыгор’еў. Начальнік артылерыі фронту генерал-лейтэнант М. А Кліч і камандзір 14-га мехкорпуса генерал-маёр С. І. Аборын арыштаваныя 8 ліпеня і затым расстраляныя, камандуючы 4-й арміяй генерал-маёр А. А. Карабкоў адхілены 8 ліпеня, на наступны дзень арыштаваны і расстраляны 22 ліпеня.

30 чэрвеня новым камандуючым фронту быў прызначаны генерал-лейтэнант А. І. Яроменка, 1 ліпеня начальнікам штаба — генерал-лейтэнант Г. К. Маландзін, 3 ліпеня членам Ваеннага савета — армейскі камісар 1 рангу Л. З. Мехліс.

2 ліпеня камандуючым фронтам быў прызначаны наркам абароны СССР маршал С. К. Цімашэнка (Яроменка быў пакінуты яго намеснікам). Адначасова ў склад фронту былі перададзеныя войскі Другога Стратэгічнага эшалона.

На пачатак ліпеня Заходні фронт уключаў наступныя арміі:

Смаленская бітва

правіць

У пачатку Смаленскай бітвы Заходні фронт пацярпеў новае цяжкае паражэнне, аднак наяўнасць у тыле войскаў Трэцяга Стратэгічнага эшалона (фронту Рэзервовых армій) не дазволіла праціўніку выйсці на аператыўны прастор.

19 ліпеня 1941 года камандуючым Заходнім фронтам быў прызначаны генерал-лейтэнант А. І. Яроменка (маршал С. К. Цімашэнка застаўся галоўнакамандуючым войскамі Заходняга напрамку), 21 ліпеня начальнікам штаба — генерал-лейтэнант В. Д. Сакалоўскі, 12 ліпеня членам Ваеннага савета — М. А. Булганін. У падпарадкаванне фронту былі перададзеныя аператыўныя групы з складу фронту Рэзервовых армій.

24 ліпеня са складу левага крыла Заходняга фронту быў сфарміраваны Цэнтральны фронт (13-я і 21-я арміі), пазней (14 жніўня) на левым флангу Заходняга фронту быў сфарміраваны Бранскі фронт.

30 ліпеня 1941 года камандуючым Заходнім фронтам зноў стаў маршал С. К. Цімашэнка.

На пачатак жніўня 1941 года Заходні фронт уключаў шэсць армій:

Да 10 верасня Заходні фронт вёў цяжкія баі, пасля чаго атрымаў загад перайсці да абароны.

Маскоўская бітва

правіць

12 верасня 1941 года новым камандуючым Заходнім фронтам быў прызначаны генерал-палкоўнік І. С. Конеў.

На пачатак кастрычніка 1941 года фронт, які займаў паласу 340 км ад Асташкава да Ельні (выключна), меў у сваім складзе шэсць армій:

2 кастрычніка войскі нямецкай групы армій «Цэнтр» пачалі наступленне ў паласе Заходняга фронту, дамагліся сур’ёзных поспехаў і акружылі асноўныя сілы фронту ў раёне Вязьмы. У Вяземскім «катле», апынуліся ў акружэнні войскі адразу трох армій Заходняга фронту: 16-й, 20-й і 19-й (штаб 16-й арміі перадаў свае дывізіі 19-й арміі і выйшаў з акружэння); акрамя таго, у акружэнні апынуліся дзве арміі Рэзервовага фронту (24-я і 32-я).

5 кастрычніка 31-я і 32-я арміі Рэзервовага фронту былі перападпарадкаваныя штабу Заходняга фронту.

10 кастрычніка 1941 года войскі Заходняга і Рэзервовага фронту былі аб’яднаны ў адзін Заходні фронт пад камандаваннем (з 13 кастрычніка) генерала арміі Г. К. Жукава; генерал-палкоўнік І. С. Конеў быў пакінуты яго намеснікам па правым флангу (19 кастрычніка 1941 года ён узначаліў самастойны Калінінскі фронт у складзе: 22-я, 29-я, 30-я і 31-я арміі).

Членам Ваеннага савета Заходняга фронту застаўся М. А. Булганін, а начальнікам штаба — генерал-лейтэнант В. Д. Сакалоўскі.

12 кастрычніка ў склад Заходняга фронту былі перададзеныя войскі Маскоўскага Рэзервовага фронту (камандуючы фронтам генерал-лейтэнант П. А. Арцем’еў стаў намеснікам камандуючага Заходнім фронтам, генерал-маёр Л. А. Говараў — начальнікам артылерыі Заходняга фронту).

На Мажайскам рубяжы абароны засяроджваліся арміі Заходняга фронту:

11 лістапада 1941 года ў сувязі з расфарміраваннем Бранскага фронту ў склад Заходняга фронту была перададзена 50-я армія генерал-маёра А. М. Ермакова  (руск.) (бел..

15 лістапада 1941 года нямецкая група армій «Цэнтр» аднавіла наступленне на Маскву. Падчас абарончага этапу Маскоўскай бітвы ў склад Заходняга фронту былі перададзеныя 1-я ўдарная армія і 20-я армія, якія прыкрылі разрыў паміж 30-й (17 лістапада перададзена ў склад Заходняга фронту) і 16-й арміямі.

Нямецкае наступленне застапарылася ў самых варот Масквы, а 6 снежня 1941 года Заходні фронт пры падтрымцы Калінінскага і Паўднёва-Заходняга франтоў перайшоў у контрнаступленне, у якім прынялі ўдзел:

У выніку савецкага контрнаступлення войскі нямецкай групы армій «Цэнтр» пацярпелі цяжкую паразу і былі адкінутыя ад Масквы.

1942 год

правіць

У студзені 1942 года Заходні фронт аднавіў наступленне, маючы мэтай ва ўзаемадзеянні з Калінінскім і Бранскім франтамі акружыць і разграміць асноўныя сілы нямецкай групы армій «Цэнтр».

Камандуючым Заходнім фронтам заставаўся генерал арміі Г. К. Жукаў, 25 студзеня начальнікам штаба быў прызначаны генерал-маёр У. С. Галушкевіч.

Для каардынацыі дзеянняў франтоў 1 лютага 1942 года было адноўлена Галоўнае камандаванне Заходняга напрамку (яго ўзначаліў генерал арміі Г. К. Жукаў, які адначасова застаўся камандуючым Заходнім фронтам).

Аднак праводзімая 8 студзеня—20 красавіка 1942 года Ржэўска-Вяземская аперацыя не ўвянчалася поспехам.

На працягу ўсяго 1942 і зімы 1943 года Заходні фронт вёў цяжкія баі на цэнтральным стратэгічным накірунку (Першая Ржэўска-Сычэўская аперацыя; Другая Ржэўска-Сычэўская аперацыя), але не дасягнуў прыкметных поспехаў.

26 жніўня 1942 камандуючым Заходнім фронтам быў прызначаны генерал-палкоўнік І. С. Конеў, начальнікам штаба з 5 мая 1942 года быў генерал-лейтэнант В. Д. Сакалоўскі.

Склад Заходняга фронту летам/восенню 1942 года:

1943—1944 гады

правіць

22 лютага 1943 года пачалося новае наступленне Заходняга фронту — ён павінен быў падтрымаць дзеянні савецкіх войскаў па разгрому нямецкай групы армій «Цэнтр», аднак поспеху дасягнуць зноў не ўдалося, і 28 лютага Конева на пасадзе камандуючага Заходнім фронтам змяніў генерал-палкоўнік В. Д. Сакалоўскі. Начальнікам штаба быў прызначаны генерал-лейтэнант А. П. Пакроўскі  (руск.) (бел..

Склад Заходняга фронту ў зімовай кампаніі 1942/43 года:

Пастаянныя актыўныя дзеянні савецкіх войскаў вымусілі групу армій «Цэнтр» 2 сакавіка 1943 пачаць адвод войскаў з ржэўска-вяземскага плацдарма. Савецкія войскі пачалі пераслед адступаючага праціўніка (другая Ржэўска-Вяземская аперацыя), і да 31 сакавіка 1943 года ржэўскі выступ быў ліквідаваны.

Падчас Курскай бітвы баявымі дзеяннямі войскаў Заходняга і Бранскага франтоў 12 ліпеня 1943 года пачалося контрнаступленне савецкіх войскаў на паўночным фасе Курскай дугі (Арлоўская стратэгічная наступальная аперацыя «Кутузаў»). Асноўны ўдар нанесла 11-я гвардзейская армія (былая 16-я армія; генерал-лейтэнант І. Х. Баграмян) з раёна Казельска, дапаможны ўдар — 50-я армія (І. В. Болдзін). 12 ліпеня ў склад Заходняга фронту была перададзена 11-я армія (І. І. Фядзюнінскі), 18 ліпеня — 4-я танкавая армія (В. М. Баданаў  (руск.) (бел.) і 2-гі гвардзейскі кавалерыйскі корпус (У. В. Крукаў  (руск.) (бел.).

У канцы ліпеня 1943 года са складу Заходняга фронту ў склад Бранскага разам з палосамі былі перададзеныя 11-я гвардзейская армія, 11-я армія, 4-я танкавая армія і 2-гі гвардзейскі корпус. Заходні фронт засяродзіўся на правядзенні Смаленскай аперацыі (7 жніўня—2 кастрычніка 1943 года; аперацыя «Сувораў»), пры гэтым быў узмоцнены 21-й і 68-й арміямі, 5-м мехкорпусам і 3-м гвардзейскім кавалерыйскім корпусам.

Склад Заходняга фронту восенню 1943 года:

Пасля вызвалення Смаленска з восені 1943 да вясны 1944 года Заходні фронт распачаў шэраг няўдалых наступальных аперацый з мэтай захопу Віцебска і Оршы (Аршанская і Віцебская аперацыі). Камісія пад старшынствам Г. М. Маленкова, створаная на падставе загаду Стаўкі ВГК, канстатавала няўдачу 11 аперацый:

  • Аршанская аперацыя 12—18 кастрычніка 1943 г.
  • Аршанская аперацыя 21—26 кастрычніка 1943 года
  • Аршанская аперацыя 14—19 лістапада 1943 года
  • Аршанская аперацыя 30 лістапада—2 снежня 1943 года
  • Віцебская аперацыя 23 снежня 1943—6 студзеня 1944 года
  • Багушэўская аперацыя 8—24 студзеня 1944 года
  • Віцебская аперацыя 3—16 лютага 1944 года
  • Асобная аперацыя на Аршанскім напрамку 22—25 лютага 1944 года
  • Віцебская аперацыя 29 лютага—5 сакавіка 1944 года
  • Аршанская аперацыя 5—9 сакавіка 1944 года
  • Багушэўская аперацыя 21—29 сакавіка 1944 года

15 красавіка 1944 года на пасадзе камандуючага фронтам В. Д. Сакалоўскага змяніў генерал-палкоўнік І. Д. Чарняхоўскі.

24 красавіка 1944 г фронт быў перайменаваны ў Трэці Беларускі фронт.

Была пачата падрыхтоўка да Беларускай стратэгічнай наступальнай аперацыі.

Спасылкі

правіць
 
Лагатып Вікіцытатніка
У Вікікрыніцах ёсць тэксты па тэме
Заходні фронт (Вялікая Айчынная вайна)
Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Заходні_фронт_(Вялікая_Айчынная_вайна)&oldid=4581381"