Паўднёвы Каўказ

Паўднёвы Каўказ — частка Пярэдняй Азіі, якую палітычна адносяць і да Еўропы. На поўначы, па галоўным хрыбце Вялікага Каўказа мяжуе з Расіяй, на поўдні — з Турцыяй і Іранам, на захадзе абмываецца Чорным морам, на ўсходзе — Каспійскім. Плошча Паўднёвага Каўказа -- 190 тыс. кв. км.

У расійскай і савецкай гістарыяграфіі і літаратуры рэгіён называюць Закаўказзем.

Геалагічная будова

Да Паўднёвага Каўказа адносяць: Паўднёвы схіл Вялікага Каўказа Калхідская нізіна Курынская западзіна

Малы Каўказ Армянскае нагор’е Талышскія горы Ленкаранская нізіна

Сучасны палітычны падзел

Краіны-члены ААН Азербайджан Арменія Грузія

Часткова прызнаныя краіны Рэспубліка Абхазія Паўднёвая Асеція

Адміністрацыйная карта Каўказа

Гісторыя

Паўднёвы Каўка, як і ўвесь Каўказ, — важны геапалітычны рэгіён, які з глыбокай старажытнасці злучае краіны Усходу і Захаду і знаходзіўся на скрыжаванні гандлёвых шляхоў паміж Блізкім Усходам і Усходняй Еўропай, міграцыйных хваль, войск заваёўнікаў, якія імкнуліся авалодаць іншымі. Шырокія былі гандлёвыя і культурныя сувязі гэтых дзяржаў паміж сабой і з сумежнымі краінамі Еўропы і Усходу — Старажытнай Грэцыяй, Візантыяй, Рымам, Іранам, Індыяй, Кітаем і інш.

Тут у IX—VI стагоддзях да н. э. знаходзілася адна з найстаражытнейшых дзяржаў свету — Урарту, якая ахоплівала ў перыяд сваёй магутнасці ўсё Армянскае нагор’е, а бліжэй да нашай эры — Калхідскае царства, Каўказская Албанія. Ад старажытных цывілізацый засталіся шэдэўры архітэктуры, выбітныя літаратурныя помнікі.

Наяўнасць урадлівых зямель, водных рэсурсаў і спрыяльнага мяккага клімату садзейнічала стварэнню развітой сельскай гаспадаркі — ірыгацыйнага земляробства, жывёлагадоўлі на выпасе. Гандаль прыводзіў да развіцця рамёстваў, будаўніцтва гарадоў, развіцця транспарту.

З іншага боку, багатыя землі ўвесь час прыцягвалі ўвагу моцных і ваяўнічых суседзяў — спачатку гэта была Рымская імперыя, затым — Візантыя, арабы. У XIII—XV стагоддзях — татара-манголы і Тамерлан. Затым Паўднёвы Каўказ стаў аб’ектам саперніцтва паміж Персіяй (Іранам) і Асманскай імперыяй (Турцыяй). Сярэднявечча было часам бясконцых войнаў, генацыду, гандлю рабамі, феадальных канфліктаў і спусташальных паходаў чужаземных заваёўнікаў. Асабліва жорстка паўднёвыя суседзі абыходзіліся з хрысціянамі — грузінамі і армянамі. Крыху лягчэй было народам, якія прынялі іслам.

Літаратура

• Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 6: Дадаізм — Застава / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1998. — Т. 6. — 576 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0106-0 (т. 6).