Куба: Розніца паміж версіямі

|Найбуйнейшыя гарады = [[Гавана]], [[Сант'ягаСант’яга-дэ-Куба]]

|Насельніцтва = 11.147.407<ref name="cia.gov">https://www.cia.gov/library/publications/resources/the-world-factbook/geos/cu.html {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20201218051736/https://www.cia.gov/library/publications/resources/the-world-factbook/geos/cu.html |date=18 снежня 2020 }}</ref>

|Насельніцтва па перапісу = 11.239.224<ref>http://www.one.cu/publicaciones/cepde/estudiosydatos/anual/4_tabla_2.pdf {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20170107175343/http://www.one.cu/publicaciones/cepde/estudiosydatos/anual/4_tabla_2.pdf |date=7 студзеня 2017 }}</ref>

|ВУП (ППЗ) = 132,9 млрд<ref name="cia.gov">https://www.cia.gov/library/publications/resources/the-world-factbook/geos/cu.html {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20201218051736/https://www.cia.gov/library/publications/resources/the-world-factbook/geos/cu.html |date=18 снежня 2020 }}</ref>

Рэльеф Кубы пераважна раўнінны. Горы і ўзвышшы займаюць каля траціны тэрыторыі. Рэльеф паўднёва-ўсходняй часткі вострава Куба, сфармаваны ўзаемадзеяннем Карыбскай і Паўночна-Амерыканскай літасферных пліт, мае гарысты характар ​​— — горы [[Сіера-Маэстра]] працягласцю 250 км з вышэйшай кропкай краіны пікам Туркіна (1974 м.). З поўдня горы Сіера-Маэстра «падкрэслены» глыбакаводным жолабам Кайман. На Кубе паўсюдна развіты [[карст]]. Размешчаныя на захадзе вострава маляўнічыя невысокія горы Гуанігуаніка мудрагеліста расчлененыя. Тут маецца мноства карстовых [[Пячора|пячор]], буйнейшая з іх, [[Санта-Томас]], мае разгалінаваную сетку падземных галерэй агульнай працягласцю 25 км. У даліне [[Віньялес]], сустракаюцца так званыя «[[маготас]]» — формы трапічнага карсту, якія ўяўляюць сабой узвышшы з амаль вертыкальнымі схіламі і плоскімі вяршынямі. Берагі, як правіла, нізкія, часам забалочаныя, але ёсць і доўгія пясчаныя пляжы. [[FileФайл:Fragmento del Valle de Viñales. Cuba.JPG|thumb|Даліна Віньялес|left]] [[File:Cuba - Parque Nacional "Alejandro de Humboldt" (2005) (20809878151).jpg|thumb|Нацыянальны парк Аляксандра Гумбальта]]

На ўсходзе значныя паклады нікеля, па запасах якога Куба займае трэцяе месца ў свеце (пасля Новай Каледоніі і Аўстраліі, 2007)<ref name="bigenc.ru">https://bigenc.ru/geography/text/2117615 {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20201123020223/https://bigenc.ru/geography/text/2117615 |date=23 лістапада 2020 }}</ref>. Маюцца вялікія запасы [[кобальт]]у (чацвёртае месца ў свеце <ref>https://lenta.ru/news/2018/01/14/kobalt/</ref>). Таксама востраў Куба валодае запасамі медзі, марганцу, [[каалін]]у, на востраве Хувентуд ёсць храміты). На шэльфе маюцца запасы нафты (сціплыя, 124 млн [[барэльБарэль (адзінка аб’ёму)|барэляў]] на 2017) і [[прыродны газ|прыроднага газу]] (значныя, 70 млрд м³ на 2017)<ref name="cia.gov">https://www.cia.gov/library/publications/resources/the-world-factbook/geos/cu.html {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20201218051736/https://www.cia.gov/library/publications/resources/the-world-factbook/geos/cu.html |date=18 снежня 2020 }}</ref>.

Клімат — трапічны пасатны, якая фарміруецца ў тым ліку і цячэннем [[Гальфстрым]], што зараджаецца на поўнач ад Кубы. Сярэднегадавая тэмпература складае +25,5 &nbsp;°C. Тэмпературы самога цёплага і халоднага месяца адрозніваюцца ўсяго на 5 &nbsp;°C. Летні гадавы максімум ападкаў (май — верасень). Сярэдняя колькасць ападкаў складае 1400 мм<ref>https:// name="bigenc.ru"/geography/text/2117615</ref>. На наветраных схілах гор — да 3400 мм. Асаблівасцю клімату Кубы з’яўляецца тыповая высокая вільготнасць на працягу ўсяго года. У ліпені-лістападзе нярэдкімі гасцямі становяцца [[Трапічны цыклон|ўраганы]] (у нашым стагоддзі найбольшыя страты прынесла Ірма, верасень 2017).

Прэзідэнтам Дзяржсавета стаў Рауль Кастра, які паабяцаў сысці на пенсію ў 2018 годзе<ref>[http://finam.info/news/kastro-poobeshal-uyti-na-pensiyu-v-2018-godu/ Кастро пообещал уйти на пенсию в 2018 году. Финам 25.02.2013] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20150102034757/http://finam.info/news/kastro-poobeshal-uyti-na-pensiyu-v-2018-godu/ |date=2 студзеня 2015 }}</ref>. 24 лютага 2019 года грамадзяне Кубы на рэферэндуме прагаласавалі за зацвярджэнне новай канстытуцыі.

# правіцыя [[Правінцыя Матансас (правінцыя)|Матансас]]

# правіцыя [[Правінцыя Сьенфуэгас (правінцыя)|С’енфуэгас]]

# правінцыя [[Правінцыя Вілья-Клара (правінцыя)|Вілья-Клара]]

# правінцыя [[правінцыя Сьега-дэ-Авіла (правінцыя)|Сьега-дэ-Авіла]]

# правінцыя [[правінцыя Камагуэй (правінцыя)|Камагуэй]]

# правінцыя [[правінцыя Ольгін|Ольгін]] (адм. цэнтр — [[Горад ОльгінАльгін|Ольгін]])

# правінцыя [[правінцыя Гуантанама (правінцыя)|Гуантанама]]

Самая вялікая па колькасці насельніцтва краіна Вест-Індыі. Адзіная [[Лацінская Амерыка|лацінаамерыканская краіна]] з адмоўнай дынамікай насельніцтва. На Кубе самы нізкі паказчык нараджальнасці сярод усіх дзяржаў Заходняга паўшар’я. Натуральны прырост — 0,2 %, міграцыйны —  — 0,5 %<ref name="cia.gov">https://www.cia.gov/library/publications/resources/the-world-factbook/geos/cu.html {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20201218051736/https://www.cia.gov/library/publications/resources/the-world-factbook/geos/cu.html |date=18 снежня 2020 }}</ref>. Сярэдняя працягласць жыцця — 76 гадоў. Тэндэнцыя да зніжэння нараджальнасці і старэння насельніцтва азначылася тут яшчэ ў 1970-х. Сёння (у 2017 г.) сярэднестатыстычнаму кубінцу 41,5 гады, а асобы маладзей за 15 гадоў складаюць толькі 16,8 % насельніцтва<ref name="cia.gov">https://www.cia.gov/library/publications/resources/the-world-factbook/geos/cu.html {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20201218051736/https://www.cia.gov/library/publications/resources/the-world-factbook/geos/cu.html |date=18 снежня 2020 }}</ref>. Тэндэнцыя да старэння насельніцтва бачная таксама на прыкладзе кіраўніцтва краіны: сярэдні ўзрост членаў кубінскага Палітбюро — больш за 70 гадоў<ref>https://www.economist.com/node/21550418</ref>. [[FileФайл:Centro Habana novembre 2013 quartiere San Lazzaro.JPG|thumb|Кубінцы, Гавана, квартал Сан-Лазара|left]]

Абсалютнуя большасць насельніцтва Кубы складаюць белыя нашчадкі іспанскіх каланістаў, а таксама перасяленцаў з Францыі, Італіі, Германіі (64 %). За 350 гадоў каланізацыі іспанцамі было ўвезена больш за 1 мільён рабоў з заходняй Афрыкі (народы [[Ёруба (народ)|ёруба]], конга), іх нашчадкі складаюць 35 % насельніцтва (9 % — негры, 26 % — мулаты)<ref name="cia.gov">https://www.cia.gov/library/publications/resources/the-world-factbook/geos/cu.html {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20201218051736/https://www.cia.gov/library/publications/resources/the-world-factbook/geos/cu.html |date=18 снежня 2020 }}</ref>. У перыяд з 1853 па 1874 год з Азіі былі ўвезены больш за 125 000 кітайцаў. Да гэтага часу ў Гаване захаваўся «чайна-таўн». Расавыя прапорцыі на працягу апошняга стагоддзя істотна змяніліся. Доля белых, якая ў 1953 дасягала 84 %, скарацілася ў выніку эміграцыі, выкліканай Кубінскай рэвалюцыяй. Больш за тое, лічыцца, што кубінская статыстыка завышае працэнт белага насельніцтва і на самай справе на Кубе пераважаюць негры і мулаты (51 % ці нават 68 %). Дзяржаўная мова — [[іспанская мова|іспанская]], яна ж з’яўляецца асноўным гутарковай мовай. Пасля перамогі рэвалюцыі больш за 30 гадоў на Кубе насаджаўся атэізм, аднак у 1980-х гадах рэлігійнасць грамадства стала расці, а ў 1992 з канстытуцыі Кубы было прынята вызначэнне краіны як [[атэізм|атэістычнай]]. Сёння 60 % насельніцтва складаюць хрысціяне (большасць — каталікі, 5 % — пратэстанты). Каля 17 % (у асноўным, афракубінцы) прытрымліваюцца народных вераванняў. Вельмі папулярны культ [[сантарыя]], зрэшты, сантарысты наведваюць і каталіцкія храмы, лёгка спалучаючы дзве веры.

Найбольш заселеныя і асвоеныя ўзгорыстыя раўніны вострава, найменшая шчыльнасць у гарах захаду і ўсходу. Урбанізацыя — 77 % (2017). У сталічнай агламерацыі Сант’яга пражывае 2,14 мільёны чалавек (2015). Іншымі важнымі гарадамі з’яўляюцца Сант’яга-дэ-Куба (555 тыс.), [[Камагуэй (горад)|Камагуэй]] (347 тыс.)<ref>http://www.geonames.org/CU/largest-cities-in-cuba.html</ref>.

Да перамогі Кубінскай рэвалюцыі Куба была адной з найбольш паспяховых эканомік Лацінскай Амерыкі, хаця асноўная маса простых кубінцаў жыла ў поўнай галечы. Сацыялістычны шлях з далейшым крушэннем савецкага лагеру прывёў Востраў Свабоды на край эканамічнай прорвы. У краіне працягвае часткова дзейнічаць размеркавальна-карткавая сістэма па забеспячэнні насельніцтва прадметамі першай неабходнасці. Эканамічная сітуацыя пастаянна ўскладненая праз [[эмбарга]] з боку ЗША. Тым не менш, у пачатку нашага стагоддзя азначыліся прыкметы некаторага паляпшэння эканамічнай сітуацыі на востраве. Стан эканомікі Кубы звязаны з дынамікай сусветных цэнаў на асноўныя тавары кубінскага экспарту і прыбыткаў ад турызму. Дадатную дынаміка эканоміка дэманстравала ў 2015, калі рост ВУП склаў 4,4 % (2014 — 1 %). У 2016 годзе ў эканоміцы Кубы назіралася [[рэцэсія]] (падзенне ВУП на 0,9 %)<ref name="cia.gov">https://www.cia.gov/library/publications/resources/the-world-factbook/geos/cu.html {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20201218051736/https://www.cia.gov/library/publications/resources/the-world-factbook/geos/cu.html |date=18 снежня 2020 }}</ref>. Застаюцца вострымі праблемы беспрацоўя (афіцыйнае — 2,6 %, схаванае — каля 10 % эканамічна актыўнага насельніцтва). У 2008 годзе ўрад Рауля Кастра распачаў аграрную рэформу (да таго моманту чатыры пятых харчавання куплялася за мяжой). Кубу актыўна падтрымлівае [[Венесуэла]], пастаўляючы Востраву Свабоды каля 15 000 тон нафты ў дзень. Узамен кубінскія спецыялісты (у асноўным лекары) працуюць у Венесуэле. Рэцэсія 2016 года і наступнае падзенне эканомікі выклікана ў першую чаргу перабоямі паставак нафты з Венесуэлы.

У перыяд пасля 1991 года сітуацыя ўскладнілася, але ўжо ў 1992 годзе Куба падключылася да камп’ютарнай сеткі Usenet<ref>«''In 1992, CENIAI began uucp data transmission. About twice a week, they receive a dial-up call from Toronto for two-way transfer of mail and news. Their Canadian partner is Web, a part of the Association for Progressive Communications''»<br />Larry Press, Joel Snyder. [http://som.csudh.edu/cis/lpress/devnat/nations/cuba/cuba3.htm A Look at Cuban Networks] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20080509190456/http://som.csudh.edu/cis/lpress/devnat/nations/cuba/cuba3.htm |date=9 мая 2008 }}</ref>.