Ляйпцыг

Ляйпцыг
ням. Leipzig
Герб Ляйпцыгу Сьцяг Ляйпцыгу
Першыя згадкі:	1015
Горад з:	1165
Краіна:	Нямеччына
Кіраўнік:	Буркгард Юнг[d]
Плошча:	297,6 км²
Вышыня:	113 м н. у. м.
Насельніцтва (2008)
колькасьць:	510 651 чал.
шчыльнасьць:	1715,9 чал./км²
Часавы пас:	UTC+1
летні час:	UTC+2
Тэлефонны код:	+49 341
Паштовы індэкс:	04003, 04357, 04275, 04155, 04157, 04109, 04105, 04229, 04317, 04159
Нумарны знак:	L
Геаграфічныя каардынаты:	51°20′24″ пн. ш. 12°22′30″ у. д.
Ляйпцыг на мапе Нямеччыны Ляйпцыг
Галерэя здымкаў у Вікісховішчы
http://www.leipzig.de

Ля́йпцыг (па-нямецку: Leipzig, па-верхнелужыцку: Lipsk) — найбуйнейшае места ў Саксоніі (Нямеччына). Да 1990 году ўваходзіў у склад НДР. Паводле зьвестак на 28 лютага 2008 году, у Ляйпцыгу пражывае каля 510 тысячаў чалавек. Назва гораду паходзіць ад славянскай назвы Ліпск (месца, дзе растуць ліпы). Горад знакаміты сваімі кірмашамі, якія адбываюцца тут кожныя 2 гады і зьбіраюць тысячы наведвальнікаў. Вядомы таксама Ляйпцыскі кніжны кірмаш.

Гісторыя

Першыя славянскія паселішчы на тэрыторыі Ляйпцыгу пачалі зьяўляцца ў VII—IX стагодзьдзях. У 1015 годзе паселішча Лібзі было ўзгаданае ў кроніках Біскупа Тэтмара фон Мэрсэбурга. Каля 1165 году горад атрымаў грамату «Імпэрскага кірмашовага места».

У 1409 годзе быў заснаваны Ляйпцыскі ўнівэрсытэт — 2-гі па старадаўнасьці ў Нямеччыне. Гэта прадвызначыла разьвіцьцё места як цэнтру культуры. У горадзе жылі і працавалі такія людзі, як Ёган Сэбастыян Бах, Робэрт Шуман, Фрыдрых Шылер. Нарадзіліся кампазытар Рыхард Вагнэр і матэматык Готфрыд Ляйбніц.

Царква сьв. Мікалая

У 1650 годзе ў Ляйпцыгу была выдадзеная першая штодзённая газэта ў сьвеце. Ляйпцыг стаў цэнтрам кнігадрукаваньня Нямеччыны.

У 1813 годзе каля гораду адбылася Бітва Народаў, у гонар якой усталяваны мэмарыял.

У 1839 годзе зь Ляйпцыгу ў Дрэздэн была адчыненая першая «доўгая» чыгунка. З таго часу Ляйпцыг стаў важным транспартным вузлом. У Ляйпцыгу цяпер знаходзіцца самы вялікі па плошчы чыгуначны тэрмінал у Эўропе.

23 траўня 1863 году Фэрдынанд Лясаль заснаваў у Ляйпцыгу першую працоўную партыю Нямеччыны, якая стала пасьля Сацыял-дэмакратычнай партыяй.

У канцы Другой сусьветнай вайны большая частка места была зьнішчаная ангельскай авіяцыяй падчас бамбаваньняў. 18 красавіка 1945 году горад быў заняты амэрыканскімі войскамі, а 2 ліпеня быў перададзены пад кантроль савецкага Чырвонага войска. Пасьля вайны места стала адным з найбуйнейшых гарадоў Нямецкай Дэмакратычнай Рэспублікі.

У 1900 годзе ў Ляйпцыгу была заснаваная Футбольная асацыяцыя Нямеччыны, а ў 2006 годзе ў горадзе адбылося некалькі футбольных матчаў у рамках чэмпіянату сьвету па футболе 2006 году.

Эканоміка

Ляйпцыг зьяўляецца важным прамысловым цэнтрам. Горад мае разьвітыя машынабудаўнічую, электратэхнічную, паліграфічную, тэкстыльную і іншую прамысловасьць. Зьяўляецца буйным міжнародным гандлёвым цэнтрам.

Буйныя кампаніі, якія разьмешчаныя ў горадзе і вакол яго:

• Amazon.com
• BMW
• Porshe
• Siemens

Транспарт

Мескі трамвай

Мескі транспарт у Ляйпцыгу складаецца з 14 трамвайных і 62 аўтобусных маршрутаў. Працягласьць дарог — 1673 кілямэтры. Ляйпцыг знагодзіцца на перакрыжаваньні важных чыгуначных шляхоў з поўдня на поўнач і з усходу на захад. Каля гораду знаходзяцца 2 аэрапорты: Leipzig/Halle Airport і Altenburg-Nobitz Airport.

Адукацыя

У Ляйпцыгу знаходзіцца адзін са старэйшых эўрапейскіх унівэрсытэтаў — Ляйпцыскі ўнівэрсітэт, заснаваны ў 1409 годзе. Сярод знакамітых выпускнікоў можна назваць Лява Сапегу, нямецкага паэта і пісьменьніка Ёгана Вольфганга Гётэ, Готфрыда Ляйбніца, Фрыдрыха Ніцшэ, Карла Лібкнэхта, Рыхарда Вагнэра.

У Ляйпцыгу ў 1843 годзе была заснаваная музычная кансэрваторыя, пасьля пераўтвораная ва Ўнівэрсытэт музыкі і тэатру ў Ляйпцыгу. Адным зь яе заснавальнікаў быў Фэлікс Мэндэльсон.

Акадэмія выяўленчага мастацтва была заснаваная ў 1764 годзе.

Культурныя помнікі

Касцёл сьв. Тамаша

• Thomaskirche (Касьцёл сьв. Томаса) — найбольш знакамітая тым, што менавіта ў ёй Ёган Сэбастыян Бах працаваў кантарам, і як дом знакамітага хора Thomaner;
• Völkerschlachtdenkmal (мэмарыял Бітвы Народаў): самы вялікі помнік у Эўропе, пабудаваны ў гонар перамогі над Напалеонаўскімі войскамі;
• Gewandhaus — дом знакамітага Gewandhaus Orchestra, гэта трэці будынак з такой назвай.
• Altes Rathaus — старая ратуша была пабудаваная ў 1556 годзе. Цяпер там знаходзіцца музэй гісторыі места;
• Neues Rathaus — новая ратуша, пабудаваная на рэштках замка Pleißenburg, у якім праходзілі дэбаты паміж Ёганам Экам і Марцінам Лютэрам у 1519 годзе;
• City-Hochhaus Leipzig (гарадзкі хмарачос Ляйпцыгу) — пабудаваны ў 1972 годзе. Зьяўляецца часткай унівэрсытэту. Гэта самы высокі будынак у Ляйпцыгу.
• Auerbach’s Keller (падвал Аўэрбаха) — малады Гётэ еў і піў тут, калі вучыўся ў Ляйпцыгу. Гэта адно зь месцаў дзеі Фаўста, прычым адзінае рэальна існуючае.

Помнік Бітвы Народаў

• Städtisches Kaufhaus (гарадзкі ўнівэрмаг) — першы будынак для кірмашоў у сьвеце. Цяпер зьяўляецца домам для офісаў, невялікіх крамак і рэстаранаў. Нягледзячы на назву, знаходзіцца ў прыватнай уласнасьці.
• Bundesverwaltungsgericht — Нямецкі фэдэральны адміністрацыйны суд. Быў найвышэйшым дзяржаўным судом паміж 1888 і 1945 гадамі.

Сярод месцаў, на якія варта зьвярнуць увагу можна таксама вылучыць опэру і ляйпцыскі заапарк, у якім знаходзіцца самая вялікая калекцыя прыматаў у сьвеце. Nikolaikirche (Касьцёл сьв. Мікалая) быў месцам, зь якога пачаліся мірныя дэманстрацыі за ўзьяднаньне Нямеччыны ў 1989 годзе. У Ляйпцыгу таксама знаходзіцца музэй «Дом Шыллера».

Міжнародныя сувязі

Адміністрацыя Ляйпцыгу падпісала пагадненьні пра братэрства з наступнымі гарадамі:

• Кіеў, Украіна (1961)
• Балёньня, Італія (1962)
• Кракаў, Польшча (1973)
• Брно, Чэхія (1973)
• Ліён, Францыя (1981)
• Тэсалёнікі, Грэцыя (1984)
• Гановэр, Нямеччына (1987)
• Ханджын, Кітай (1988)
• Франкфурт-на-Майне, Нямеччына (1990)
• Бірмінггэм, Вялікабрытанія (1992)
• Г’юстан, ЗША (1993)
• Траўнік, Босьнія і Герцагавіна (2003)

Ляйпцыг уваходзіць у сетку эўрапейскіх гарадоў Eurocities.

Асобы

Ураджэнцы

• Рыхард Вагнэр (1813—1883) — нямецкі опэрны кампазытар, дырыгент, драматург (аўтар лібрэта сваіх опэраў), філёзаф
• Готфрыд Ляйбніц (1646—1716) нямецкі вучоны, матэматык, філёзаф-ідэаліст

Ляйпцыг і Беларусь

Трынаццацігадовым хлопчыкам Леў Сапега паступае ў Ляйпцыскі ўнівэрсытэт дзе вучыцца, пакуль у 1573 годзе вяртаецца на радзіму. Таксама ў Ляйпцыгу вучыўся вядомы рэлігійны дзяяч Мялеці Сматрыцкі, а таксама многія іншыя асобы беларускай гісторыі.

Падрыхтоўкай да паўстаньня 1794 году зь Ляйпцыгу і Дрэздэну кіравала група патрыётаў (у іх ліку Гуга Калантай, І. Патоцкі і Тадэвуш Касьцюшка), якія былі вымушаныя выехаць за мяжу.

Вонкавыя спасылкі

• Афіцыйная старонка гораду Ляйпцыгу (ням.)
• Даведнік па Ляйпцыгу (рас.)