Адкрыцьцё Амэрыкі

Адкрыцьцё Амэрыкі — падзея, у выніку якой для жыхароў Старога Сьвету стала вядомай новая частка сьвету — Амэрыка, якая складаецца з двух кантынэнтаў.

Экспэдыцыі Хрыстафора Калюмба

Хрыстафор Калюмб зьдзейсьніў чатыры экспэдыцыі ў Новы Сьвет, якія падрыхтавалі гішпанскія Каталіцкія каралі ў надзеі адкрыць карацейшы заходні шлях для гандлю з Індыяй.

1-я экспэдыцыя

Першая экспэдыцыя Хрыстафора Калюмба (1492—1493) у складзе 91 чалавека на суднах «Санта-Марыя», «Пінта», «Нінья» выйшла з Паляса-дэ-ля-Франтэра 3 жніўня 1492 году, ад Канарскіх астравоў павярнула на захад (9 верасьня), перасекла Атлянтычны акіян у субтрапічным поясе і дасягнула вострава Сан-Сальвадор у Багамскім архіпэлягу, дзе Хрыстафор Калюмб высадзіўся 12 кастрычніка 1492 году (афіцыйная дата адкрыцця Амэрыкі). 14—24 кастрычніка Хрыстафор Калюмб наведаў шэраг іншых Багамскіх астравоў, а 28 кастрычніка — 5 сьнежня адкрыў і абсьледаваў участак паўночна-ўсходняга ўзьбярэжжа Кубы. 6 сьнежня Калюмб дасягнуў вострава Гаіці і рушыў уздоўж яго паўночнага берага. У ноч на 25 сьнежня флягманскі карабель «Санта-Марыя» сеў на рыф, але людзі выратаваліся. Калюмб на караблі «Нінья» 4—16 студзеня 1493 году завяршыў абсьледаваньне паўночнага берагу Гаіці і 15 сакавіка вярнуўся ў Кастылію.

2-я экспэдыцыя

2-я экспэдыцыя (1493—1496), якую Хрыстафор Калюмб узначаліў ужо ў чыне адмірала, і на пасадзе віцэ-караля зноў адкрытых земляў, складалася з 17 суднаў з экіпажам звыш 1,5 тыс. чалавек. 3 лістапада 1493 году Калюмб адкрыў астравы Дамініка і Гвадэлюпа, павярнуўшы на паўночны захад, — яшчэ каля 20 Малых Антыльскіх астравоў, у тым ліку Антыгуа і Віргінскія, а 19 лістапада — востраў Пуэрта-Рыка і падышоў да паўночнага берагу Гаіці. 12—29 сакавіка 1494 году Калюмб у пошуках золата зьдзейсьніў заваявальны паход унутар Гаіці, прычым перасек хрыбет Кардыльера-Сэнтраль. 29 красавіка — 3 траўня Калюмб з 3 суднамі прайшоў уздоўж паўднёва-ўсходняга берага Кубы, павярнуў ад мыса Крус на поўдзень і 5 траўня адкрыў востраў Ямайка. Вярнуўшыся 15 траўня да мыса Крус, Калюмб прайшоў уздоўж паўднёвага ўзьбярэжжа Кубы да 84° заходняй даўгаты, выявіў архіпэляг Хардзінэс-дэ-ля-Рэйна, паўвостраў Сапата і востраў Пінас. 24 чэрвеня Хрыстафор Калюмб павярнуў на ўсход і абсьледаваў 19 жніўня — 15 верасьня ўвесь паўднёвы бераг Гаіці. У 1495 годзе Хрыстафор Калюмб працягнуў заваяваньне Гаіці; 10 сакавіка 1496 пакінуў востраў і 11 чэрвеня вярнуўся ў Кастылію.

3-я экспэдыцыя

3-я экспэдыцыя (1498—1500) складалася з 6 суднаў, 3 зь якіх сам Хрыстафор Калюмб павёў праз Атлянтычны акіян каля 10° паўночнай шыраты. 31 ліпеня 1498 ён адкрыў востраў Трынідад, увайшоў з поўдня ў заліў Парыя, выявіў вусьце заходняга рукава дэльты ракі Арынока і паўвостраў Парыя, паклаўшы пачатак адкрыцьцю Паўднёвай Амэрыкі. Затым выйшаў у Карыбскае мора, падышоў да паўвострава Арая і 15 жніўня адкрыў востраў Маргарыта, а 31 жніўня прыбыў у горад Санта-Дамінга (на востраве Гаіці). У 1500 годзе Хрыстафор Калюмб быў па даносе арыштаваны і адпраўлены ў Кастылію, дзе быў вызвалены.

4-я экспэдыцыя

4-я экспэдыцыя (1502—1504). Дамогшыся дазволу працягваць пошукі заходняга шляху ў Індыю, Калюмб з 4 суднамі дасягнуў 15 чэрвеня 1502 году вострава Мартыніка, 30 ліпеня — Гандураскага заліва і адкрыў з 1 жніўня 1502 па 1 траўня 1503 году карыбскія берагі Гандурасу, Нікарагуа, Коста-Рыкі і Панамы да заліва Ураба. Павярнуўшы затым на поўнач, 25 чэрвеня 1503 году пацярпеў крушэньне ля вострава Ямайка; дапамога з Санта-Дамінга прыйшла толькі праз год. У Кастылію Хрыстафор Калюмб вярнуўся 7 лістапада 1504 году.

Кандыдаты ў першаадкрывальнікі

Першаадкрывальнікамі Амэрыкі могуць лічыцца:

Першымі людзьмі, якія засялілі Амэрыку, зьяўляюцца карэнныя індзейцы, якія перайшлі туды прыкладна 30 тыс. гадоў назад з Азіі па Бэрынгаву перашыйку.
У X стагодзьдзі, каля 1000 году — нарвэскія вікінгі на чале зь Лейфам Эрыксанам.

Літаратура

Магидович И. П. История открытия и исследования Северной Америки. — М.: Географгиз, 1962.
Магидович И. П. История открытия и исследования Центральной и Южной Америки. — М.: Мысль, 1963.
Джон Ллойд и Джон Митчинсон. Книга всеобщих заблуждений. — Фантом Пресс, 2009.

Вонкавыя спасылкі

Адкрыцьцё Амэрыкі — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў