Infografika: Može li ‘Željezna zraka’ zamijeniti ‘Željeznu kupolu’?

Sistem protivraketne zaštite ‘Željezna kupola’ kojeg su razvili izraelski “Rafael Advanced Defense Systems” i “Israel Aerospace Industries” dizajnirana je za presretanje i uništavanje raketa kratkog dometa i artiljerijskih granata ispaljenih sa udaljenosti od 4-70 kilometara.

Sjedinjene Američke Države su od 2011. do 2021. investirale 1,6 miljardi dolara u ovaj odbrambeni sistem, a još jednu milijardu dolara je odobrio američki Kongres 2022. godine.

Željezna kupola je postala operativna 2011. godine, a Izrael izvještava da je branila izraelska naselja sa efikasnošću od 90 posto… sve do subotnjeg napada Hamasa.

Sistem Željezne kupole je sačinjen od radara za otkrivanje, zapovjednog mjesta i lansera raketa.

Radar AESA tipa EL/M-2084 ima domet motrenja 474 kilometara i proizvodi ga izraelska kompanija ELTA Systems. Koristi se za rano otkrivanje raketa, topničkih i minobacačkih granata, praćenje putanje njihovog leta i navođenje projektila na njih. Raketu promjera 122 milimetra otkriva na udaljenosti od oko 70 kilometara.

Hamas ispalio previše raketa za Željeznu kupolu

Radarska slika se obrađuje u kontrolnom centru (Battle Management & Weapon Control) u realnom vremenu. Tu se procjenjuje putanja leta otkrivenih meta/ciljeva. Sistem djeluje samo protiv prijetnji naseljima, aerodromima i drugim važnim položajima, a ukoliko procijeni da će raketa pasti na nenaseljeno područje, sistem neće djelovati.

Kontrolni centar nadzire tri do četiri baterije za lansiranje. U svakoj bateriji se nalazi do 20 vođenih projektila presretača Tamir. Presretači projektila imaju veliku manevarsku sposobnost. Svaki projektil dug je tri metra, ima prečnik od 15 centimetara, težak je 90 kilograma pri lansiranju, a procjenjuje se da jedan košta oko 50.000 dolara.

Hamas je u subotnjem napadu istovremeno ispalio više hiljada raketa prema Izraelu i tako preopteretio odbramnene sisteme Željezne kupole s kojima Izrael raspolaže.

Izraelska vojska ima deset deset aktivnih jedinica Željezne kupole. Da je svih deset jedinica u trenutku napada imalo po četiri baterije, to bi značilo da su Izraelci u trenutku Hamasovog napada imali na raspolaganju maksimalno 800 projektila Tamir.

U iščekivanju ‘Željezne zrake’

Napad Hamasa otkrio je velike nedostatke Željezne kupole. Prvo je ograničen broj projektila, koji ne može pružiti adekvatnu odbranu u slučaju masovnog napda, a drugo je cijena – jedan projektil presretač Tamir košta procijenjenih 50.000 dolara, a obično se na jednu ispaljuju dva projektila, pa obaranje jedne rakete košta u projeku 100.000 dolara.

Zbog toga Izrael već godinama radi na razvoju i usavršavanju novog oružja za odbranu od napadačkih projektila, a to je “Iron Beam” ili “Željezna zraka”. Ovaj sistem protivzračne odbrane umjesto vođenih projektila koristi lasersku zraku snage veće od 100 kW, i glavne prednosti korištenja oružja usmjerene energije u odnosu na konvencionalne presretače projektila niži su troškovi po hicu, neograničen broj ispaljivanja, niži operativni troškovi i manje radne snage. Uz to, nema krhotina presretača koji bi mogli pasti na zaštićeno područje.

Prvi put je predstavljen 2014. godine, a još je jedan u nizu proizvoda “Rafael Advanced Defense Systems.” Iako je ranije najavljivano da će novi sistem biti operativan u ovoj godini, iz Rafaela su javili da će biti operativan tek za dvije, tri godine.

Sistem “Željezna zraka” dizajniran je za uništavanje raketa kratkog dometa, topništva i minobacačkih granata, ali i bespilotnih letjelica. Ima domet do 7 kilometara što je domet na kojem Željezna kupola ne može efektivno presretati mete.

Baterija Željezne zrake sastoji se od radara protivzračne odbrane, jedinice za upravljanje i kontrolu (C2) i dva HEL (High Energy Laser) sistema.

Kada bude aktivan, sistem Željezna zraka činit će peti element izraelskog integrisanog sistema protivzračne odbrane, uz raketne odbrambene sisteme Arrow 2 i Arrow 3, sistem ‘Davidova praćka’ (David’s Sling) i Željeznu kupolu (Iron Dome).