Бөгөн

Шаршамбы

11

декабрь

2024 йыл

UTC ваҡыты

07:14

Был ҡатнашыусы Башҡорт Википедияһында 11 йыл, 1 ай, 22 көн.

2015 йылдың апрелендә Өфөлә үткән Халыҡ-ара Вики-конференцияла ҡатнашыусы

This user contributes to Wikipedia Asian Month

Был ҡатнашыусы Википедияла Азия айлығына ярҙам итте

2016—2019 йылдарҙа үткәрелгән
«Башҡортостан 100»
супер марафонында ҡатнашыусы

«Викимедиа РУ»

Башҡортостан викимедиасылары төркөмө

Электрон таныҡлыҡ
Энциклопедия үҙәге 2020 проектында ҡатнашыусы.

ba	Башҡорт теле был ҡатнашыусының туған теле.

ba-3	Был ҡатнашыусының Башҡорт телен белеүе һәйбәт дәрәжәлә.

ru-4	Этот участник владеет русским языком почти как родным

Был ҡатнашыусы Windows ҡуллана

Был ҡатнашыусы Башҡортостандан

Был ҡатнашыусының өйөндә бесәй йәшәү.

Нисек проектка ярҙам итергә

Тикшереү урындар:

Яҡшыртырға:

тыуыу датаһын күрһәтергә (10)

вафат булыу датаһын күрһәтергә (2)

портрет өҫтәргә (12)

ҡалып-карточка өҫтәргә (4)

кәрәкмәгән даталар викификацияһын алырға (300)

тултырып бөтөлмәгән (105)

сүпләнгән (7)

таратыуҙы талап иткән (14)

Төҙөү:

Етмәгән мәҡәләләр исемлектәре (1)

Һайланған эстәлек (кандидаттар):

Башҡа:

яңыртырға | үҙгәртергә

Эске һылтанмаларҙы ҡуйыу өлгөһө

{{comment|һүҙ|тәржемә йә аңлатма}}
{{subst:L}}
{{10000}}*
{{Тәржемә ителгән мәҡәлә|ru|Русса исеме|00.02.2022}}
{{Энциклопедия үҙәге 2020 мәҡәләһе|ҡатнашыусы= Alfiya55}}
{{Вики-яҙ 2019 |ҡатнашыусы= Alfiya55|тема= |тема2= |тема3= |ил= |ил2= |ил3= }}

{{5РБ100|Alfiya55}}
{{Эш өҫтөндә|Alfiya55}}
{{Башҡорттар2021|ҡатнашыусы Alfiya55}}
<!- -> тексты йәшереү билдәһе.

Энциклопедияға һылтанма ҡалыптары

+

+ + + + + +

Caption text +
Ҡалып	Ҡулланыу өлгөһө	Күренеше +
{{БЭ}} (Башҡорт энциклопедияһы)	{{БЭ\|81767\|Алдар}}	Алдар // Башҡорт энциклопедияһы. — Өфө: БР ДАҒУ «Башҡорт энциклопедияһы», 2015—2024. — ISBN 978-5-88185-143-9. +
{{ЭБЭ}} (Башкирская энциклопедия)	{{ЭБЭ\|81767\|Алдар}}	Алдар // Башкирская энциклопедия. — Уфа: ГАУН РБ «Башкирская энциклопедия», 2015—2024. — ISBN 978-5-88185-306-8. +
{{ВЭБ}} (Военная энциклопедия башкир))	{{ВЭБ\|51372\|Алдар Исекеев}}	Алдар Исекеев // Военная история башкир / гл. ред. А. З. Асфандияров. — Уфа: Башкирская энциклопедия, 2013. — 432 с. — ISBN 978-5-4466-0040-3. +
{{СЮЭ}} (Салават Юлаев: Энциклопедия)	{{СЮЭ\|52227\|Абдрешит Галиев}}	Абдрешит Галиев // Салават Юлаев: энциклопедия / Гл.ред. И. Г. Илишев. — Уфа: Башкирская энциклопедия, 2004. — 480 с. — ISBN 5-88185-054-8. +

Викидәреслектә мәҡәлә исеме алдынан, категория исеме алдынан префикс (Wb/ba) ҡуймайбыҙ.

Википедиянан → викидәреслеккә һылтанма эшләү өсөн яҙабыҙ:[[b:Ер еләге ултыртыу|Ер еләге ултыртыу]]

Күренә:Ер еләге ултыртыу

Викидәреслектән → википедияға һылтанма эшләү өсөн яҙабыҙ: [[w:Алмағас ҡорто|Алмағас ҡорто]]

Күренә:Алмағас ҡорто

Кәрәкле һылтанмалар

https://incubator.wikimedia.org/wiki/Wb/ba/Башҡорт_теле/Һүҙлектәр/

Дөйөм статистика

https://ba.wikipedia.org/wiki/Проект:Вики-мәктәп/Дәреслектәр

[Нуриман районының билдәле кешеләре]

https://ba.wikipedia.org/wiki/Портал:Нуриман_районы

https://ba.wikipedia.org/wiki/Нуриман_районы

https://ru.wikimedia.org/wiki/%D0%9A%D0%BE%D0%BD%D0%BA%D1%83%D1%80%D1%81%D1%8B/%D0%A3%D0%B7%D0%BD%D0%B0%D0%B9_%D0%BC%D0%B8%D1%80._%D0%9D%D0%B0%D1%87%D0%BD%D0%B8_%D1%81_%D0%BF%D0%BE%D0%B1%D1%80%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BC%D0%BE%D0%B2

Наградалар

☆ Орден ☆

		Бер һайланған мәҡәлә
		Бер һайланған мәҡәлә яҙған өсөн. --Регион102 (әңгәмә) 11:43, 19 ғинуар 2015 (UTC)

★ Миҙал ★

		Биш һайланған мәҡәлә
		Биш һайланған мәҡәлә яҙған өсөн. --Ryanag (әңгәмә) 03:45, 27 май 2015 (UTC)

☆ Орден ☆


	Көмөш орден Башҡорт Википедияһында мәҡәләләр яҙыу буйынса бик ҙур эш башҡарғанығыҙ өсөн Алдағы эшегеҙҙә тик уңыштар теләйем һәм 1000 һәм 10000 проектары буйынса мәҡәләләр яҙырға саҡырам, оло ихтирам менән Ryanag (әңгәмә) 16:43, 1 август 2015 (UTC)

☆ Орден ☆

		Азия айлығы-2015
		«Азия айлығы-2015» марафонында әүҙем ҡатнашҡанығыҙ өсөн орден. --Ryanag (әңгәмә) 07:59, 13 декабрь 2015 (UTC)

☆ Миҙал ☆

		Ун һайланған мәҡәлә
		Ун һайланған мәҡәлә яҙған өсөн. --Ryanag (әңгәмә) 07:51, 16 декабрь 2015 (UTC)

☆ Орден ☆


	Алтын орден Башҡорт Википедияһында һайланған һәм яҡшы мәҡәләләр, 1000 һәм 10000 проектары исемлектәренә ингән мәҡәләләр яҙыу буйынса бик ҙур эш башҡарғанығыҙ өсөн Алдағы эшегеҙҙә һәм тормошоғоҙҙа тик уңыштар теләйем, оло ихтирам менән Ryanag (әңгәмә) 05:38, 31 ғинуар 2016 (UTC)

Юбилей менән!!!

Ысын күңелдән оло юбилейығыҙ менән тәбрик итәм. Ижади уңыштар һәм ныҡлы һаулыҡ теләйем. --Айсар (әңгәмә) 09:29, 9 октябрь 2015 (UTC)

Иран һәм Тунис викимарафоны

☆ Миҙал ☆

		Иран викимиҙалы
		«Иран һәм Тунис» һәм «Мириада» проекттары сиктәрендә Иран тураһында күләмле мәҡәләләр яҙғанығыҙ өсөн.

--З. ӘЙЛЕ (әңгәмә) 04:26, 4 июль 2017 (UTC)

☆ Миҙал ☆

		Тунис викимиҙалы
		«Иран һәм Тунис» һәм «Мириада» проекттары буйынса Тунис тураһында күләмле мәҡәләләр яҙғанығыҙ өсөн.

--З. ӘЙЛЕ (әңгәмә) 04:26, 4 июль 2017 (UTC)

Әзербайжан айлығы

Әзербайжан айлығында әүҙем ҡатнашыуығыҙ өсөн. З. ӘЙЛЕ (әңгәмә) 11:06, 7 декабрь 2017 (UTC)

Рәхмәт билдәһе

	«Олимпия викимарафоны» проектынан рәхмәт билдәһе
	Олимпия викимарафоны өсөн яҙылған яңы мәҡәләләр өсөн. Артабанда Башҡорт Википедияһы киңлектәрендә ижади уңыштар теләйбеҙ, ҙур рәхмәт!

☆ Орден ☆


	Нобель ордены Башҡорт Википедияһында Нобель премияһын алған ҡатын-ҡыҙҙарға бағышланған мәҡәләләр яҙған өсөн. Алдағы тормошоғоҙҙа һәм эшегеҙҙә тик уңыштар теләйем, оло ихтирам менән --Ryanag (әңгәмә) 03:28, 17 сентябрь 2018 (UTC)

☆ Орден ☆


	Ираҡ ордены Башҡорт Википедияһында Ираҡ тарихына бағышланған мәҡәләләр яҙған өсөн. Алдағы тормошоғоҙҙа һәм эшегеҙҙә тик уңыштар теләйем, оло ихтирам менән --Ryanag (әңгәмә) 03:28, 17 сентябрь 2018 (UTC)

☆ Миҙал ☆


	3-сө дәрәжәле миҙал Башҡорт Википедияһында «Юбилярға Википедия бүләге» темаһына 5 мәҡәлә яҙған өсөн Яңы йыл менән! Бар эшегеҙҙә ижади уңыштар, ныҡлы һаулыҡ теләйем! Ихтирам менән --Айсар (әңгәмә) 08:38, 2 ғинуар 2019 (UTC)

☆ Башҡортостан 100 ☆

	Башҡортостандың Рәхмәт билдәһе
	Башҡортостан 100 супер-марафонында ҡатнашҡан өсөн

☆ Орден ☆


	«Мириада» проектының Көмөш ордены Башҡорт Википедияһында «Мириада» проекты исемлегенән мәҡәләләр яҙған өсөн. Алдағы тормошоғоҙҙа һәм эшегеҙҙә тик уңыштар теләйем, оло ихтирам менән Ryanag (әңгәмә) 00:43, 18 февраль 2019 (UTC)

Текстар

Викимедиа

Башҡорттар проектына

• Ҡисса-и Йософ • Силәбе өлкәһе башҡорттары ҡоролтайы • Башҡорт һәм татар мәҙәни үҙәге (Силәбе өлкәһе) • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] •

Башҡортостан 2

Нуриман районы

Тел белеме. Әҙәбиәт ғилеме

Классик филология • Гомер һорауы • Редупликация • Фонетика • Графема • Хәреф • Ижекле яҙыу • Аллофон • Идеограмма • Иероглиф • Телдәрҙең генетик классификацияһы • Ethnologue • Донъя телдәре • Телдәрҙең кодтары • Дәүләт телдәренең исемлеге • Телмәр өнө • Башҡорт-рус ике теллелеге • Башҡорт телендә морфонология • Башҡорт теленең морфологияһы • Башҡорт теле • Башҡорт теленең фразеологияһы • Тел философияһы • Башҡорт телендә редупликация • Башҡорт телендә аффиксация • [[]] • Өндәрҙе әйтеү • Орфоэпия • Агглютинатив телдәр • Субстантивлашыу • Элизия (тел белеме) • Шәрҡиәт • Конверсия (тел белеме) • Планлы тел • Апокопа • Палиндром • Грамматикализация • Орфография • Баҫма хатаһы • Башҡорт теленең фонетикаһы • Эпентеза • Метрика (поэзия) • Фонология • Бодуэн де Куртенэ Иван Александрович • Башҡорт теленең фонологияһы • Башҡорт телендә һуҙынҡылар • Иренләшеү • Эпитеза • Forvo • Стеноз • Артикуляция (фонетика) • Тон (тел ғилеме) • Лексикография • Ассимиляция (тел белеме) • Протеза • Катанов Николай Фёдорович • • Фразеология • Хитап • Фарсы теленән үҙләштерелгән һүҙҙәр • Шына яҙыу • Ижек • Уғыҙ теле • Иҫке төрки теле • Төшөрмә • Транслитерация • [[]] • • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] •

Дөйөм темалар

Глобалләшеү • Эль-Ниньо • Бәрхәт тарҡалыу • Эсемлек • Һуғыш • Факт • Ижтимағи-иҡтисади формация • Яңырыу • Сәйәсмән • Экологик һәләкәт • Кислород һәләкәте • Идара итеү субъекты • Ун бер ил төркөмө • ЭТП буйынса илдәр исемлеге (номинал) • Wocu • Валюта курсы • Донъя валютаһы • 77 төркөмө • Патент хоҡуғы • Урбанизация • Мультикультурализм • • Үҙәкләштереү • Доллар • Конкуренция (иҡтисад) • Ирекле сауҙа (фритредерлыҡ) • Халыҡ-ара валюта системаһы • Алтын миллиард • Фәнни-техник революция • Космополитизм • IKEA • Кунжут • Донъя баҙары • IP-телефония • Биг-Мак индексы • Биг-Мак • Антиглобализм • Халыҡтың миграцияһы • Экспорт • Бойондороҡһоҙ дәүләттәр берләшмәһе • Америкалашыу • Procter & Gamble • Халыҡ-ара валюта фонды • Империализм • Донъяға ҡараш • Апартеид • Донъя иҡтисады • Иҡтисад үҫеүе • Скрипка • The Economist • Донъя финанс баҙары • Мәғрифәтлек дәүере • Нигеҙ (химия) • Каллиграфия • Антика • Арктика • Теләктәшлек • Эстетика • Шишмә (һыу) • Псевдоним • Евразия иҡтисади берләшмәһе • АНЗЮС • АНЗЮК • Яҡын Көнсығыш Антантаһы • Балтик Антантаһы • ГУАМ • Көнсығыш партнёрлығы • Кесе Антанта • Коллектив хәүефһеҙлек тураһындағы договор ойошмаһы • Урта диңгеҙ Антантаһы • Балҡан Антантаһы • Антанта • Берҙәм иҡтисади киңлек • Ғәрәп Берлеге • Сафари клубы • Америка дәүләттәре ойошмаһы • Көньяҡ Атлантик договор ойошмаһы • ISO 639 • Логотип • Билдә • ISO 3166-1 • ISO 3166-2 • ISO 3166-3 • UN/LOCODE • Илдең коды • Валюталарҙың кодтары һәм классификаторҙары • Биометрия • Биометрик технологиялар • Метрология • Кеше капиталы • Машиналар эшләү • Халыҡ-ара стандартлаштырыу ойошмаһы • Халыҡ-ара стандарттар көнө • Төбәк стандарты • Дәүләт-ара стандарт • ISO 4217 • Труа унцияһы • Дәүләт-ара стандартлаштырыу, метрология һәм сертификатлау советы • Опера • Фольклор әкиәте сюжеттары белешмәлеге • Тальк • Империя • Консерватория • Стипендия • Академия • Тыуған көн • Традиция • Флаг • Карнавал • Акционерҙар йәмғиәте • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] •

Рәсәй Федерацияһы (СССР)

Көнбайыш

Загреб обсерваторияһы • Румын әҙәбиәте • Молдавия гербы • Молдавия флагы • Украина гривнаһы • Украина Президенты • Вуковар өсөн алыш • Harmonia Caelestis • Шумадия • Белград фонд биржаһы • Сербия иҡтисады • Ҡарагеоргиевичтар • Ҡарагеоргий • Обреновичтар • Сербия короллеге • Башка плитаһы • Словакияның иҡтисады • Күбәләктәр (ҡыҫҡа сериал) • Рошен • Сербия халҡы • Словакия халҡы • Хорватия халҡы • Албан кухняһы • Албанияның административ бүленеше • Албандар • Арнауттар • Арберештар • Албан теленең тоск диалекты • Албан теленең гег диалекты • Шкумбини • Тирана • Тирана университеты • Эстонияның дәүләт ҡоролошо • Эстония муниципалитеттары • Эстония географияһы • Австрияның дәүләт ҡоролошо • Герцеговина (өлкә) • Серб Республикаһының динары • Австрияның Милли советы • Австрия Парламенты • Фин-уғыр халыҡтары • Украинаның ағас ҡорамдары • Молдованың тимер юлы • Тәпәш Татра тауҙары • Болгария общиналары • Болгарияның административ бүленеше • Македония Республикаһының иҡтисады • Македония денары • Венгрия опера театры • Ҡояшлы Яр (Болгария) • Латыш теле • Евклидтың параллеллек аксиомаһы • Византия империяһы • Беларусь Республикаһының Милли опера һәм балет театры • Белоруссия Конституцияһы • Бобруйск • Витебск • Македония Республикаһының Конституцияһы • Македония Республикаһы һәм НАТО • Македония Республикаһы һәм Европа берләшмәһе • Ғосман Македонияһы • Эске македон-одрин революцион ойошма • Гайдуктар • Беларусь Республикаһының Милли банкыһы • Чернобыль АЭС-ы • Белорус һумы • Песняры • Приштина • Белоруссияның административ бүленеше • АҠШ-тың Азия флоты • Маастрихт договоры • Рим империяһы • Пьер Ферма • Ференц Лист • Доватор Лев Михайлович • Сальвадор Дали • Жан-Поль Готье • Джозеф Стиглиц • Уго Чавес • Диоген • Мария Петкович • Антон Дончев • Эрнё Рубик • Бела Барток • Имре Кальман • Адель (йырсы) • Раймонд Вольдемарович Паулс • Сиртаки • Вангелис • Демис Руссос • Хайнц Фишер • Антонио Сальери • Жамала • Велимир Живоинович • Бранислав Нушич • Родрик Дэни • Брижит Бардо • Джек Николсон • Лоренс Оливье • Вивьен Ли • Украинала декоммунизация • Украинаны урыҫлаштырыу • Украинаға хакер һөжүмдәре (2017) • Икенсе донъя һуғышында нацизмды еңеү көнө • Травиата • Питер О’Тул • Христиан демократияһы • Хай-тек (стиль) • Витрувий • Бодли китапханаһы • Сынйырлы китаптар • Янченко Николай Александрович • Шарль Бодлер • Кларк Артур Чарльз • Жан Расин • Пьер Корнель • Британ энциклопедияһы • Лувр • Хәҙерге сәнғәт музейы (Нью-Йорк) • Оксфорд инглиз теле һүҙлеге • Равенна • Эсхин • Демосфен • Луций Анней Сенека • Жан Ренуар • Луиджи Пиранделло • Федерико Гарсиа Лорка • Антропология милли музейы (Мексика) • Гюстав Флобер • Вашингтон Ирвинг • Кальдерон де ла Барка Педро • Брокгауз энциклопедияһы • Ҙур Ларусс энциклопедияһы • Рикардо Давид • Мальтус Томас • Фукидид • Эпикур • Карнеги Эндрю • Ирекле ете сәнғәт • Покемон • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] •

Медицина

Полиомиелит • Йыуан эсәк • Альцгеймер ауырыуы • Яман шеш • Фармакология • Плацебо • Стеноз • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] •

0

Мәҙәниәт-ара күперҙәр:Юпанки Атауальпа • Консуэло де Сент-Экзюпери • Ситарроса Альфредо • Орейро Наталия • Ливия мәҙәниәте • Аяла Пруденсия • Сальвадор әҙәбиәте • Боливия музыкаһы • Ибраһим әл-Куни • Азиз Несин • Испан теленең риоплат һөйләше • Араукана • Танпынар Әхмәт Хәмди • Ғорурлыҡ (фильм, 2014, Иордания) • Май пирамидаһы • Бачата • Сәйед Кастро Аиша • Герра Хуан Луис • Меренге • Кассеус Франц • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] •

Көнсығыш 1

Башҡортостан 1

"Башҡортостан ҡыҙы" журналы, №3 (март, 2015)

Киләсәккә мираҫ

Википедия – виртуаль донъяның иң күләмле проекттарының береһе. Маҡсаты – Ерҙәге бөтә телдәрҙә тулы энциклопедия булдырыу. Унда ингән һәр мәғлүмәт кешелек тарихына мәңгелеккә инеп ҡаласаҡ. Википедияны төҙөү эшмәкәрлеген «Викимедиа» коммерцияға ҡарамаған партнерлыҡ ойошмаһы координациялай, энциклопедияның мәҡәләләрен донъяның ирекмәндәре яҙа – ысын мәғәнәһендә халыҡсан проект ул. Унда ингән мәғлүмәттәр башҡа телдәргә лә тәржемә ителә. Телде һаҡлау һәм үҫтереү йәһәтенән был проекттың әһәмиәте баһалап бөткөһөҙ ҙур. Бындай проекттан ситтә ҡалыу заман арбаһынан төшөп ҡалыуға тиң булыр ине.

Википедия 2001 йылдың 15 ғинуарында инглиз телендә рәсми асыла. Әлеге көндә 770 телдә эшләнә. Шуларҙың 277-һе үҙ аллы проект статусына эйә. Башҡорт Википедияһы 2005 йылдың 16 апрелендә үҙаллылыҡ ала.

Шөкөр, Башҡорт Википедияһы бар, үҫә, тулылана. Быйыл уға 10 йыл тула. Юбилей айҡанлы «Вики-һабантуй-2015» тигән саралар йыйылмаһы ғәмәлгә ашырыла башланы. Әле ирекле энциклопедияға мәҡәләләр яҙыу һәм башҡа телдәрҙә булғанды тәржемә итеү буйынса конкурс бара. Башҡорт Википедияһында теркәлеп, был бәйгелә һәр кеше ҡатнаша ала. Еңеүселәргә аҡсалата бүләктәр ҡаралған.

Йәнә «Вики-Һабантуй-2015»тең логотибын, Башҡорт Википедияһының тантаналы логотиптарын эшләү, Викигид проектында башҡортса һөйләшлек төҙөү сараларын ойош- тороу күҙҙә тотола. Ә 24 – 26 апрелдә «Википедия һәм мәғлүмәт йәмәғәтселеге» тигән халыҡ-ара асыҡ ғилми- ғәмәли конференция үтәсәк. Унда белемде ирекле таратыу теорияһы һәм ғәмәлиәте, идеологияһы һәм технологияһы мәсьәләләре, башҡа виртуаль белем сығанаҡтары темалары ҡараласаҡ. Сарала донъя кимәлендә билдәле ҡунаҡтар ҡатнашыуы көтөлә. Әйтәйек, Викимедиа фондының Телдәр комитеты ағзаһы, программист, лингвист Әмир Аарони (Израиль) ҡатнашыусылар исемлегенә теркәлгән. Рәсәйҙең төрлө төбәктәренән Википедияның башҡа телдәрҙәге проекттарын эшләүселәр, шулай уҡ үҙебеҙҙең энциклопедияны ижад итеүсе ирекмәндәр сығыш яһаясаҡ. Ошо юҫыҡтағы уй-фекерҙәре, тәҡдимдәре менән уртаҡлашырға теләгән һәр кем был конференцияла ҡатнашыу мөмкинлегенә эйә.

Башҡорт Википедияһының 10 йыллығына арналған сараларҙың сығымдарына Һөбә йыйыу иғлан ителгән, ярҙам итергә теләге булған һәр кем үҙ өлөшөн индерә ала. Башҡортостан ауыл-ҡасабалары, ҡалалары тураһындағы бүлекте тулыландырыу айырыуса көнүҙәк эш булып тора. Башҡорт Википедияһын булдырыуҙа әүҙем эшләгән ғалимә Гүзәл Ситдиҡова был ғәмәлде атҡарыу тәртибен аңлата: «Гуглда Башҡорт Википедияһынан ауыл-ҡасабағыҙҙы, ҡалағыҙҙы атамаһы аша эҙләп алығыҙ ҙа, асылғас, иғтибар менән ҡарап сығығыҙ. Мәҡәләне тотош асып та, бүлектәрен генә асып та төҙәтергә, тулыландырырға була. Нисек асырғамы? Өҫтә Үҙгәртергә тигән яҙыу күрерһегеҙ. Шуға баҫһағыҙ, мәҡәләгә инәһегеҙ. Теләгән нәмәне яҙып ҡуйырға була. Бүлек өҫтөндәгеһе шул бүлекте генә аса. Яҙып бөткәс, Яҙҙырып ҡуйырға тигән функцияға баҫаһығыҙ». Башҡорт Википедияһына ҡарата бөтә мәғлүмәтте, һылтанмаларҙы «Бәйләнештә» сайтындағы vk.com/bash_wikipedia битендә табырға була. Интернетта донъя күләмендәге проекттарҙан беҙгә тағы ла йәһәтерәк Гугл тәржемәсеһенә ҡушылыу фарыз. Әле унда дүрт төрки тел ингән. Эш, Башҡорт Википедияһы администраторы Рөстәм Нурыев әйтеүенсә, «бер нисә йыл ваҡыт талап итәсәк. Бының өсөн миллиондарса һөйләмдән, һүҙбәйләнештән торған бол төҙөргә, бер нисә тел менән параллель булған текстар базаһы эшләргә кәрәк». Википедияны киләһе быуындарға иң ҡиммәтле мираҫыбыҙ итеп эшләйек. Үҙен башҡорт тип һанаған, башҡорт телендә һөйләшкән йә башҡорт телен өйрәнергә теләгән, халҡының тарихы, ижады, шәхестәре, эшмәкәрлеге менән ҡыҙыҡһынған һәр кем өсөн ул оло хазина булыр.

Әлфиә АҠБУТИНА.

Викиконференцияға докладым

КОМПЬЮТЕР ТӨШӨНСӘЛӘРЕНӘ БАШҠОРТСА АТАМАЛАР ЭҘЛӘЙБЕҘ

Акбутина А.Н.,
Российская Федерация, Республика Башкортостан, г. Уфа.
Член Союза журналистов РФ и РБ.

Википедия – виртуаль донъяның иң күләмле энциклопедик проекттарының береһе. Унда ингән һәр мәғлүмәт кешелек тарихына мәңгелеккә инеп ҡаласаҡ. Википедиялағы мәғлүмәттәр башҡа телдәргә лә тәржемә ителгәнлектән үҙебеҙҙе донъяға танытыу йәһәтенән Википроекттар беҙгә бик ҙур ярҙам күрһәтә ала. Бындай проекттан ситтә ҡалыу заман арбаһынан төшөп ҡалыуға тиң булыр ине. Шөкөр, Башҡорт Википедияһы бар, үҫә, тулылана. Телде һаҡлау һәм үҫтереү йәһәтенән дә проекттың әһәмиәте баһалап бөткөһөҙ ҙур. Башҡорт Википедияһы проектының береһендә – Викиһүҙлектә - мин байтаҡ йылдар элек теркәлһәм дә, ваҡыт булмау сәбәпле эшендә әүҙемлек күрһәтә алманым. 2013 йылда Башҡорт проекттарына ҡушылдым. Илдар Кинйәбулатов ойошторған ВКонтакте сайтының интерфейсы тәржемәһен башҡарҙыҡ. Хаҡлы ялға сыҡҡас, Википедияла ла, Башҡорт проекттарында ла эшләргә ваҡыт була башланы. Илдар Кинйәбулатов Башҡорт китапханаһы проектына саҡырҙы, унан Интернет һәм компьютер терминдары терминологияһы тигән тармаҡта координаторлыҡ бурыстары йөкмәтелде. Әле мөмкин булған тиклем терминология менән эшләйем. Селтәрҙән рус һәм инглиз телдәрендәге терминдарҙы йыйыу менән мәшғүлмен, терминдар тәржемәһен дә иғтибарҙан ҡалдырмаҫҡа тырышам. Скайп тәржемәһендә, Википедия терминдары буйынса ВКонтактелағы чаттарҙа барған бәхәстәр һөҙөмтәһендә теге йәки был термин буйынса күпселек тәҡдим иткән варианттарҙы һүҙлеккә индерәм, ҡайһы берҙә үҙем дә бәхәс темаһы тәҡдим итәм. Әлегә Викитерминология менән Интернет һәм компьютер терминологияһы айырым-айырым үҫеш кисерә. Уларҙың бер-береһе менән тығыҙыраҡ хеҙмәттәшлек итеүе, терминдарҙы стандартлаштырыу бурысы алдыбыҙҙа тора. Сөнки әлегә бер үк терминдың төрлөсә алыныу осраҡтары байтаҡ. Тимәк, уларҙы унификациялау, бер базаға туплау – өлгөрөп еткән мәсьәлә.

Терминдар тәржемә итеүҙә төрлө йәштәге, төрлө тармаҡта уҡып йә эшләп йөрөгән, төрлө ҡараштарҙа торған, техник һәм тел йәһәтенән төрлө әҙерлекле кешеләр ҡатнаша. Ләкин уларҙың байтағын компьютер тигән үҙәк төшөнсә тирәһендә булған бөтә терминдарға башҡортса эквивалент табырға ынтылыш берләштерә. Был ынтылыш шул тиклем көслө, хатта рус теленән генә түгел, ғәрәп, фарсы телдәренән ингән һүҙҙәрҙе лә ҡулланмаҫҡа тырышыу тенденцияһы көсәйә.

Был күренештең кире яғы ла, ыңғай яҡтары ла бар. Хилафлыҡты шунда күрәм: терминдар мотлаҡ башҡорт телендә яңғырарға тейеш тигән принцип менән эш ителһә, улар араһында таныш булмаған йә, таныш булып та, бөтөнләй өр-яңә мәғәнә алған һүҙҙәр күп буласаҡ. Һөҙөмтәлә был терминдар тупланмаһының үҙенә аңламалы һүҙлек кәрәк булып, бик һирәктәр генә уны ҡулланасаҡ. Үтә яңы яңылыҡ халыҡты өркөтәсәк, әлбиттә. Уның ҡарауы отошло яҡтары күберәк.

Беренсенән, башҡорт теле бөтә донъя өсөн һуңғы осор ҡаҙанышы булған өр-яңы компьютер һәм интернет терминдары иҫәбенә байыясаҡ.

Икенсенән, был терминдарҙың күпмелер өлөшө ошо тармаҡтың тар белгестәре өсөн генә кәрәк булһа, байтаҡ өлөшө бик киң ҡулланыуға сығасаҡ, сөнки уларҙы һәр кемгә отоп алырға, көндәлек тормошонда файҙаланырға тура килә. Башҡа бер тармаҡтың да терминдары, һөнәри лексикаһы компьютер терминдары шикелле киң ҡулланыуға инә алғаны юҡ ине әле, улар һәр ваҡыт ниндәйҙер һөнәр эйәләренең тар ғына файҙаланыуында булды. Компьютер техникаһы, мобиль ҡорамалдарҙы хәҙер кешелек кесе йәштән тигәндәй тотонғанлыҡтан уның терминдары ла халыҡ аңына һәм теленә һәғәтендә үк инә бара. Ошо сәбәпле, компьютер менән үҙ телендә “һөйләшеүселәр” ни тиклем күп булһа, мөмкин тиклем ҙур күләмдә ижад ителгән башҡортса терминология ла йәштәрҙең тел белеү һәләтен арттырасаҡ.

Шулай булғас, компьютер терминдарын тәржемәләп, халыҡҡа тәҡдим итеү – бик мөһим эш. Әлбиттә, рус теле беҙгә ҙур конкуренция барлыҡҡа килтерә. Башҡортса белмәгән йә икмәк-тоҙлоҡ ҡына белгән йәштәр компьютер менән тик русса аралаша. Телде яҡшы белгәндәр араһында ла русса интерфейстарҙан башҡортсаға күсмәүселәр күп, быны раҫлаған һандар бар.

Халыҡты башҡортса интернетҡа күсереү проблемаһы, әлбиттә, бик ҡатмарлы. Уны хәл итеү юлдары ла барҙыр. Был йәһәттән донъяла ныҡлы хакимлығын урынлаштырған бер тенденция өмөтләндерә: хәҙер һәр кемдең үҙ тамырҙарын, үҙ телен, мәҙәниәтен, йолаларын белергә тейешлеге бәхәсһеҙ ҡабул ителә торған аксиомаға әйләнеп бара, үҙ телеңде белмәү хупланмай. Беҙҙең йәштәр араһында ла, кемеһе – эске талаптарынан сығып, кемеһе – быны мода тип ҡабул итеп булһа ла, үҙ теленә, шул иҫәптән компьютер терминдарына, иғтибарлыраҡ ҡарай һәм уларҙы ҡуллана башлар, тип ышанырға кәрәк. Һәр хәлдә халыҡта ундай ихтыяж тыуған мәлгә беҙҙең терминологик һүҙлектәр ҙә, тәржемә ителгән интерфейстар ҙа әҙер торасаҡ.

Шул уҡ ваҡытта компьютер – ул бар донъяны яулап алған интернациональ күренеш, шулай булғас, унда интернациональ һүҙҙәрҙең бөтәһенән дә баш тартып бөтөү мөмкин түгел. Айырыуса беҙҙә теге йәки был терминдың мәғәнәһен яҡынса ғына булһа ла атарлыҡ һүҙ табылмау осраҡтары, тәбиғи, әҙ түгел.

Терминдарҙы тәржемә итеүҙең ғилми яҡтан эшләнгән әҙер методикаһы юҡ, шуға беҙ ул методиканы эш барышында үҙебеҙ ижад итәбеҙ. Чатта фекер алышабыҙ, бәхәсләшәбеҙ, һәр кем үҙ вариантын тәҡдим итә, уны яҡлап, һүҙлектәргә, башҡа төрки телдәрҙә нисек алыныуына һылтана. Был йәһәттән Гугл-тәржемәсе ярҙамға килә – терминдың төрөк, ҡаҙаҡ, үзбәк, әзери, татар телдәрендә нисек алынғанын барлап сығабыҙ. Инглиз теленән тура башҡортсаға әйләндереп ҡарау алымы ла ҡулланыла, туранан-тура тәржемә иткәндә тапҡыр ғына килеп торған һүҙ табыу осраҡтары ла булғыланы. Һүҙҙең этимологияһын, төрлө мәғәнәләрен ентекләп күҙҙән үткәрәбеҙ.

Тағы шуныһы: “ҡәҙимге бер һүҙ ҙә инде был, тәржемәһе лә бар, тотабыҙ ҙа ошолай тип алабыҙ”, тип еңел генә тылмаслап та булмай, сөнки ул – термин, һәм дөрөҫ, теүәл аналогты табыу өсөн уның артында ятҡан техник-технологик күренеште, процесты аңлау талап ителә. Уныһын тәфсирләп ҡараһаң, быны түгел, бөтөнләй икенсе һүҙ табыу зарурлығы асыҡлана.

Тәржемәлә ҡатнашыусылар араһында тағы ла диалект һүҙҙәрен, ҡулланылыштан төшөп ҡалған һүҙҙәрҙе киңерәк ҡулланыу тәҡдиме йыш ишетелә. Тик был осраҡта үрҙә телгә алынған проблема килеп тыуыуы көн кеүек асыҡ, йәғни аңлайышһыҙ һүҙҙәрҙең кешене беҙҙең тәржемәнән тиҙ биҙҙереү ихтималлығы ҙур. Шунлыҡтан әлегә ундай һүҙҙәрҙе күпләп ҡулланыу – үҙмаҡсат түгел, ләкин киләсәктә телебеҙҙе сит һүҙҙәрҙән азат итеү буйынса эшмәкәрлек дауам итер һәм диалектизмдар, архаизмдар араһынан ҡайһы берҙәренең заманса яңһыраш алыуы, яңыса тормош башлауы бик тә ихтимал. Интернет-терминдар өлкәһе ғилми ҡараш талап итә, улар һәр яҡлап тикшерелһә, беҙҙең тәҡдим иткән варианттарға фәнни баһа бирелһә, тағы ла яҡшыраҡ булыр ине. Ләкин был эш менән шөғөлләнә торған ғалимдарҙың да төрлө яҡлап белемле булыуы шарт. Лингвист булыу ғына етмәй, техник һәм технологик күренештәрҙе аңлап эш итеү, инглиз телен дә белеү мөһим буласаҡ бындай эшкә тотонаһы фән белгесенә. Бәлки, шул сағында тәржемә методикалары ла барлыҡҡа килер, бөтә эш ғилми талаптарға ярашлы алып барылыр ине.

Юғиһә эш барышында эмоцияларға буйһоноп китеү осраҡтары ла булғылай. Йәғни теге йәки был һүҙгә аналог эҙләгәндә оҡшай-оҡшамай, ҡолаҡҡа ята-ятмай тигән критерий өҫкә сығып киткеләй. Әлбиттә, был һис тә дөрөҫ түгел. Интернет терминдары шикелле аныҡ һәм теүәл төшөнсәләр менән эш иткән өлкә берәмектәре тураһында һүҙ барғанда бындай критерий ҡулай түгел генә түгел, хатта зарарлы.

Компьютер һәм интернет технологиялары бер көнгә лә үҫештән туҡтамай, шунлыҡтан бындай технологик революция шарттарында һәр күренешкә тәғәйен термин сығып торорға тейеш. Компьютер технологияларын инглиз телле мөхит эшләй, шунлыҡтан терминдар ҙа инглиз телендә хасил була ла башҡа телдәргә күсеү процесын башлай. Тимәк, был бер ваҡытта ла туҡтамай торған күренеш буласаҡ. Терминдарҙы башҡорт теленә тәржемә итеү менән дә бер генә быуын шөғөлләнмәҫ әле.

Компьютер терминдары системаһын үҫтереүҙә ҡатнашырға ниәт иткән һәр кем беҙҙең проекттарға ҡушыла, был мөһим эшмәкәрлеккә үҙ өлөшөн индерә ала. Викиһүҙлектә лә, Башҡорт проекттарындағы Терминология бүлегендә лә эш етерлек.

25.04.2015

Эске һылтанмаларҙы ҡуйыу өлгөһө

Энциклопедияға һылтанма ҡалыптары

Кәрәкле һылтанмалар

Наградалар

☆ Орден ☆

★ Миҙал ★

☆ Орден ☆

☆ Орден ☆

☆ Миҙал ☆

☆ Орден ☆

Юбилей менән!!!

Иран һәм Тунис викимарафоны

☆ Миҙал ☆

☆ Миҙал ☆

Әзербайжан айлығы

Рәхмәт билдәһе

☆ Орден ☆

☆ Орден ☆

☆ Миҙал ☆

☆ Башҡортостан 100 ☆

☆ Орден ☆

Текстар

Викимедиа

Башҡорттар проектына

Башҡортостан 2

Нуриман районы

Тел белеме. Әҙәбиәт ғилеме

Дөйөм темалар

Рәсәй Федерацияһы (СССР)

Көнбайыш

Медицина

0

Көнсығыш 1

Башҡортостан 1

Фән, техника, электроника, интернет

Иҡтисад. Финанстар. Эшҡыуарлыҡ

Спорт

Нобель премияһы

Социаль эшҡыуарлыҡ буйынса конкурс

"Башҡортостан ҡыҙы" журналы, №3 (март, 2015)

Киләсәккә мираҫ

Викиконференцияға докладым

КОМПЬЮТЕР ТӨШӨНСӘЛӘРЕНӘ БАШҠОРТСА АТАМАЛАР ЭҘЛӘЙБЕҘ