Эстәлеккә күсергә

Монтсеррат: өлгөләр араһындағы айырма

Һылтанмаларҙы төҙәтергә
Википедия — ирекле энциклопедия мәғлүмәте
Интерактивная навигация по истории
← Алдағы үҙгәртеү
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
ВизуальВикитекст
категория
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.3
 
(4 ҡатнашыусының 24 аралыҡтағы өлгөһө күрһәтелмәгән)
1 юл: 1 юл:
{{Дәүләт
{{Дәүләт
| Статус = регион
|Статус = <!-- танылмаған дәүләттәр һәм автоном территориялар өсөн генә-->
|Русское название = Монтсеррат
| Русское название = Монтсеррат
|Оригинальное название = Montserrat
| Оригинальное название = {{lang-en|Montserrat}}
|Родительный падеж = Монтсеррат
| Родительный падеж = Монтсеррата
|Флаг = Flag of Montserrat.svg
| Флаг = Flag of Montserrat.svg
|Герб = Coat_of_arms_of_Montserrat.svg
| Герб = Coat_of_arms_of_Montserrat.svg
| Описание_флага = [[Флаг Монтсеррата|Флаг]]
|Вместо герба =
| Описание_герба = [[Герб Монтсеррата|Герб]]
|Девиз =
| Девиз =
|Название гимна =
| Название гимна = God save the King
|Аудио =
| Аудио = Reinounido.ogg
|Форма правления = [[конституцион монархия]], [[Британияның диңгеҙ аръяғы биләмәләре]]
| На карте = Montserrat_in_United_Kingdom.svg
|Государственная религия =
| подпись к карте = Монтсеррат на карте региона
|lat_dir = N|lat_deg = 16|lat_min = 44|lat_sec = 33
| lat_dir = N
|lon_dir = W|lon_deg = 62|lon_min = 11|lon_sec = 14
| lat_deg = 16
|region = MS
| lat_min = 44
|CoordScale = 100000
| lat_sec = 33
|На карте = LocationMontserrat.png
| lon_dir = W
|подпись к карте =
| lon_deg = 62
|На карте2 =
| lon_min = 11
|Язык/Языки = [[Инглиз теле|Инглиз]]
| lon_sec = 14
|Основано/Основана =
| region = MS
|Дата независимости =
| CoordScale = 100000
|Независимость от =
| Независимость от =
|Столица = [[Плимут (Монтсеррат)|Плимут]] (де юре)
[[Брейдс (Монтсеррат)|Брейдс]] (де факто)
| Столица = [[Плимут (Монтсеррат)|Плимут]] (де-юре [заброшен из-за извержения вулкана])<br>[[Брейдс (Монтсеррат)|Брейдс]] (де-факто)
|Крупнейшие города = [[Плимут (Монтсеррат)|Плимут]]
| Крупнейшие города = [[Брейдс (Монтсеррат)|Брейдс]]
| Форма правления = [[Конституционная монархия]], [[Британские заморские территории|заморская территория Великобритании]]
|Должности руководителей = Королева
| Должность руководителя 1 = [[Монархи Великобритании|Король]]
Губернатор
| Руководитель 1 = [[Карл III (король Великобритании)|Карл III]]
Премьер-министр
| Должность руководителя 2 = Губернатор
|Руководители = [[Елизавета II (Бөйөк Британия королеваһы)|Елизавета II]]
| Руководитель 2 = Эндрю Пирс<ref name=":0">{{Cite web|url=https://www.montserrat-gov.org/index.php/government|title=Montserrat Government UK Office - Government|website=www.montserrat-gov.org|access-date=2021-12-03|archive-date=2021-12-03|archive-url=https://web.archive.org/web/20211203105919/https://www.montserrat-gov.org/index.php/government|deadlink=no}}</ref>
[[Питер Уотеруорт]]
| Должность руководителя 3 = Премьер-министр
[[Реубен Мид]]
| Руководитель 3 = [[Истон Тэйлор-Фаррелл]]<ref name=":0" />
|Место по территории =
|Территория = 102
| Территория = 102
| Население = 4922<ref name=census2011>{{Cite web |url=http://www.gov.ms/wp-content/uploads/2011/02/Montserrat@AGlance.pdf |title=Население Монтсеррата (2011) |access-date=2014-04-07 |archive-date=2017-05-17 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170517091935/http://www.gov.ms/wp-content/uploads/2011/02/Montserrat@AGlance.pdf |deadlink=no }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170517091935/http://www.gov.ms/wp-content/uploads/2011/02/Montserrat@AGlance.pdf |date=2017-05-17 }}</ref>
|Процент воды =
| Год переписи = 2011
|Этнохороним =
| Плотность населения = 48,25
|Место по населению =
| Валюта = [[Восточнокарибский доллар]] ([[Общероссийский классификатор валют|XCD, код 951]])
|Население = 4 488
| Домен = [[.ms]]
|Год оценки =
| Телефонный код = 1-664
|Население по переписи =
| Часовой пояс = −4
|Год переписи = 2005
| Язык = [[Английский язык|Английский]]
|Плотность населения = 216
| Зависит от = [[Великобритания|Великобритании]]
|Место по плотности =
|ВВП (ППС) =
|Год расчёта ВВП (ППС) =
|Место по ВВП (ППС) =
|ВВП (ППС) на душу населения =
|Место по ВВП (ППС) на душу населения =
|ВВП (номинал) =
|Год расчёта ВВП (номинал) =
|Место по ВВП (номинал) =
|ВВП (номинал) на душу населения =
|Место по ВВП (номинал) на душу населения =
|ИРЧП =
|Год расчёта ИРЧП =
|Место по ИРЧП =
|Уровень ИРЧП =
|Авиакомпания =
|Валюта = [[Восточнокарибский доллары]] ([[Дөйөм Рәсәй валюта классификаторы|XCD, код 951]])
|Домен/Домены = [[.ms]]
|ISO =
|МОК =
|Телефонный код = 1-664
|Часовой пояс = -4
|Примечания =
<!-- |Без флага и герба=* -->
<!-- |Без гимна=* -->
}}
}}


'''Монтсеррат''' — (ингл.''Montserrat''), Бәләкәй Антиль утрауҙары архипелагына ингән, шул уҡ исемдәге утрауҙа урынлашҡан, Бөйөк Британияның диңгеҙ аръяғы территорияһы. Биләмәнең майҙаны — 102 102 км².
'''Монтсеррат''' — (ҡитға исеме) лағы дәүләт.


[[2011 йыл]]ғы халыҡ иҫәбен алыу мәғлүмәттәре буйынса 4922 кеше тәшкил итә<ref name=census2011>{{Cite web |url=http://www.gov.ms/wp-content/uploads/2011/02/Montserrat@AGlance.pdf |title=Население Монтсеррата (2011) |access-date=2014-04-07 |archive-date=2017-05-17 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170517091935/http://www.gov.ms/wp-content/uploads/2011/02/Montserrat@AGlance.pdf |deadlink=no }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170517091935/http://www.gov.ms/wp-content/uploads/2011/02/Montserrat@AGlance.pdf |date=2017-05-17 }}</ref>, 8 мең кеше (халыҡтың өстән ике өлөшө) [[1995 йыл]]ғы янартау әүҙемлеге ваҡытында утрауҙан сығып китә, һуңынан уларҙың ҡайһы берҙәре кире әйләнеп ҡайта. Әлегә тиклем утрауҙың көньяҡ яртыһы кешеләр йөрөү өсөн ябыҡ. Утрау һуңғы тиҫтә йылдарҙа, атап әйткәндә, Суфриер-Хилс янартауының әүҙемлеге, ә элек Хьюго көслө дауылының 1989 йылда емерелеүе арҡаһында ныҡ зыян күрә.
== Иҫкәрмәләр ==
<references/>


Административ үҙәге — Плимут ҡалаһы (3,5 мең кеше). Янартау урғылғандан һуң уны халыҡ ташлап китә, әле ваҡытлыса административ үҙәк — утрауҙың төньяғындағы Брэйдс ауылы.
== Һылтанмалар ==

1960 йылғы Конституция буйынса, Монтсерратҡа Бөйөк Британия короле тәғәйенләгән губернатор идара итә<ref name=":0">{{Cite web|url=https://www.montserrat-gov.org/index.php/government|title=Montserrat Government UK Office - Government|website=www.montserrat-gov.org|access-date=2021-12-03|archive-date=2021-12-03|archive-url=https://web.archive.org/web/20211203105919/https://www.montserrat-gov.org/index.php/government|deadlink=no}}</ref>. Губернатор Башҡарма совет рәйесе булып тора.

Утрауҙың аҡса берәмеге — көнсығыш-кариб доллары.

== Географияһы ==
[[Файл:Montserrat map - CIA World Factbook 2021.jpg|thumb|left|250px|Монтсеррат картаһы]]
Монтсеррат — вулкан сығышлы утрау. Уның өс янартау түбәһе араһында Чанс Маунтин (915 м) иң бейеге була. 1995 йылдың июлендә башланған Суфриер-Хилс янартауы атылғандан һуң 2006 йылға уның лава көмбәҙенең бейеклеге 930 метрға етә. Тауҙарҙа дымлы тропик урмандар һаҡлана. Уларҙан шарлауыҡтар барлыҡҡа килтереүсе шишмәләр ағып сыға.

Климат шарттары кешеләр өсөн уңайлы, океандан килгән пассаттар эҫене бөтөрә. Ҡояшлы көндәр өҫтөнлөк итә (24-27 градус). Яуым-төшөм йылына уртаса 1500 миллиметр тәшкил итә. Уларҙың күбеһе — сентябрь-ноябрь айҙарына, иң аҙы март-июнь айҙарына тура килә.

== Тарихы ==
Борон утрауҙа үҙҙәренең утрауын «Аллиуагана», йәки «сәнскеле ҡыуаҡлыҡ ере» тип атаған индейҙар-карибтар йәшәгән. Утрауҙы 1493 йылда Колумб аса, һәм Каталониялағы ошо уҡ исемдәге тауҙарҙа урынлашҡан Бенедиктин Монтсеррат монастыры хөрмәтенә аталған.

1632 йылда утрауҙа һөргөнгә ебәрелгән католиктар билдәле инглиз ҡалаһы хөрмәтенә Плимут исемле тәүге инглиз торамаһына нигеҙ һала. Киләһе ун йыллыҡта утрауға шәкәр ҡамышы плантацияларында эшләү өсөн ҡара ҡолдар ҡайтарыла башлай.

[[XVII быуат|XVII]]—[[XVIII быуат]]тарҙа [[Англия]] менән [[Франция]] утрауға эйә булыу өсөн көрәшә. [[1783 йыл]]дан алып Монтсерратҡа тулыһынса [[Бөйөк Британия]] эйә була.

[[XIX быуат]]та шәкәргә хаҡ төшөү Монтсеррат иҡтисадына насар йоғонто яһай, һәм [[1869 йыл]]да Бирмингемдан (Англия) филантроп Джозеф Стурдж Монтсеррат компанияһын ойоштора, ул йәшәүгә һәләтһеҙгә әйләнгән шәкәр ҡамышы плантацияларын һатып ала. Компания һатып алынған ерҙә лайм ағастары ултырта һәм данлыҡлы монтсеррат лайм һуты етештерә башлай (беренсе булып сәнәғәт масштабында лаймды үҫтерә башлай).

1871—1958 йылдарҙа Монтсеррат — Елгә ҡаршы утрауҙар биләмәһенә, ә 1958—1962 йылдарҙа Вест-Һиндостан федерацияһына инә. Монтсеррат — Көнсығыш-Кәриб дәүләттәре ойошмаһы һәм Төбәк хәүефһеҙлек системаһы ағзаһы.

Монтсеррат Бөйөк Британия колонияһы булараҡ Антанта яғында [[Беренсе донъя һуғышы]]нда ҡатнаша.

[[1995 йыл]]дың 25 июнендә Суфриер-Хилс янартауы катастрофик рәүештә атыла башлай, ул утрауҙың административ үҙәге — Плимут ҡалаһын тулыһынса эвакуациялауға килтерә. Халыҡтың күпселеге 1997 йылға Монтсерраттан китә. Даими йәшәүселәр уның төньяҡ өлөшөндә ҡала, унда ваҡытлыса баш ҡалаһы Брейдс урынлашҡан.

Әлеге ваҡытта утрауҙың көньяҡ өлөшөнә инеү тыйылған, хоҡуҡ боҙоусыларға штраф һалына. Монтсерраттың зыян күргән яртыһында кәмендә тағы 10 йыл кеше йәшәмәйәсәк, тип көтөлә.

Алдан әүҙемлек күрһәтмәйенсә көслө вулкан [[2008 йыл]]дың 28 июлендә була. Пирокластик ағымдарҙың остары Плимутҡа килеп етә. Эруптив колоннаның бейеклеге диңгеҙ кимәленән 12 км баһалана. [[2010 йыл]]дың 11 февралендә көмбәҙ өлөшләтә емерелеп төшә.

== Сәйәси ҡоролош ==
[[Бөйөк Британия]]ның диңгеҙ аръяғы территорияһы. Губернатор идара итә.

Урындағы хөкүмәт — губернаторҙан, баш министрҙан, өс министрҙан, генераль прокурорҙан һәм ҡаҙнасынан торған Башҡарма совет.

Урындағы парламент — Закондар сығарыу советы (11 ағза, шуларҙың 9-ы халыҡ тарафынан 5 йылға һайлана, генераль прокурор һәм ҡаҙнасы вазифаһы буйынса инә).

Сәйәси партиялар (2009 йылдың сентябрендә һайлау йомғаҡтары буйынса):

* Үҙгәрештәр һәм Үҫеш хәрәкәте — Закондар сығарыу советында 6 урын
* Партияһыҙҙар — 3-сө урын.

Парламентта күрһәтелмәгәндәре:
* Яңы халыҡ азатлыҡ хәрәкәте
* Монтсерраттың демократик партияһы

== Халҡы ==
Халыҡ һаны — 5,048 мең (2022 йылдың июненә ҡарата).

Йыллыҡ үҫеш — 0,4 процент.

Тыуым (1000 кешегә) — 12,1. Үлем (1000 кешегә) — 7,6. Сабыйҙар үлеме — 1000-гә 15,7. Фертильлеге — бер ҡатынға 1,23 бала табыу.

Ғүмер оҙонлоғо: ҡатын-ҡыҙҙарға — 74,8 йәш, ир-егеттәргә — 70,9 йәш.

Этник составы: башлыса Африка һәм ҡатнаш сығышлы халыҡ.

Рәсми тел — инглиз теле.

Грамоталылыҡ — 97 %.

Дин тотоу: халыҡтың күпселеге — протестанттар (инглиз теле, методизм, адвентизм), халыҡтың бер өлөшө — католиктар.
== Административ бүленеш ==
[[Файл:Parishes of Montserrat.svg|150px|thumb|Монтсеррат утрауының административ бүленеше]]
Административ яҡтан утрау өс мәхәлләгә бүленә:
{| class="wikitable"
|-
! № || Мәхәллә|| Майҙан,<br>км² || Халҡы,<br>кеше. (2011)<ref name=census2011 /> || Тығыҙлығы,<br>кеше/км²
|-
| 1 || [[Сент-Антони (Монтсерат)|Сент-Антони]]<br>(көньяҡ төбәк) || align="right" | || align="right" | 887 || align="right" |
|-
| 2 || [[Сент-Джорджес (Монтсерат)|Сент-Джорджес]]<br>(үҙәк төбәк) || align="right" | || align="right" | 1666 || align="right" |
|-
| 3 || [[Сент-Петер (Монтсерат)|Сент-Петер]]<br>(төньяҡ төбәк) || align="right" | || align="right" |2369 || align="right" |
|- style="background: #CCC;"
| || Бөтәһе || align="right" | || align="right" |4922 || align="right" |
|}
Суфриер-Хилс янартауы атылыуы утрауҙың яртыһын кеше йәшәмәҫлек итә, административ үҙәкте, Плимут ҡалаһын юҡ итә һәм күпләп эвакуацияға килтерә — утрауҙы халыҡтың 2/3 өлөшөн ташлап китә. Бөгөн утрауҙың төньяҡ-көнбайышында урынлашҡан Сент-Петер мәхәлләһендә генә кеше йәшәй.
== Иҡтисады ==
Монтсерраттың иҡтисады туризмға нигеҙләнә. Бынан тыш, ром, текстиль етештерелә, электрон ҡоролмалар йыйыла.

Ауыл хужалығында шәкәр ҡамышы, кизе-мамыҡ, цитрус, банан, манго, авокадо, кокос, йәшелсә үҫтерелгән, әҙ һанда мал үрсетелә.

1995 йылда янартау әүҙемлегенән һәм халыҡтың күп өлөшө эвакуацияланғандан һуң иҡтисади эшмәкәрлек ҡырҡа кәмей. Һуңғы йылдарҙа халыҡ кире ҡайта башлай, әммә торлаҡты, инфраструктураны һәм ауыл хужалығы биләмәләрен тергеҙеүгә байтаҡ средстволар тотонорға тура килә.
== Спорт ==
Утрауҙа крикет бик популяр, Монтсеррат уйынсылары Вест-Һиндостан йыйылмаһы өсөн сығыш яһарға хоҡуҡлы. Утрауҙың футбол буйынса йыйылмаһы бар, ул ФИФА-ла теркәлгән һәм донъя чемпионатының һайлап алыу турнирҙарында ҡатнаша.

== Шулай уҡ ҡарағыҙ ==
* [[Университет Вест-Индии]]

== Иҫкәрмәләр ==
{{иҫкәрмәләр}}
{{Төньяҡ Америка илдәре}}
{{Төньяҡ Америка илдәре}}
{{countries-stub}}


[[Категория:Бөйөк Британияға буйһонған территориялар]]
[[Категория:Бөйөк Британияға буйһонған территориялар]]
84 юл: 150 юл:
[[Категория:Бөйөк Британияның диңгеҙ аръяғы биләмәләре]]
[[Категория:Бөйөк Британияның диңгеҙ аръяғы биләмәләре]]
[[Категория:Инглиз телле илдәр һәм территориялар]]
[[Категория:Инглиз телле илдәр һәм территориялар]]


{{countries-stub}}

02:44, 13 ғинуар 2023, ағымдағы өлгө

'{{{Башҡортса исеме}}}
'
{{{Эйәлек килеш}}} гербы
[[{{{Эйәлек килеш}}} флагы|Флаг]] {{{Герб урынына}}}
[[{{{Эйәлек килеш}}} гимны|Государственный гимн {{{Эйәлек килеш}}}]]
Рәсми телдәр инглизсә
Баш ҡала Плимут[d] һәм Брейдс[d]
Территория
• Бөтәһе
102 км²
Валюта Восточнокарибский доллар (XCD, код 951)
Интернет-домен .ms
Код ISO MS
Телефон коды +1664
Сәғәт бүлкәте UTC−4[d]

Монтсеррат — (ингл.Montserrat), Бәләкәй Антиль утрауҙары архипелагына ингән, шул уҡ исемдәге утрауҙа урынлашҡан, Бөйөк Британияның диңгеҙ аръяғы территорияһы. Биләмәнең майҙаны — 102 102 км².

2011 йылғы халыҡ иҫәбен алыу мәғлүмәттәре буйынса 4922 кеше тәшкил итә[1], 8 мең кеше (халыҡтың өстән ике өлөшө) 1995 йылғы янартау әүҙемлеге ваҡытында утрауҙан сығып китә, һуңынан уларҙың ҡайһы берҙәре кире әйләнеп ҡайта. Әлегә тиклем утрауҙың көньяҡ яртыһы кешеләр йөрөү өсөн ябыҡ. Утрау һуңғы тиҫтә йылдарҙа, атап әйткәндә, Суфриер-Хилс янартауының әүҙемлеге, ә элек Хьюго көслө дауылының 1989 йылда емерелеүе арҡаһында ныҡ зыян күрә.

Административ үҙәге — Плимут ҡалаһы (3,5 мең кеше). Янартау урғылғандан һуң уны халыҡ ташлап китә, әле ваҡытлыса административ үҙәк — утрауҙың төньяғындағы Брэйдс ауылы.

1960 йылғы Конституция буйынса, Монтсерратҡа Бөйөк Британия короле тәғәйенләгән губернатор идара итә[2]. Губернатор Башҡарма совет рәйесе булып тора.

Утрауҙың аҡса берәмеге — көнсығыш-кариб доллары.

Географияһы

[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
Монтсеррат картаһы

Монтсеррат — вулкан сығышлы утрау. Уның өс янартау түбәһе араһында Чанс Маунтин (915 м) иң бейеге була. 1995 йылдың июлендә башланған Суфриер-Хилс янартауы атылғандан һуң 2006 йылға уның лава көмбәҙенең бейеклеге 930 метрға етә. Тауҙарҙа дымлы тропик урмандар һаҡлана. Уларҙан шарлауыҡтар барлыҡҡа килтереүсе шишмәләр ағып сыға.

Климат шарттары кешеләр өсөн уңайлы, океандан килгән пассаттар эҫене бөтөрә. Ҡояшлы көндәр өҫтөнлөк итә (24-27 градус). Яуым-төшөм йылына уртаса 1500 миллиметр тәшкил итә. Уларҙың күбеһе — сентябрь-ноябрь айҙарына, иң аҙы март-июнь айҙарына тура килә.

Тарихы

[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Борон утрауҙа үҙҙәренең утрауын «Аллиуагана», йәки «сәнскеле ҡыуаҡлыҡ ере» тип атаған индейҙар-карибтар йәшәгән. Утрауҙы 1493 йылда Колумб аса, һәм Каталониялағы ошо уҡ исемдәге тауҙарҙа урынлашҡан Бенедиктин Монтсеррат монастыры хөрмәтенә аталған.

1632 йылда утрауҙа һөргөнгә ебәрелгән католиктар билдәле инглиз ҡалаһы хөрмәтенә Плимут исемле тәүге инглиз торамаһына нигеҙ һала. Киләһе ун йыллыҡта утрауға шәкәр ҡамышы плантацияларында эшләү өсөн ҡара ҡолдар ҡайтарыла башлай.

XVII—XVIII быуаттарҙа Англия менән Франция утрауға эйә булыу өсөн көрәшә. 1783 йылдан алып Монтсерратҡа тулыһынса Бөйөк Британия эйә була.

XIX быуатта шәкәргә хаҡ төшөү Монтсеррат иҡтисадына насар йоғонто яһай, һәм 1869 йылда Бирмингемдан (Англия) филантроп Джозеф Стурдж Монтсеррат компанияһын ойоштора, ул йәшәүгә һәләтһеҙгә әйләнгән шәкәр ҡамышы плантацияларын һатып ала. Компания һатып алынған ерҙә лайм ағастары ултырта һәм данлыҡлы монтсеррат лайм һуты етештерә башлай (беренсе булып сәнәғәт масштабында лаймды үҫтерә башлай).

1871—1958 йылдарҙа Монтсеррат — Елгә ҡаршы утрауҙар биләмәһенә, ә 1958—1962 йылдарҙа Вест-Һиндостан федерацияһына инә. Монтсеррат — Көнсығыш-Кәриб дәүләттәре ойошмаһы һәм Төбәк хәүефһеҙлек системаһы ағзаһы.

Монтсеррат Бөйөк Британия колонияһы булараҡ Антанта яғында Беренсе донъя һуғышында ҡатнаша.

1995 йылдың 25 июнендә Суфриер-Хилс янартауы катастрофик рәүештә атыла башлай, ул утрауҙың административ үҙәге — Плимут ҡалаһын тулыһынса эвакуациялауға килтерә. Халыҡтың күпселеге 1997 йылға Монтсерраттан китә. Даими йәшәүселәр уның төньяҡ өлөшөндә ҡала, унда ваҡытлыса баш ҡалаһы Брейдс урынлашҡан.

Әлеге ваҡытта утрауҙың көньяҡ өлөшөнә инеү тыйылған, хоҡуҡ боҙоусыларға штраф һалына. Монтсерраттың зыян күргән яртыһында кәмендә тағы 10 йыл кеше йәшәмәйәсәк, тип көтөлә.

Алдан әүҙемлек күрһәтмәйенсә көслө вулкан 2008 йылдың 28 июлендә була. Пирокластик ағымдарҙың остары Плимутҡа килеп етә. Эруптив колоннаның бейеклеге диңгеҙ кимәленән 12 км баһалана. 2010 йылдың 11 февралендә көмбәҙ өлөшләтә емерелеп төшә.

Сәйәси ҡоролош

[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Бөйөк Британияның диңгеҙ аръяғы территорияһы. Губернатор идара итә.

Урындағы хөкүмәт — губернаторҙан, баш министрҙан, өс министрҙан, генераль прокурорҙан һәм ҡаҙнасынан торған Башҡарма совет.

Урындағы парламент — Закондар сығарыу советы (11 ағза, шуларҙың 9-ы халыҡ тарафынан 5 йылға һайлана, генераль прокурор һәм ҡаҙнасы вазифаһы буйынса инә).

Сәйәси партиялар (2009 йылдың сентябрендә һайлау йомғаҡтары буйынса):

  • Үҙгәрештәр һәм Үҫеш хәрәкәте — Закондар сығарыу советында 6 урын
  • Партияһыҙҙар — 3-сө урын.

Парламентта күрһәтелмәгәндәре:

  • Яңы халыҡ азатлыҡ хәрәкәте
  • Монтсерраттың демократик партияһы

Халҡы

[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Халыҡ һаны — 5,048 мең (2022 йылдың июненә ҡарата).

Йыллыҡ үҫеш — 0,4 процент.

Тыуым (1000 кешегә) — 12,1. Үлем (1000 кешегә) — 7,6. Сабыйҙар үлеме — 1000-гә 15,7. Фертильлеге — бер ҡатынға 1,23 бала табыу.

Ғүмер оҙонлоғо: ҡатын-ҡыҙҙарға — 74,8 йәш, ир-егеттәргә — 70,9 йәш.

Этник составы: башлыса Африка һәм ҡатнаш сығышлы халыҡ.

Рәсми тел — инглиз теле.

Грамоталылыҡ — 97 %.

Дин тотоу: халыҡтың күпселеге — протестанттар (инглиз теле, методизм, адвентизм), халыҡтың бер өлөшө — католиктар.

Административ бүленеш

[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
Монтсеррат утрауының административ бүленеше

Административ яҡтан утрау өс мәхәлләгә бүленә:

№ Мәхәллә Майҙан,
км²		 Халҡы,
кеше. (2011)[1]		 Тығыҙлығы,
кеше/км²
1 Сент-Антони
(көньяҡ төбәк)		 887
2 Сент-Джорджес
(үҙәк төбәк)		 1666
3 Сент-Петер
(төньяҡ төбәк)		 2369
Бөтәһе 4922

Суфриер-Хилс янартауы атылыуы утрауҙың яртыһын кеше йәшәмәҫлек итә, административ үҙәкте, Плимут ҡалаһын юҡ итә һәм күпләп эвакуацияға килтерә — утрауҙы халыҡтың 2/3 өлөшөн ташлап китә. Бөгөн утрауҙың төньяҡ-көнбайышында урынлашҡан Сент-Петер мәхәлләһендә генә кеше йәшәй.

Иҡтисады

[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Монтсерраттың иҡтисады туризмға нигеҙләнә. Бынан тыш, ром, текстиль етештерелә, электрон ҡоролмалар йыйыла.

Ауыл хужалығында шәкәр ҡамышы, кизе-мамыҡ, цитрус, банан, манго, авокадо, кокос, йәшелсә үҫтерелгән, әҙ һанда мал үрсетелә.

1995 йылда янартау әүҙемлегенән һәм халыҡтың күп өлөшө эвакуацияланғандан һуң иҡтисади эшмәкәрлек ҡырҡа кәмей. Һуңғы йылдарҙа халыҡ кире ҡайта башлай, әммә торлаҡты, инфраструктураны һәм ауыл хужалығы биләмәләрен тергеҙеүгә байтаҡ средстволар тотонорға тура килә.

Спорт

[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Утрауҙа крикет бик популяр, Монтсеррат уйынсылары Вест-Һиндостан йыйылмаһы өсөн сығыш яһарға хоҡуҡлы. Утрауҙың футбол буйынса йыйылмаһы бар, ул ФИФА-ла теркәлгән һәм донъя чемпионатының һайлап алыу турнирҙарында ҡатнаша.

Шулай уҡ ҡарағыҙ

[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Иҫкәрмәләр

[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
  1. ↑ 1,0 1,1 Население Монтсеррата (2011). Дата обращения: 7 апрель 2014. Архивировано 17 май 2017 года. 2017 йыл 17 май архивланған.
  2. ↑ Montserrat Government UK Office - Government. www.montserrat-gov.org. Дата обращения: 3 декабрь 2021. Архивировано 3 декабрь 2021 года.


Донъя Был ил тураһында тамамланмаған мәҡәлә. Һеҙ мәҡәләне төҙәтеп һәм тулыландырып проектҡа ярҙам итә алаһығыҙ.
«https://ba.wikipedia.org/w/index.php?title=Монтсеррат&oldid=1207539» битенән алынған