Куб битенең сығанаҡ тексын ҡарарға

{| border="1" bgcolor="#ffffff" cellpadding="5" align="right" style="margin-left:10px"
!bgcolor=#e7dcc3 colspan=2|Куб
|-
|align=center colspan=2|[[Файл:Hexahedron.gif|125px]]
|-
|bgcolor=#e7dcc3|Тип||[[Төҙөк күпмөйөш]]
|-
|bgcolor=#e7dcc3|Ҡыры||[[квадрат]]
|-
|bgcolor=#e7dcc3|Түбәләре||<math>8</math>
|-
|bgcolor=#e7dcc3|Ҡабырғалары||<math>12</math>
|-
|bgcolor=#e7dcc3|Ҡырҙары||<math>6</math>
|-
|bgcolor=#e7dcc3|Түбәһе янындағы ҡырҙары||<math>3</math>
|-
|bgcolor=#e7dcc3|Ҡабырғаһы оҙонлоғо||<math>a</math>
|-
|bgcolor=#e7dcc3|Йөҙөнөң майҙаны||<math>6a^2</math>
|-
|bgcolor=#e7dcc3|Күләме||<math>a^3</math>
|-
|bgcolor=#e7dcc3|Ҡамалған сфера радиусы||<math>\frac{1}{2}a</math>
|-
|bgcolor=#e7dcc3|Ҡамаусы сфера радиусы||<math>\frac{\sqrt3}{2}a</math>
|-
|bgcolor=#e7dcc3|Угол наклона грани||<math>\frac{\pi}{2}</math>
|-
|bgcolor=#e7dcc3|Ҡабырғаһының ауышлыҡ мөйөшө||<math>\frac{\pi}{2}</math>
|-
|bgcolor=#e7dcc3|[[Нөктә симметрияһы төркөмө]]||Октаэдрик (''O''<sub>''h''</sub>)
|-
|bgcolor=#e7dcc3|[[Икенсе төрлө күпҡыр]]||[[Төҙөк октаэдр]]
|}

'''Куб''' ({{lang-grc|κύβος}}<ref>[http://lingvowiki.info/w/Книги/Древнегреческо-русский_словарь_Дворецкого/75 Древнегреческо-русский словарь Дворецкого «κύβος»] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141228092606/http://lingvowiki.info/w/%D0%9A%D0%BD%D0%B8%D0%B3%D0%B8/%D0%94%D1%80%D0%B5%D0%B2%D0%BD%D0%B5%D0%B3%D1%80%D0%B5%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%BE-%D1%80%D1%83%D1%81%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D1%80%D1%8C_%D0%94%D0%B2%D0%BE%D1%80%D0%B5%D1%86%D0%BA%D0%BE%D0%B3%D0%BE/75 |date=2014-12-28 }}</ref>) (ҡайһы берҙә '''{{D-ll|Гексаэдр|гекса́эдр}}'''<ref>{{книга
 |ответственный = Выгодский М. Я.
 |заглавие = Справочник по элементарной математике
 |место = М.
 |издательство = АСТ, Астрель
 |год = 2006
 |страницы = 383-384
}}</ref><ref>{{книга
 |заглавие = Англо-русский словарь математических терминов
 |ответственный = Под ред. П. С. Александрова
 |издание = 2-е, исправл. и дополн. изд.
 |место = М.
 |издательство = Мир
 |год = 1994
 |страниц = 416
 |isbn = 5-03-002952-4
 |страницы = 129
}}</ref> йәки '''төҙөк гекса́эдр'''<ref>{{книга
 |ответственный = И. М. Виноградов
 |заглавие = [[Математическая энциклопедия]]
 |том = 1
 |год = 1977
 |часть = Гексаэдр
}}</ref><ref>{{книга
 |заглавие = Энциклопедия элементарной математики. Книга 4 (геометрия)
 |ответственный = П. С. Александров, А. И. Маркушевич, А. Я. Хинчин
 |издательство = [[Государственное издательство физико-математической литературы|ГИФМЛ]]
 |год = 1963
 |страницы = 426
}}</ref>) — һәр ҡыры [[квадрат]] булған [[төҙөк күпмөйөш]].
[[Параллелепипед]]тың һәм [[Призма (геометрия)|призманың]] айырым осрағы.

Төрлө фәндәрҙә терминдың, геометрик прототипының теге йәки был үҙсәнлектәренә мөнәсәбәте булған төрлө мәғәнәләре ҡулланыла. Айырып әйткәндә, [[Аналитика|аналитикала]] ([[OLAP]]-анализ) [[OLAP-куб|аналитик күп үлсәмле кубтар]] ҡулланыла, улар төрлө таблицаларҙан мәғлүмәттәрҙе асыҡ сағыштырып ҡарарға мөмкинлек бирә.

== Кубтың үҙсәнлектәре ==
* Кубтың дүрт киҫелеше төҙөк алтымөйөш була — был киҫелештәр кубтың үҙәге аша, уның төп диагоналдәренә перпендикуляр үтәләр.
* Кубҡа [[тетраэдр]]ҙы ике ысул менән ҡамап була. Ике осраҡта ла тетраэдрҙың дүрт түбәһе кубтың дүрт түбәһе менән тап килтерелә һәм тетраэдрҙың бөтә алты ҡабырғаһы кубтың ҡырҙарында яталар. Беренсе осраҡта тетраэдрҙың бөтә түбәләре, түбәһе кубтың түбәләренең береһе менән тап килгән өсҡырлы мөйөштөң ҡырҙарында яталар. Икенсе осраҡта тетраэдрҙың пар-пар асамай ҡабырғалары кубтың пар-пар ҡаршы ятыусы ҡырҙарында яталар. Бындай [[тетраэдр]] төҙөк була, ә уның күләме кубтың күләменең 1/3 өлөшөн тәшкил итә.
* Кубҡа [[октаэдр]]ҙы ҡамап була, шуның менән бергә октаэдрҙың бөтә алты түбәһе кубтың алты ҡырының үҙәктәре менән тап килә.
* Кубты [[октаэдр]]ға ҡамарға мөмкин, шуның менән бергә кубтың бөтә һигеҙ түбәһе октаэдрҙың һигеҙ ҡырының үҙәктәрендә урынлаша.
* Кубҡа [[икосаэдр]] ҡамарға мөмкин, бында икосаэдрҙың алты үҙ-ара параллель ҡабырғалары ярашлы рәүештә кубтың алты ҡырында ятасаҡ, ҡалған 24 ҡабырғаһы — кубтың эсендә. Икосаэдрҙың бөтә ун ике түбәһе кубтың алты ҡырында ятасаҡ.
* Кубтың диагонале тип кубтың үҙәгенә ҡарата симметрик ике түбәһен тоташтырыусы киҫек атала. Ҡабырғаһы <math>a</math>-ға тигеҙ булған кубтың <math>d</math> диагоналенең оҙонлоғо <math>d=a\sqrt{3}</math> формулаһы буйынса табыла.

== Иҫкәрмәләр ==
{{Иҫкәрмәләр}}

== Шулай уҡ ҡарағыҙ ==
{{wiktionary}}
{{Навигация|Тема=Фото}}
* [[Игральная кость]]
* [[Рубик шаҡмағы]] 
* [[Удвоение куба]]
* [[N-мерный куб]] ([[гиперкуб]])
* [[Marching cubes]]
* [[Кубики сома]]

{{Внешние ссылки}}

{{Многогранники|nocat=1}}
{{Символ Шлефли}}
{{geometry-stub}}

[[Категория:Төҙөк күпмөйөштәр]]
[[Категория:Призматик күпмөйөштәр]]
[[Категория:Күләм]]