29°51′30″ c. e. 31°01′30″ ş. u.HGYO

Durban: Redaktələr arasındakı fərq

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keç Axtarışa keç
Tarixə interaktiv şəkildə baxın
← Əvvəlki redaktəSonrakı redaktə →
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
VizualVikimətn
Nazrinm (müzakirə) tərəfindən edilmiş 4451752 dəyişikliyi geri qaytarıldı.
Teq: Geri qaytarma
1 mənbə arxivləşdirildi və 0 keçid ölü olaraq işarələndi.) #IABot (v2.0.9.5
(6 istifadəçi tərəfindən edilmiş 13 dəyişiklik göstərilmir)
Sətir 1: Sətir 1:
{{YM}}
{{YM}}


'''Durban''' ({{lang-af|Durban}}, ''Dyurban''<ref>Инструкция по передаче на картах географических названий Южно-Африканской Республики (с языка африкаанс). — М., 1968. — С. 21.</ref>; {{lang-en|Durban}}; {{lang-zu|eThekwini}}) — [[Cənubi Afrika Respublikası|CAR]]-ın [[Yohannesburq]] və [[Keyptaun]]dan sonra üçüncü ən böyük əhalisi olan şəhəri, [[turizm]] mərkəzi.
'''Durban''' ({{Dil-af|Durban}}, ''Dyurban''<ref>Инструкция по передаче на картах географических названий Южно-Африканской Республики (с языка африкаанс). — М., 1968. — С. 21.</ref>; {{Dil-en|Durban}}; {{Dil-zu|eThekwini}}) — [[Cənubi Afrika Respublikası|CAR]]-ın [[Yohannesburq]] və [[Keyptaun]]dan sonra üçüncü ən böyük əhalisi olan şəhəri, [[turizm]] mərkəzi.


== Tarixi ==
== Tarixi ==
Arxeoloji tapıntılar göstərir ki, yüz min il bundan əvvəl mövcud Durban ətrafı koysan xalqlarına məxsus olan kiçik ovçular və yığıcılar tərəfindən məskunlaşmışdı. Bizim eranın ikinci minilliyin əvvəlində onlar şimaldan köç edən bantu tayfaları tərəfindən tamamilə məhv edildi.
Arxeoloji tapıntılar göstərir ki, yüz min il bundan əvvəl mövcud Durban ətrafı koysan xalqlarına məxsus olan kiçik ovçular və yığıcılar tərəfindən məskunlaşmışdı. Bizim eranın ikinci minilliyin əvvəlində onlar şimaldan köç edən bantu tayfaları tərəfindən tamamilə məhv edildi.
[[Şəkil:Indians_arriving_in_South_Africa.jpg|alt=|left|thumb|200x200px|İngilis fəhlələri Durbanda]]
[[Fayl:Indians arriving in South Africa.jpg|alt=|left|thumb|200x200px|İngilis fəhlələri Durbanda]]
1497-ci ildə Portuqaliya bir ekspedisiya bu yerləri ziyarət edərək, [[Vasko da Qama|Vasko da Qamanın]] başçılığı altında [[Avropa]]<nowiki/>dan [[Hindistan]]<nowiki/>a bir dəniz yoluaxtarırdı. O, bu ərazini portuqalca "Natal" yəni "Milad" adlandırmışdır<ref>{{cite web|url=http://www.durban.gov.za/durban/discover-durban/our-durban/history/naming|archiveurl=https://web.archive.org/web/20071103144254/http://www.durban.gov.za/durban/discover-durban/our-durban/history/naming|archivedate=3 November 2007|title=The Names and the Naming of Durban|accessdate=9 July 2008|author=Adrian Koopman|publisher=Natalia, the Journal of the Natal Society}}</ref>.
1497-ci ildə Portuqaliya bir ekspedisiya bu yerləri ziyarət edərək, [[Vasko da Qama]]nın başçılığı altında [[Avropa]]dan [[Hindistan]]a bir dəniz yoluaxtarırdı. O, bu ərazini portuqalca "Natal" yəni "Milad" adlandırmışdır<ref>{{cite web
| url = http://www.durban.gov.za/durban/discover-durban/our-durban/history/naming
| archiveurl = https://web.archive.org/web/20071103144254/http://www.durban.gov.za/durban/discover-durban/our-durban/history/naming
| archivedate = 3 November 2007
| title = The Names and the Naming of Durban
| accessdate = 9 July 2008
| author = Adrian Koopman
| publisher = Natalia, the Journal of the Natal Society
}}</ref>.


1824-cü ildə ilk dəfə "ağ əhali", yəni leytenant [[Frensis Faruell]] başçılıq etdiyi 25 ingilis Natal Körfəzinin şimal sahilində düşərgə saldılar. Müharibənin başlanğıcında Zulu qəbilələri tərəfindən məhv edilmək təhlükəsi altında idi, lakin sonra Faruell peyklərindən biri olan Henri Finnə göndərdi, Zulu başçısı Çukça döyüşdə aldığı yarasını müalicə etməklə yoldaşlıq edə bildi<ref name="walker7">{{cite book|title=A History of Southern Africa|author=Eric A. Walker|publisher=Longmans|origyear=1928|year=1965|location=London|chapter=Chapter VII: The period of change 1823–36}}</ref>. 23 iyun 1835-ci ildə daha 35 kolonist buraya gəlib rəsmi olaraq burada məskunlaşdı.
1824-cü ildə ilk dəfə "ağ əhali", yəni leytenant [[Frensis Faruell]] başçılıq etdiyi 25 ingilis Natal Körfəzinin şimal sahilində düşərgə saldılar. Müharibənin başlanğıcında Zulu qəbilələri tərəfindən məhv edilmək təhlükəsi altında idi, lakin sonra Faruell peyklərindən biri olan Henri Finnə göndərdi, Zulu başçısı Çukça döyüşdə aldığı yarasını müalicə etməklə yoldaşlıq edə bildi<ref name="walker7">{{cite book
| title = A History of Southern Africa
| author = Eric A. Walker
| publisher = Longmans
| origyear = 1928
| year = 1965
| location = London
| chapter = Chapter VII: The period of change 1823–36
}}</ref>. 23 iyun 1835-ci ildə daha 35 kolonist buraya gəlib rəsmi olaraq burada məskunlaşdı.


1838-ci ildə burlar və zulular arasında Durban yaxınlığında münaqişə başladı, kolonistlərin afrikalılar ilə münasibətləri pisləşdi və bu, kolonistlərin getməsi ilə şəhərin boşaldılmasına gətirib çıxardı.
1838-ci ildə burlar və zulular arasında Durban yaxınlığında münaqişə başladı, kolonistlərin afrikalılar ilə münasibətləri pisləşdi və bu, kolonistlərin getməsi ilə şəhərin boşaldılmasına gətirib çıxardı.


== Əhalisi ==
== Əhalisi ==
Əhalinin 68.3% -i qara dərililər, təxminən 20% -i şəkər plantasiyalarındam işləyən ingilis dilli nəsildən olan hindlilər, 9% -i ağ dərililər, 2,8% -i isə "müxtəlif rənglilər"dir. Ən geniş yayılmış dillər [[zulu dili]] (63,04%), 30% [[ingilis dili]] 3.4% [[xosa dili]], 1,4% isə [[afrikaans]] dilidir. Əhalinin 68%-i xristian, 11% hinduist, 3% isə müsəlmandır<ref>{{Cite news|url=http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2011-07-23/mumbai/29807173_1_durban-south-africa-uk|work=The Times of India|title=Durban largest 'Indian' city outside India|first=Anahita|last=Mukherji|date=23 June 2011|accessdate=2011-11-30}}</ref>.
Əhalinin 68,3% -i qara dərililər, təxminən 20% -i şəkər plantasiyalarındam işləyən ingilis dilli nəsildən olan hindlilər, 9% -i ağ dərililər, 2,8% -i isə "müxtəlif rənglilər"dir. Ən geniş yayılmış dillər [[zulu dili]] (63,04%), 30% [[ingilis dili]] 3,4% [[xosa dili]], 1,4% isə [[afrikaans]] dilidir. Əhalinin 68%-i xristian, 11% hinduist, 3% isə müsəlmandır<ref>{{Cite news
| url = http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2011-07-23/mumbai/29807173_1_durban-south-africa-uk
| work = The Times of India
| title = Durban largest 'Indian' city outside India
| first = Anahita
| last = Mukherji
| date = 23 June 2011
| accessdate = 2011-11-30
| archive-date = 2013-05-12
| archive-url = https://web.archive.org/web/20130512152508/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2011-07-23/mumbai/29807173_1_durban-south-africa-uk
| url-status = dead
}}</ref>.


Durban gənc şəhərdir (əhalinin yalnız 2,4%-i 65 yaşdan yuxarı, 48,9% -i isə 24 yaşlı gənclərdir). İşsizlərin sayı 27,9% -dir. Şəhərdə nisbətən yüksək təhsil səviyyəsinə malik iki universitet var.
Durban gənc şəhərdir (əhalinin yalnız 2,4%-i 65 yaşdan yuxarı, 48,9% -i isə 24 yaşlı gənclərdir). İşsizlərin sayı 27,9% -dir. Şəhərdə nisbətən yüksək təhsil səviyyəsinə malik iki universitet var.
Sətir 26: Sətir 53:


== Nəqliyyat ==
== Nəqliyyat ==
[[Şəkil:Durban_harbor.jpg|alt=|left|thumb|220x220px|Durban hava limanı]]
[[Fayl:Durban harbor.jpg|alt=|left|thumb|220x220px|Durban hava limanı]]
Şəhər, 4.7 milyondan çox sərnişin dövriyyəsi (2012) olan, kral Çaki adına Beynəlxalq Hava Limanı mərkəzindən 35 kilometr şimalında yerləşən şəhərdə xidmət göstərir. 2010-cu ildə açılan aeroportdan [[Cənubi Afrika]]<nowiki/>nın bütün böyük şəhərlərinə, həmçinin [[Dubay]], [[Maputu]], [[Lusaka]], [[Harare]] və [[Mavriki|Mavrikiyə]] beynəlxalq reyslər var. 2014-cü ildə, daha əvvəl köhnə Durban hava limanından fəaliyyət göstərən [[London]], [[Sinqapur]] və [[Mumbay|Mumbaya]] uçuşların bərpa edilməsi planlaşdırılır.
Şəhər, 4.7 milyondan çox sərnişin dövriyyəsi (2012) olan, kral Çaki adına Beynəlxalq Hava Limanı mərkəzindən 35 kilometr şimalında yerləşən şəhərdə xidmət göstərir. 2010-cu ildə açılan aeroportdan [[Cənubi Afrika]]nın bütün böyük şəhərlərinə, həmçinin [[Dubay]], [[Maputu]], [[Lusaka]], [[Harare]] və [[Mavriki]]yə beynəlxalq reyslər var. 2014-cü ildə, daha əvvəl köhnə Durban hava limanından fəaliyyət göstərən [[London]], [[Sinqapur]] və [[Mumbay]]a uçuşların bərpa edilməsi planlaşdırılır.


== İdman ==
== İdman ==
Ən nüfuzlu [[Marafon|marafonlardan]] biri — ''The Comrades'' (Yoldaşlar), hər il Durbanda keçirilir. [[2010 FİFA Dünya Kuboku]]<nowiki/>nun bir çox oyunları şəhərin "Mozes Mabida" stadionunda keçirilmişdir.
Ən nüfuzlu [[marafon]]lardan biri — ''The Comrades'' (Yoldaşlar), hər il Durbanda keçirilir. [[2010 FİFA Dünya Kuboku]]nun bir çox oyunları şəhərin "Mozes Mabida" stadionunda keçirilmişdir.


== Vətəndaş cəmiyyəti ==
== Vətəndaş cəmiyyəti ==
Durbanda yerləşən bir sıra görkəmli qeyri-hökumət təşkilatları var. Bunlara: Abahlali basemjondolo<ref>{{cite web
Durbanda yerləşən bir sıra görkəmli qeyri-hökumət təşkilatları var. Bunlara: Abahlali basemjondolo<ref>{{cite web|url=http://www.monthlyreview.org/0206pithouse.htm|title=Monthly Review - Struggle Is a School: The Rise of a Shack Dwellers’ Movement in Durban, South Africa|date=1 February 2006|publisher=}}</ref>, Diakonia Kilsələr Şurası, Right Know Kampaniyası, Cənubi Durban İcma Ekoloji Alyansı və Cənubi Afrikalı İşsiz Xalqlar Hərəkatı<ref>[http://abahlali.org/node/7580 The opening remarks of S'bu Zikode, President of the Abahlali baseMjondolo movement of South Africa, at the Center for Place, Culture and Politics at the CUNY Graduate Center (NYC)], 16 November 2010</ref><ref>[http://abahlali.org/node/7709 ANC Intimidates Witness X, More Intimidation and More Killing in Kennedy Road], 23 December 2010</ref><ref>[http://www.witness.co.za/index.php?showcontent&global,_id,=31596 Churches want justice]</ref><ref>{{cite web|url=http://www.iol.co.za/news/south-africa/kwazulu-natal/200-march-against-information-bill-1.689323|title=200 march against Information Bill|author=Independent Newspapers Online|work=Independent Online}}</ref><ref>{{cite web|url=http://allafrica.com/stories/200901070039.html|title=South Africa: Churches Ask Parties to Preach Tolerance|first=Sibongakonke|last=Shoba|date=7 January 2009|publisher=|via=AllAfrica}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.witness.co.za/index.php?showcontent&global,_id,=25560|title=Witness|publisher=}}</ref> daxildir. 1892-ci ildə Durban İncəsənət Qalereyası yaradılmışdır.
| url = http://www.monthlyreview.org/0206pithouse.htm
| title = Monthly Review – Struggle Is a School: The Rise of a Shack Dwellers’ Movement in Durban, South Africa
| date = 1 February 2006
| publisher =
| access-date = 12 October 2018
| archive-date = 10 December 2006
| archive-url = https://web.archive.org/web/20061210191444/http://www.monthlyreview.org/0206pithouse.htm
| url-status = live
}}</ref>, Diakonia Kilsələr Şurası, Right Know Kampaniyası, Cənubi Durban İcma Ekoloji Alyansı və Cənubi Afrikalı İşsiz Xalqlar Hərəkatı<ref>[http://abahlali.org/node/7580 The opening remarks of S'bu Zikode, President of the Abahlali baseMjondolo movement of South Africa, at the Center for Place, Culture and Politics at the CUNY Graduate Center (NYC)] {{Vebarxiv
| url = https://web.archive.org/web/20120305083042/http://abahlali.org/node/7580
| date = 2012-03-05
}}, 16 November 2010</ref><ref>[http://abahlali.org/node/7709 ANC Intimidates Witness X, More Intimidation and More Killing in Kennedy Road] {{Vebarxiv
| url = https://web.archive.org/web/20160219162845/http://abahlali.org/node/7709/
| date = 2016-02-19
}}, 23 December 2010</ref><ref>[http://www.witness.co.za/index.php?showcontent&global,_id,=31596 Churches want justice] {{dead link| date = October 2022
| bot = InternetArchiveBot
}}</ref><ref>{{cite web
| url = http://www.iol.co.za/news/south-africa/kwazulu-natal/200-march-against-information-bill-1.689323
| title = 200 march against Information Bill
| author = Independent Newspapers Online
| work = Independent Online
| access-date = 2018-10-12
| archive-date = 2016-01-05
| archive-url = https://web.archive.org/web/20160105201900/http://www.iol.co.za/news/south-africa/kwazulu-natal/200-march-against-information-bill-1.689323
| url-status = live
}}</ref><ref>{{cite web
| url = http://allafrica.com/stories/200901070039.html
| title = South Africa: Churches Ask Parties to Preach Tolerance
| first = Sibongakonke
| last = Shoba
| date = 7 January 2009
| publisher =
| via = AllAfrica
| access-date = 12 October 2018
| archive-date = 18 October 2012
| archive-url = https://web.archive.org/web/20121018095825/http://allafrica.com/stories/200901070039.html
| url-status = live
}}</ref><ref>{{cite web
| url = http://www.witness.co.za/index.php?showcontent&global,_id,=25560
| title = Witness
| publisher =
| access-date = 2018-10-12
| archive-date = 2023-07-07
| archive-url = https://web.archive.org/web/20230707181519/https://www.citizen.co.za/witness/
| url-status = live
}}</ref> daxildir. 1892-ci ildə Durban İncəsənət Qalereyası yaradılmışdır.


== Qardaşlaşmış şəhərlər ==
== Qardaşlaşmış şəhərlər ==
Durban aşağıdakı şəhərlərlə [[Qardaşlaşmış şəhərlər|qardaşlaşmış şəhərdir]]:<ref name="Durban">{{cite web|url=http://www.durban.gov.za/durban/government/igr/idr/sister|title=Sister Cities Home Page|accessdate=2011-08-10|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110810060743/http://www.durban.gov.za/durban/government/igr/idr/sister|archivedate=10 August 2011|df=dmy}}</ref>
Durban aşağıdakı şəhərlərlə [[Qardaşlaşmış şəhərlər|qardaşlaşmış şəhərdir]]:<ref name="Durban">{{cite web
| url = http://www.durban.gov.za/durban/government/igr/idr/sister
| title = Sister Cities Home Page
| accessdate = 2011-08-10
| deadurl = yes
| archiveurl = https://web.archive.org/web/20110810060743/http://www.durban.gov.za/durban/government/igr/idr/sister
| archivedate = 10 August 2011
| df = dmy
}}</ref>


* [[Çikaqo]], [[İllinoys]], {{USA}} ([[1997]])<ref>[http://www.chicagosistercities.com/our.php Chicago Sister Cities {{ref-en}}] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120606050131/http://www.chicagosistercities.com/our.php |date=2012-06-06 }}</ref>
* [[Çikaqo]], [[İllinoys]], {{USA}} (1997)<ref>[http://www.chicagosistercities.com/our.php Chicago Sister Cities{{ref-en}}] {{webarchive
| url = https://web.archive.org/web/20120606050131/http://www.chicagosistercities.com/our.php
| date = 2012-06-06
}}</ref>
* [[Bremen]], {{GER}}<ref name="Bremen twinnings">{{cite web|url=http://www.rathaus.bremen.de/sixcms/detail.php?gsid=bremen54.c.2259.de|archive-url=https://archive.is/20110718204253/http://www.rathaus.bremen.de/sixcms/detail.php?gsid=bremen54.c.2259.de|dead-url=yes|archive-date=2011-07-18|title=Bremen – Referat 32 Städtepartnerschaften / Internationale Beziehungen|trans-title=Bremen – Unit 32 Twinning / International Relations|accessdate=2013-08-09|last=Frohmader|first=Andrea|work=Das Rathaus Bremen Senatskanzlei [Bremen City Hall – Senate Chancellery]|language=German}}</ref>
* [[Bremen]], {{GER}}<ref name="Bremen twinnings">{{cite web
|url = http://www.rathaus.bremen.de/sixcms/detail.php?gsid=bremen54.c.2259.de
|archive-url = https://archive.today/20110718204253/http://www.rathaus.bremen.de/sixcms/detail.php?gsid=bremen54.c.2259.de
|dead-url = yes
|archive-date = 2011-07-18
|title = Bremen – Referat 32 Städtepartnerschaften / Internationale Beziehungen
|trans-title = Bremen – Unit 32 Twinning / International Relations
|accessdate = 2013-08-09
|last = Frohmader
|first = Andrea
|work = Das Rathaus Bremen Senatskanzlei [Bremen City Hall – Senate Chancellery]
|language = German
}}</ref>
* [[İsgəndəriyyə]], {{EGY}}
* [[İsgəndəriyyə]], {{EGY}}
* [[Antverpen]], {{BEL}}
* [[Antverpen]], {{BEL}}
* [[Kvanju]], {{KOR}}
* [[Kvanju]], {{KOR}}
* [[Bulavayo]], {{ZIM}}
* [[Bulavayo]], {{ZIM}}
* [[Eylat]], {{ISR}}<ref name="masham">{{cite web
* [[Eylat]], {{ISR}}<ref name="masham">{{cite web|url=http://www.masham.org.il/English/SisterCities/Pages/default.aspx/|title=Sister Cities|accessdate=August 23, 2012|publisher=Union of Local Authorities in Israel (ULAI)|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131004235329/http://www.masham.org.il/English/SisterCities/Pages/default.aspx|archivedate=October 4, 2013|df=}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.fad.co.za/Diary/diary007/diary007.asp|title=Facts about Durban|accessdate=December 16, 2007|date=September 7, 2003}}</ref>
| url = http://www.masham.org.il/English/SisterCities/Pages/default.aspx/
* [[Quançjou]], {{PRC}}<ref name="Guangzhou twinnings">{{cite web|url=http://www.gzwaishi.gov.cn/Category_121/Index.aspx|archiveurl=https://web.archive.org/web/20121024091437/http://www.gzwaishi.gov.cn/Category_121/Index.aspx|title=Guangzhou Sister Cities'' [via WaybackMachine.com]''|publisher=Guangzhou Foreign Affairs Office|archivedate=24 October 2012|accessdate=2013-07-21}}</ref>
| title = Sister Cities
* [[Le Port]], [[Reyunyon]]<ref name="Ville-Porte">[http://www.ville-port.re/portail/index.php?id=48 Le Port est jumelé à quatre villes portuaires] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150908095756/http://www.ville-port.re/portail/index.php?id=48|date=8 September 2015}} {{fr icon}}</ref><ref>[http://www.ville-port.re/portail/index.php?id=470Les Villes de Durban (eThekwini en zulu) et du Port sont jumelées depuis le 4 novembre 2005] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150927055907/http://www.ville-port.re/portail/index.php?id=470Les|date=27 September 2015}} {{fr icon}}</ref>
| accessdate = August 23, 2012
| publisher = Union of Local Authorities in Israel (ULAI)
| deadurl = yes
| archiveurl = https://web.archive.org/web/20131004235329/http://www.masham.org.il/English/SisterCities/Pages/default.aspx
| archivedate = October 4, 2013
| df =
}}</ref><ref>{{cite web
| url = http://www.fad.co.za/Diary/diary007/diary007.asp
| title = Facts about Durban
| accessdate = December 16, 2007
| date = September 7, 2003
| archive-date = October 31, 2007
| archive-url = https://web.archive.org/web/20071031142402/http://www.fad.co.za/Diary/diary007/diary007.asp
| url-status = live
}}</ref>
* [[Quançjou]], {{PRC}}<ref name="Guangzhou twinnings">{{cite web
| url = http://www.gzwaishi.gov.cn/Category_121/Index.aspx
| archiveurl = https://web.archive.org/web/20121024091437/http://www.gzwaishi.gov.cn/Category_121/Index.aspx
| title = Guangzhou Sister Cities'' [via WaybackMachine.com]''
| publisher = Guangzhou Foreign Affairs Office
| archivedate = 24 October 2012
| accessdate = 2013-07-21
}}</ref>
* [[Le Port]], [[Reyunyon]]<ref name="Ville-Porte">[http://www.ville-port.re/portail/index.php?id=48 Le Port est jumelé à quatre villes portuaires] {{webarchive
| url = https://web.archive.org/web/20150908095756/http://www.ville-port.re/portail/index.php?id=48
| date = 8 September 2015
}} {{fr icon}}</ref><ref>[http://www.ville-port.re/portail/index.php?id=470Les Villes de Durban (eThekwini en zulu) et du Port sont jumelées depuis le 4 novembre 2005] {{webarchive
| url = https://web.archive.org/web/20150927055907/http://www.ville-port.re/portail/index.php?id=470Les
| date = 27 September 2015
}} {{fr icon}}</ref>
* [[Lids]], {{GB}}
* [[Lids]], {{GB}}
* [[Maputu]], {{MOZ}}
* [[Maputu]], {{MOZ}}
Sətir 55: Sətir 181:


== Xarici keçidlər ==
== Xarici keçidlər ==
{{Commons}}{{Wikivoyage}}
{{Vikianbar kateqoriyası}}{{Wikivoyage}}
* [http://www.durban.gov.za eThekwini Metropolitan Municipality]
* [http://www.durban.gov.za/ eThekwini Metropolitan Municipality] {{Vebarxiv
| url = https://web.archive.org/web/19960329080010/http://www.durban.gov.za/
⚫
* [http://www.durbanexperience.co.za Durban Tourism Bureau]
| date = 1996-03-29
}}
⚫
* [http://www.durbanexperience.co.za/ Durban Tourism Bureau]
* [http://channel.nationalgeographic.com/wild/snake-city/ Snake City, National Geographic Wild]
* [http://channel.nationalgeographic.com/wild/snake-city/ Snake City, National Geographic Wild]


== İstinadlar ==
== İstinadlar ==
{{İstinad siyahısı|3}}{{Xarici keçidlər}}
{{Reflist|3}}

[[Kateqoriya:CAR şəhərləri]]
[[Kateqoriya:CAR şəhərləri]]

17:05, 10 dekabr 2023 tarixinə olan versiya

Durban
Bayraq Gerb
Bayraq Gerb
29°51′30″ c. e. 31°01′30″ ş. u.HGYO
Ölkə
Tarixi və coğrafiyası
Əsası qoyulub 1835[1]
Sahəsi
  • 225,91 km²
Mərkəzin hündürlüyü 22 m
Saat qurşağı
Əhalisi
Əhalisi
  • 595.061 nəf. (2011)
Rəqəmsal identifikatorlar
Telefon kodu +27 31
Poçt indeksi 4001[2][3], 4000[2][3]
Digər
durban.gov.za
Durban xəritədə
Durban
Durban
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Durban (afrik. Durban, Dyurban[4]; ing. Durban; zulu eThekwini) — CAR-ın Yohannesburq və Keyptaundan sonra üçüncü ən böyük əhalisi olan şəhəri, turizm mərkəzi.

Tarixi

Arxeoloji tapıntılar göstərir ki, yüz min il bundan əvvəl mövcud Durban ətrafı koysan xalqlarına məxsus olan kiçik ovçular və yığıcılar tərəfindən məskunlaşmışdı. Bizim eranın ikinci minilliyin əvvəlində onlar şimaldan köç edən bantu tayfaları tərəfindən tamamilə məhv edildi.

İngilis fəhlələri Durbanda

1497-ci ildə Portuqaliya bir ekspedisiya bu yerləri ziyarət edərək, Vasko da Qamanın başçılığı altında Avropadan Hindistana bir dəniz yoluaxtarırdı. O, bu ərazini portuqalca "Natal" yəni "Milad" adlandırmışdır[5].

1824-cü ildə ilk dəfə "ağ əhali", yəni leytenant Frensis Faruell başçılıq etdiyi 25 ingilis Natal Körfəzinin şimal sahilində düşərgə saldılar. Müharibənin başlanğıcında Zulu qəbilələri tərəfindən məhv edilmək təhlükəsi altında idi, lakin sonra Faruell peyklərindən biri olan Henri Finnə göndərdi, Zulu başçısı Çukça döyüşdə aldığı yarasını müalicə etməklə yoldaşlıq edə bildi[6]. 23 iyun 1835-ci ildə daha 35 kolonist buraya gəlib rəsmi olaraq burada məskunlaşdı.

1838-ci ildə burlar və zulular arasında Durban yaxınlığında münaqişə başladı, kolonistlərin afrikalılar ilə münasibətləri pisləşdi və bu, kolonistlərin getməsi ilə şəhərin boşaldılmasına gətirib çıxardı.

Əhalisi

Əhalinin 68,3% -i qara dərililər, təxminən 20% -i şəkər plantasiyalarındam işləyən ingilis dilli nəsildən olan hindlilər, 9% -i ağ dərililər, 2,8% -i isə "müxtəlif rənglilər"dir. Ən geniş yayılmış dillər zulu dili (63,04%), 30% ingilis dili 3,4% xosa dili, 1,4% isə afrikaans dilidir. Əhalinin 68%-i xristian, 11% hinduist, 3% isə müsəlmandır[7].

Durban gənc şəhərdir (əhalinin yalnız 2,4%-i 65 yaşdan yuxarı, 48,9% -i isə 24 yaşlı gənclərdir). İşsizlərin sayı 27,9% -dir. Şəhərdə nisbətən yüksək təhsil səviyyəsinə malik iki universitet var.

Coğrafiyası və iqlimi

Şəhərin və şəhərətrafı ərazilərin əksəriyyəti kifayət qədər yüksək (700 metrədək) və dik təpələrdən ibarətdir, düz sahələr yalnız sahildədir.

Durban, uzun, isti və yağışlı bir yay, qısa və isti qış ilə subtropik okean iqlim zonasında yerləşir. Şaxta çox nadir hallarda və yalnız şəhərin qərb təpə hissəsində baş verir.

İqtisadiyyat

Durban aqlomerasiyası güclü sənaye, turizm, nəqliyyat və maliyyə sektorları ilə inkişaf etmiş şaxələndirilmiş iqtisadiyyata malikdir. Sahil yerləri və böyük liman şəhərə ölkənin daxili yerlərində yerləşən Cənubi Afrika (Yohannesburq, Pretoriya və Blumfonteyn) iqtisadi mərkəzlərindən üstünlük verir. Bölgədəki turizmin inkişafı üçün subtropik iqlim, isti dəniz hövzəsi və əhalinin mədəni müxtəlifliyi də üstünlük təşkil edir.

Nəqliyyat

Durban hava limanı

Şəhər, 4.7 milyondan çox sərnişin dövriyyəsi (2012) olan, kral Çaki adına Beynəlxalq Hava Limanı mərkəzindən 35 kilometr şimalında yerləşən şəhərdə xidmət göstərir. 2010-cu ildə açılan aeroportdan Cənubi Afrikanın bütün böyük şəhərlərinə, həmçinin Dubay, Maputu, Lusaka, Harare və Mavrikiyə beynəlxalq reyslər var. 2014-cü ildə, daha əvvəl köhnə Durban hava limanından fəaliyyət göstərən London, Sinqapur və Mumbaya uçuşların bərpa edilməsi planlaşdırılır.

İdman

Ən nüfuzlu marafonlardan biri — The Comrades (Yoldaşlar), hər il Durbanda keçirilir. 2010 FİFA Dünya Kubokunun bir çox oyunları şəhərin "Mozes Mabida" stadionunda keçirilmişdir.

Vətəndaş cəmiyyəti

Durbanda yerləşən bir sıra görkəmli qeyri-hökumət təşkilatları var. Bunlara: Abahlali basemjondolo[8], Diakonia Kilsələr Şurası, Right Know Kampaniyası, Cənubi Durban İcma Ekoloji Alyansı və Cənubi Afrikalı İşsiz Xalqlar Hərəkatı[9][10][11][12][13][14] daxildir. 1892-ci ildə Durban İncəsənət Qalereyası yaradılmışdır.

Qardaşlaşmış şəhərlər

Durban aşağıdakı şəhərlərlə qardaşlaşmış şəhərdir:[15]

Xarici keçidlər

Vikianbarda Durban ilə əlaqəli mediafayllar var.

İstinadlar

  1. ↑ https://www.britannica.com/place/Durban.
  2. ↑ 1 2 South African Post Office.
  3. ↑ 1 2 http://www.postoffice.co.za/tools/pcodes.xls.
  4. ↑ Инструкция по передаче на картах географических названий Южно-Африканской Республики (с языка африкаанс). — М., 1968. — С. 21.
  5. ↑ Adrian Koopman. "The Names and the Naming of Durban". Natalia, the Journal of the Natal Society. 3 November 2007 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 July 2008.
  6. ↑ Eric A. Walker. Chapter VII: The period of change 1823–36 // A History of Southern Africa. London: Longmans. 1965 [1928].
  7. ↑ Mukherji, Anahita. "Durban largest 'Indian' city outside India". The Times of India. 23 June 2011. 2013-05-12 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-11-30.
  8. ↑ "Monthly Review – Struggle Is a School: The Rise of a Shack Dwellers' Movement in Durban, South Africa". 1 February 2006. 10 December 2006 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 12 October 2018.
  9. ↑ The opening remarks of S'bu Zikode, President of the Abahlali baseMjondolo movement of South Africa, at the Center for Place, Culture and Politics at the CUNY Graduate Center (NYC) Arxivləşdirilib 2012-03-05 at the Wayback Machine, 16 November 2010
  10. ↑ ANC Intimidates Witness X, More Intimidation and More Killing in Kennedy Road Arxivləşdirilib 2016-02-19 at the Wayback Machine, 23 December 2010
  11. ↑ Churches want justice [ölü keçid]
  12. ↑ Independent Newspapers Online. "200 march against Information Bill". Independent Online. 2016-01-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-10-12.
  13. ↑ Shoba, Sibongakonke. "South Africa: Churches Ask Parties to Preach Tolerance". 7 January 2009. 18 October 2012 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 12 October 2018 – AllAfrica vasitəsilə.
  14. ↑ "Witness". 2023-07-07 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-10-12.
  15. ↑ "Sister Cities Home Page". 10 August 2011 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-08-10.
  16. ↑ Chicago Sister Cities (ing.) Arxivləşdirilib 2012-06-06 at the Wayback Machine
  17. ↑ Frohmader, Andrea. "Bremen – Referat 32 Städtepartnerschaften / Internationale Beziehungen" [Bremen – Unit 32 Twinning / International Relations]. Das Rathaus Bremen Senatskanzlei [Bremen City Hall – Senate Chancellery] (German). 2011-07-18 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-08-09.
  18. ↑ "Sister Cities". Union of Local Authorities in Israel (ULAI). October 4, 2013 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: August 23, 2012.
  19. ↑ "Facts about Durban". September 7, 2003. October 31, 2007 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: December 16, 2007.
  20. ↑ "Guangzhou Sister Cities [via WaybackMachine.com]". Guangzhou Foreign Affairs Office. 24 October 2012 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-07-21.
  21. ↑ Le Port est jumelé à quatre villes portuaires Arxivləşdirilib 8 sentyabr 2015 at the Wayback Machine  (fr.)
  22. ↑ Villes de Durban (eThekwini en zulu) et du Port sont jumelées depuis le 4 novembre 2005 Arxivləşdirilib 27 sentyabr 2015 at the Wayback Machine  (fr.)
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Durban&oldid=7357809"