Navikulyar sümük: Redaktələr arasındakı fərq

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keç Axtarışa keç
Tarixə interaktiv şəkildə baxın
← Əvvəlki redaktə
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
VizualVikimətn
8 mənbə arxivləşdirildi və 0 keçid ölü olaraq işarələndi.) #IABot (v2.0.9.5
 
(2 fərqli istifadəçi tərəfindən edilmiş 29 dəyişiklik göstərilmir)
Sətir 1: Sətir 1:
{{iş gedir}}
{{Sümük
{{Sümük
| Name = Navikulyar sümük
| Name = Navikulyar sümük
Sətir 10: Sətir 9:
| Articulations =
| Articulations =
}}
}}
'''Navikulyar sümük''' — (nəˈvɪkjʊlər) əksər [[Məməlilər|məməlilər]]in ayaqlarında olan kiçik [[Sümük|sümük]].
'''Navikulyar sümük''' — (lat. nəˈvɪkjʊlər) əksər [[Məməlilər|məməlilər]]in ayaqlarında olan kiçik [[Sümük|sümük]].
== İnsan anatomiyası ==
== İnsan anatomiyası ==


Sətir 16: Sətir 15:


İnsanlarda navikulyar sümüyü [[Ayaq|ayağ]]ın medial tərəfində yerləşir və proksimalda talus ilə, distalda üç [[Mixi sümüklər|mixi sümük]]<ref>{{cite web
İnsanlarda navikulyar sümüyü [[Ayaq|ayağ]]ın medial tərəfində yerləşir və proksimalda talus ilə, distalda üç [[Mixi sümüklər|mixi sümük]]<ref>{{cite web
| url = http://www.bartleby.com/107/54.html
| url = http://www.bartleby.com/107/54.html
| title = Gray's Anatomy, 6b. The Hand. 1. The Carpus. 4
| title = Gray's Anatomy, 6b. The Hand. 1. The Carpus. 4
| year = 1918 | access-date = 2018-05-11
| year = 1918
| access-date = 2018-05-11
| archive-date = 2018-05-30
}}</ref> ilə və yanal<ref>https://en.wikipedia.org/wiki/Anatomical_terms_of_location#Relative_directions</ref> olaraq kuboid sümüyü<ref>https://en.wikipedia.org/wiki/Cuboid_bone</ref> ilə birləşir.
| archive-url = https://web.archive.org/web/20180530221750/http://www.bartleby.com/107/54.html
| url-status = live
}}</ref> ilə və yanal<ref>{{Cite web |url=https://en.wikipedia.org/wiki/Anatomical_terms_of_location#Relative_directions |title=Arxivlənmiş surət |access-date=2023-09-25 |archive-date=2023-09-21 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230921190212/https://en.wikipedia.org/wiki/Anatomical_terms_of_location#Relative_directions |url-status=live }}</ref> olaraq kuboid sümüyü<ref>{{Cite web |url=https://en.wikipedia.org/wiki/Cuboid_bone |title=Arxivlənmiş surət |access-date=2023-09-25 |archive-date=2023-07-23 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230723034933/https://en.wikipedia.org/wiki/Cuboid_bone |url-status=live }}</ref> ilə birləşir.


Ossifikasiyaya<ref>https://az.orthopaedie-innsbruck.at/definition-ossification-32816</ref> başlayan ayaq sümüklərinin sonuncusudur və adətən qızlarda həyatın 3-cü ilinin, oğlanlarda isə 4-cü ilin əvvəlinə qədər baş vermir.<ref>{{cite book
Ossifikasiyaya<ref>https://az.orthopaedie-innsbruck.at/definition-ossification-32816</ref> başlayan ayaq sümüklərinin sonuncusudur və adətən qızlarda həyatın 3-cü ilinin, oğlanlarda isə 4-cü ilin əvvəlinə qədər baş vermir.<ref>{{cite book | url = https://books.google.com/books?id=cYYrHeugqV4C&q=juvenile+skeleton | title = The Juvenile Skeleton | author1 = Louise Scheuer | author2 = Sue Black | name-list-style = amp | year = 2004 | isbn = 9780080474595 | access-date = 2023-09-25 | archive-date = 2023-09-25 | archive-url = https://web.archive.org/web/20230925171815/https://books.google.com/books?id=cYYrHeugqV4C&q=juvenile+skeleton | url-status = live }}</ref>
| url = https://books.google.com/books?id=cYYrHeugqV4C&q=juvenile+skeleton
| title = The Juvenile Skeleton |author1=Louise Scheuer |author2=Sue Black
|name-list-style=amp | year = 2004
| isbn = 9780080474595 }}</ref>
[[File:NavicularFracMark.png|thumb|upright|Navikulyar sümüyün sınığı]]
[[File:NavicularFracMark.png|thumb|upright|Navikulyar sümüyün sınığı]]


Tibialis posterior navikulyar sümüyə bağlanan yeganə əzələdir. Əzələnin əsas hissəsi navikulyar sümüyün ortasına yapışır.<ref name=Bojsen>{{cite book |last1=Bojsen-Møller |first1=Finn |last2=Simonsen |first2=Erik B. |last3=Tranum-Jensen |first3=Jørgen| year=2001 |title=Bevægeapparatets anatomi |edition=12th |language=da |trans-title=Anatomy of the Locomotive Apparatus | isbn =978-87-628-0307-7|page=293 }}</ref> Əlavə navikulyar sümük ümumi əhalinin 2-14%-də mövcud ola bilər.<ref>{{Cite web|url=https://mdmercy.com/centers-of-excellence/orthopedics-bone-and-joint/institute-for-foot-and-ankle-reconstruction|title=Top Rated Foot Surgeons - Foot & Ankle Institute in Baltimore- Mercy|website=Mercy Medical Center}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.wheelessonline.com/bones/accessory-navicular/|title=Accessory Navicular|date=2 June 2020}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.macrorad.com/case-reports/symptomatic-accessory-navicular-bone.html|title=Macrorad Teleradiology Case Report - SYMPTOMATIC ACCESSORY NAVICULAR BONE|last=www.mynameiskaan.com}}</ref>
Tibialis posterior navikulyar sümüyə bağlanan yeganə əzələdir. Əzələnin əsas hissəsi navikulyar sümüyün ortasına yapışır.<ref name=Bojsen>{{cite book |last1=Bojsen-Møller |first1=Finn |last2=Simonsen |first2=Erik B. |last3=Tranum-Jensen |first3=Jørgen| year=2001 |title=Bevægeapparatets anatomi |edition=12th |language=da |trans-title=Anatomy of the Locomotive Apparatus | isbn =978-87-628-0307-7|page=293 }}</ref> Əlavə navikulyar sümük ümumi əhalinin 2-14%-də mövcud ola bilər.<ref>{{Cite web|url=https://mdmercy.com/centers-of-excellence/orthopedics-bone-and-joint/institute-for-foot-and-ankle-reconstruction|title=Top Rated Foot Surgeons - Foot & Ankle Institute in Baltimore- Mercy|website=Mercy Medical Center|access-date=2023-09-25|archive-date=2013-09-25|archive-url=https://web.archive.org/web/20130925233223/http://footandankle.mdmercy.com/conditions/flatfeet/navicular.html|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.wheelessonline.com/bones/accessory-navicular/|title=Accessory Navicular|date=2 June 2020|access-date=25 September 2023|archive-date=28 May 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230528034833/https://www.wheelessonline.com/bones/accessory-navicular/|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.macrorad.com/case-reports/symptomatic-accessory-navicular-bone.html|title=Macrorad Teleradiology Case Report - SYMPTOMATIC ACCESSORY NAVICULAR BONE|last=www.mynameiskaan.com|access-date=2023-09-25|archive-date=2017-12-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20171228141909/http://www.macrorad.com/case-reports/symptomatic-accessory-navicular-bone.html|url-status=live}}</ref>
== Klinik əhəmiyyəti ==
=== Klinik əhəmiyyəti ===


İnsanın navikulyar sümükləri tez-tez qırılan sümük deyil və ancaq 2 səbəbə görə qırılır. 1-ci mexanizm idmançılarda tez-tez baş verən stress vəziyyətidir,<ref>{{Cite web|url=https://www.nba.com/bucks/news/medical-update-pau-gasol|title=Medical Update On Pau Gasol|website=Milwaukee Bucks|language=en|access-date=2019-12-08|archive-date=2019-12-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20191202054647/https://www.nba.com/bucks/news/medical-update-pau-gasol|url-status=live}}</ref> digər mexanizm isə yüksək enerjili travmadır.
İnsanın navikulyar sümükləri ümumi olaraq qırılan sümük deyil və yalnız 2 səbəbə görə qırılır. Əzələnin əsas hissəsi [[Qayığabənzər sümük|qayığabənzər sümüy]]ünün ortasına yapışır.[3] Əlavə qayığabənzər sümük ümumi əhalinin 2-14%-də mövcud ola bilər.[4][5][6]


Navikulyar sümük ayağın biomexanikasında mühüm rol oynayır: inversiya, eversiya və hərəkətə kömək edir. Bu, orta və ön ayaq arasında struktur əlaqə və ayağın uzununa və eninə qövsünün bir hissəsidir.
== Əlavə şəkillər ==

<gallery>
Fayl:Gray268.png|Dorsal səth
Fayl:Gray269.png|Plantar səthi
Fayl:Gray290.png|Medial səth
Fayl:Gray291.png|Yan səth
Fayl:Gray359.png|Talokalkanal və talokaleonavikular oynaqlar (yuxarıdan görünüş, talus sümüyü çıxarılır)
Fayl:Gray360.png|Oynaq boşluqları
</gallery>
== At anatomiyası ==

Atın 2-ci və 3-cü falanksı arasında palmar tərəfinin [[Dırnaq|dırnaq]] içərisində yerləşən navikulyar sümük adlanan [[Sümük|sümük]] var. Atdakı navikulyar sümüyü distal sesamoid impar ligament və 2 kollateral sesamoid bağları dəstəkləyir.<ref name="Auburn">{{cite web|url=http://www.vetmed.auburn.edu/uploads/7e/32/7e32a4dd9c82d711e57c148824e3b84a/PV1110_waguespack_Surgical.pdf|title=Navicular Syndrome in Equine Patients: Anatomy, Causes, and Diagnosis|author=R. Wayne Waguespack, DVM, MS, DACVS R. Reid Hanson, DVM, DACVS, DACVECC|date=December 2010|work=Surgical Views|publisher=Auburn University|access-date=11 January 2013|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20121021022902/http://www.vetmed.auburn.edu/uploads/7e/32/7e32a4dd9c82d711e57c148824e3b84a/PV1110_waguespack_Surgical.pdf|archive-date=21 October 2012|df=dmy-all}}</ref> Atın çəngəlindəki mərkəzi tarsal sümüyü insan ayağının navikulyar sümüyü ilə homoloji və analojidir və beləliklə, atdakı navikulyar sümük insanlarda eyniadlı işarələnmiş sümükdən fərqli bir quruluşdur.<ref>{{Cite web |url=http://cal.vet.upenn.edu/projects/saortho/chapter_32/32mast.htm |title=Chapter 32, FRACTURE AND LUXATION OF THE TARSUS AND METATARSUS "Textbook of Small Animal Orthopaedics" written by Charles D. Newton, D.V.M., M.S. and David M. Nunamaker, V.M.D. J.B. Lippincott Company, 1985. |access-date=11 January 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130119014549/http://cal.vet.upenn.edu/projects/saortho/chapter_32/32mast.htm |archive-date=19 January 2013 |url-status=dead }}</ref>

Navikulyar bölgə, xüsusən də ön ayaqlarda topallıqla əlaqədar əhəmiyyətli bir quruluşdur və navikulyar xəstəlik və ya navikulyar sindrom adlanan əhəmiyyətli bir xəstəlik prosesində iştirak edir.

Bu yaxınlarda navikulyar xəstəliklə bağlı orijinal ədəbiyyatın çoxu, xüsusən də yeganə diaqnostik meyar kimi rentgenoqrafik dəyişikliklərin əhəmiyyəti şübhə altına alınmışdır.<ref>Citing Clinical Anatomy and Physiology Laboratory Manual for Veterinary Technicians, Colville, Thomas and Bassert, Joanna M. 2008 Publ. Mosby/Elsevier, Canada. "Navicular Bone - The distal sesamoid bone of the horse. The navicular bone is located deep in the hoof behind the joint between the middle and distal phalanges."</ref> Navikulyar sindrom atlardakı bütün topallıq hallarının 1/3 hissəsinə səbəb ola bilər, lakin navikulyar sümüyün rentgenoqrafik dəyişiklikləri həmişə qəti diaqnozu təmin etmir. Daha yeni görüntüləmə üsulları göstərdi ki, bölgədəki yumşaq toxumaların zədələnməsi axsaqlığa əhəmiyyətli töhfə verə bilər və bir çox səbəblər görünən topallığa səbəb ola bilər.<ref name="Auburn"/>
== Həmçinin bax ==

* [[Sümük]]
== İstinadlar ==
== İstinadlar ==
{{İstinad siyahısı}}
{{İstinad siyahısı}}
== Xarici keçidlər ==
{{Commons category|Navicular bone}}
* [http://www.embodi3d.com/files/file/80-left-navicular-bone/ 3D printable navicular bone model], free download in STL format (Embodi3D.com)
{{Xarici keçidlər}}
[[Kateqoriya:Sümük sistemi]]
[[Kateqoriya:Anatomiya]]

Səhifəsinin 01:26, 28 sentyabr 2023 tarixinə olan son versiyası

Navikulyar sümük
İnsan ayağının sümükləri. Navicular sümük
İnsan ayağının sümükləri. Navicular sümük
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Navikulyar sümük — (lat. nəˈvɪkjʊlər) əksər məməlilərin ayaqlarında olan kiçik sümük.

İnsan anatomiyası

[redaktə | mənbəni redaktə et]

İnsanlarda navikulyar sümük ayaqda yerləşən tarsal sümüklərdən biridir. Navikulyar sümük və ya əl navikulyar sümüyü termini əvvəllər biləyin sümüklərindən biri olan qayığabənzər sümüyü üçün istifadə olunurdu.

İnsanlarda navikulyar sümüyü ayağın medial tərəfində yerləşir və proksimalda talus ilə, distalda üç mixi sümük[1] ilə və yanal[2] olaraq kuboid sümüyü[3] ilə birləşir.

Ossifikasiyaya[4] başlayan ayaq sümüklərinin sonuncusudur və adətən qızlarda həyatın 3-cü ilinin, oğlanlarda isə 4-cü ilin əvvəlinə qədər baş vermir.[5]

Navikulyar sümüyün sınığı

Tibialis posterior navikulyar sümüyə bağlanan yeganə əzələdir. Əzələnin əsas hissəsi navikulyar sümüyün ortasına yapışır.[6] Əlavə navikulyar sümük ümumi əhalinin 2-14%-də mövcud ola bilər.[7][8][9]

Klinik əhəmiyyəti

[redaktə | mənbəni redaktə et]

İnsanın navikulyar sümükləri tez-tez qırılan sümük deyil və ancaq 2 səbəbə görə qırılır. 1-ci mexanizm idmançılarda tez-tez baş verən stress vəziyyətidir,[10] digər mexanizm isə yüksək enerjili travmadır.

Navikulyar sümük ayağın biomexanikasında mühüm rol oynayır: inversiya, eversiya və hərəkətə kömək edir. Bu, orta və ön ayaq arasında struktur əlaqə və ayağın uzununa və eninə qövsünün bir hissəsidir.

Əlavə şəkillər

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • Dorsal səth
    Dorsal səth
  • Plantar səthi
    Plantar səthi
  • Medial səth
    Medial səth
  • Yan səth
    Yan səth
  • Talokalkanal və talokaleonavikular oynaqlar (yuxarıdan görünüş, talus sümüyü çıxarılır)
    Talokalkanal və talokaleonavikular oynaqlar (yuxarıdan görünüş, talus sümüyü çıxarılır)
  • Oynaq boşluqları
    Oynaq boşluqları

At anatomiyası

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Atın 2-ci və 3-cü falanksı arasında palmar tərəfinin dırnaq içərisində yerləşən navikulyar sümük adlanan sümük var. Atdakı navikulyar sümüyü distal sesamoid impar ligament və 2 kollateral sesamoid bağları dəstəkləyir.[11] Atın çəngəlindəki mərkəzi tarsal sümüyü insan ayağının navikulyar sümüyü ilə homoloji və analojidir və beləliklə, atdakı navikulyar sümük insanlarda eyniadlı işarələnmiş sümükdən fərqli bir quruluşdur.[12]

Navikulyar bölgə, xüsusən də ön ayaqlarda topallıqla əlaqədar əhəmiyyətli bir quruluşdur və navikulyar xəstəlik və ya navikulyar sindrom adlanan əhəmiyyətli bir xəstəlik prosesində iştirak edir.

Bu yaxınlarda navikulyar xəstəliklə bağlı orijinal ədəbiyyatın çoxu, xüsusən də yeganə diaqnostik meyar kimi rentgenoqrafik dəyişikliklərin əhəmiyyəti şübhə altına alınmışdır.[13] Navikulyar sindrom atlardakı bütün topallıq hallarının 1/3 hissəsinə səbəb ola bilər, lakin navikulyar sümüyün rentgenoqrafik dəyişiklikləri həmişə qəti diaqnozu təmin etmir. Daha yeni görüntüləmə üsulları göstərdi ki, bölgədəki yumşaq toxumaların zədələnməsi axsaqlığa əhəmiyyətli töhfə verə bilər və bir çox səbəblər görünən topallığa səbəb ola bilər.[11]

Həmçinin bax

[redaktə | mənbəni redaktə et]

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ "Gray's Anatomy, 6b. The Hand. 1. The Carpus. 4". 1918. 2018-05-30 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-05-11.
  2. ↑ "Arxivlənmiş surət". 2023-09-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-09-25.
  3. ↑ "Arxivlənmiş surət". 2023-07-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-09-25.
  4. ↑ https://az.orthopaedie-innsbruck.at/definition-ossification-32816
  5. ↑ Louise Scheuer; Sue Black. The Juvenile Skeleton. 2004. ISBN 9780080474595. 2023-09-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-09-25.
  6. ↑ Bojsen-Møller, Finn; Simonsen, Erik B.; Tranum-Jensen, Jørgen. Bevægeapparatets anatomi [Anatomy of the Locomotive Apparatus] (danimarka) (12th). 2001. səh. 293. ISBN 978-87-628-0307-7.
  7. ↑ "Top Rated Foot Surgeons - Foot & Ankle Institute in Baltimore- Mercy". Mercy Medical Center. 2013-09-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-09-25.
  8. ↑ "Accessory Navicular". 2 June 2020. 28 May 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 25 September 2023.
  9. ↑ www.mynameiskaan.com. "Macrorad Teleradiology Case Report - SYMPTOMATIC ACCESSORY NAVICULAR BONE". 2017-12-28 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-09-25.
  10. ↑ "Medical Update On Pau Gasol". Milwaukee Bucks (ingilis). 2019-12-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-12-08.
  11. ↑ 1 2 R. Wayne Waguespack, DVM, MS, DACVS R. Reid Hanson, DVM, DACVS, DACVECC. "Navicular Syndrome in Equine Patients: Anatomy, Causes, and Diagnosis" (PDF). Surgical Views. Auburn University. dekabr 2010. 21 oktyabr 2012 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 11 yanvar 2013.
  12. ↑ "Chapter 32, FRACTURE AND LUXATION OF THE TARSUS AND METATARSUS "Textbook of Small Animal Orthopaedics" written by Charles D. Newton, D.V.M., M.S. and David M. Nunamaker, V.M.D. J.B. Lippincott Company, 1985". 19 January 2013 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 11 January 2013.
  13. ↑ Citing Clinical Anatomy and Physiology Laboratory Manual for Veterinary Technicians, Colville, Thomas and Bassert, Joanna M. 2008 Publ. Mosby/Elsevier, Canada. "Navicular Bone - The distal sesamoid bone of the horse. The navicular bone is located deep in the hoof behind the joint between the middle and distal phalanges."

Xarici keçidlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]
Vikianbarda Navikulyar sümük ilə əlaqəli mediafayllar var.
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Navikulyar_sümük&oldid=7252787"