Zina üçün mənbəyə bax

[[Fayl:Ingres_-_Paolo_and_Francesca.jpg|thumb|288x288px| [[Dante Aligyeri|Dantenin]] ''"Cəhənnəm"'' əsərində əxlaqsızlığa görə [[Qarğıma|lənətlənmiş]] kimi təsvir edilən Paolo və Françeska ( [[Jan Ogüst Dominik Enqr|Jan Enqr]], 1819)]]
'''Zina''' — ümumi mənada, bir-biri ilə evli olmayan iki şəxsin razılaşdırılmış [[Cinsi əlaqə|cinsi əlaqəsi]].<ref>{{Cite web |title=Fornication |url=http://www.wordcentral.com/cgi-bin/student?book=Student&va=fornication |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20131202225430/http://www.wordcentral.com/cgi-bin/student?book=Student&va=fornication |archive-date=2 December 2013 |access-date=15 February 2013 |website=Student Dictionary |publisher=[[Merriam-Webster]]}}</ref><ref name="Dictionaries on fornication">{{Cite web |title=Fornication |url=http://www.thefreedictionary.com/fornication |access-date=25 November 2013 |publisher=[[TheFreeDictionary.com]] |archive-date=29 September 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180929190202/https://www.thefreedictionary.com/fornication |url-status=live }}</ref> Razılıqla cinsi əlaqədə olan partnyorlardan biri və ya bir neçəsi başqa bir şəxslə evlənərsə, buna zina deyilir. [[Jan Kalvin]] zinaya cinsi əlaqə üçün ilahi modeldən kənar hər hansı seksual akt kimi baxırdı.<ref>{{Cite web |title=Exodus 20:14 Calvin's Commentary on the Bible |url=https://www.studylight.org/commentaries/eng/cal/exodus-20.html |website=StudyLight.org |access-date=2024-01-23 |archive-date=2023-10-14 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231014092404/https://www.studylight.org/commentaries/eng/cal/exodus-20.html |url-status=live }}</ref>

Bir çox insanlar üçün bu termin əxlaqi və ya dini bəyənilməzlik çalarları daşıyır, lakin bu terminin tətbiq olunduğu seksual aktların əhəmiyyəti dinlər, cəmiyyətlər və mədəniyyətlər arasında dəyişir. Müasir istifadədə bu termin tez-tez ''nikahdan əvvəl seks'', ''nikahdankənar seks'' və ya ''əyləncəli seks'' kimi daha çox mühakimə - neytral terminlərlə əvəz olunur.

== Tarix, mədəniyyət və qanunlar arasında ==
''American Sociological Review'' tərəfindən 2000-2008-ci illər arasında inkişaf etməkdə olan 31 ölkəni əhatə edən sorğu göstərib ki, “yəhudilərin 94 faizi... xristianların 79 faizi, buddistlərin 65 faizi, müsəlmanların 43 faizi və hinduistlərin 19 faizi nikahdan əvvəl cinsi əlaqədə olduqlarını bildiriblər."<ref>{{Cite web |date=30 October 2012 |title=On sex, Muslims and Hindus practice what they preach |url=http://www.christiancentury.org/article/2012-10/who-most-likely-stray-christians-and-jews |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20140425011234/http://www.christiancentury.org/article/2012-10/who-most-likely-stray-christians-and-jews |archive-date=25 April 2014 |access-date=6 June 2014 |publisher=Christian Century}}</ref>

=== Böyük Britaniya ===
1170-ci illərdə "cütlüklərin evlənmədən əvvəl birgə yaşaması və əmiuşağıların bir-biri ilə evlənməsi adi bir təcrübə idi"<ref name="walesonline">{{Cite news |date=3 October 2002 |title=Gerald of Wales: Patriotic Welshman or arrogant agent of English imperialism? |work=Wales Online |url=http://www.walesonline.co.uk/news/wales-news/gerald-wales-patriotic-welshman-arrogant-1848276 |url-status=live |access-date=14 October 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20131021051317/http://www.walesonline.co.uk/news/wales-news/gerald-wales-patriotic-welshman-arrogant-1848276 |archive-date=21 October 2013}}</ref> və orta əsr İngiltərəsində hər hansı sosial səviyyədə zinakarlar ətrafında çox az [[stiqma]] var idi.<ref>{{Cite web |title=The Royal Bastards of Medieval England |url=http://homepages.ius.edu/RVEST/RoyalBastards.htm |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20130109045747/http://homepages.ius.edu/RVEST/RoyalBastards.htm |archive-date=9 January 2013 |access-date=30 September 2014}}</ref> Məsələn, [[I Vilhelm (İngiltərə)|Fateh Vilhelmin]] Normandiya taxtına keçmək hüququ onun zinakar olması və [[Harold Qodvinson|Harold Qodvinsonla]] İngiltərəni kimin idarə edəcəyi ilə bağlı münaqişəsində bu məsələ ona qarşı bir arqument olaraq qaldırılmamışdır. Ancaq bir neçə nəsil sonra zinakarlar artıq ingilis taxtına iddia edə bilməyəndə münasibət dəyişdi.  Valdensilər zinakarlıqda günahlandırılan və bunu günah saymayan orta əsr təriqəti idi. <ref name="Audisio 2007 p. 178">{{Cite book |last=Audisio |first=G. |url=https://books.google.com/books?id=bVb2R4fqgZEC&q=Fornication |title=Preachers by Night: The Waldensian Barbes (15th-16th Centuries) |publisher=Brill |year=2007 |isbn=978-90-04-15454-4 |series=Studies in Medieval and Reformation Traditions |page=178 |access-date=2023-03-24 |archive-date=2023-04-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230415115733/https://books.google.com/books?id=bVb2R4fqgZEC&q=Fornication |url-status=live }}</ref> <ref name="Ward 2016 p. 267">{{Cite book |last=Ward |first=J. |url=https://books.google.com/books?id=jVT7CwAAQBAJ&pg=PA267 |title=Women in Medieval Europe 1200-1500 |publisher=Taylor & Francis |year=2016 |isbn=978-1-317-24513-1 |page=267 |language=de |access-date=2023-03-24 |archive-date=2023-03-24 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230324130521/https://books.google.com/books?id=jVT7CwAAQBAJ&pg=PA267 |url-status=live }}</ref>

[[Puritanlar|Puritanların]] hakimiyyəti dövründə 1650-ci ildə İngiltərə Dövlət Şurası tərəfindən zina və əxlaqsızlıq kimi iyrənc günahların qarşısını almaq haqqında Akt qəbul edildi <ref>{{Cite web |title=May 1650: An Act for suppressing the detestable sins of Incest, Adultery and Fornication. |url=http://www.british-history.ac.uk/no-series/acts-ordinances-interregnum/pp387-389 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20150907001122/http://www.british-history.ac.uk/no-series/acts-ordinances-interregnum/pp387-389 |archive-date=7 September 2015 |access-date=15 August 2015 |publisher=[[British History Online]]}}</ref> 1660-cı ildəki Restavrasiya hökuməti bu qanunu təzələnmədi və sadəcə əxlaqsızlıq aktının təqibindən imtina edildi. Bununla belə, bədnam və açıq əxlaqsızlıq, həyəcan verici ictimai qalmaqal həddinə çatdıqda, ümumi hüquqda ittiham edilə bilən bir cinayət olaraq qalırdı, lakin şəxsi mənada zina qanunsuz deyildi. 

1753-cü il Evlilik Qanununun qəbulundan əvvəl, 1730-1740-cı illərdə zinakar uşaqlara qarşı qanunlar daha sərt oldu. <ref>{{Cite web |title=Origins of the Old Poor Law |url=http://www.workhouses.org.uk/poorlaws/oldpoorlaw.shtml |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20141006133822/http://www.workhouses.org.uk/poorlaws/oldpoorlaw.shtml |archive-date=6 October 2014 |publisher=The Workhouse}}</ref>

[[Viktoriya dövrü|Viktoriya dövründə]] isə ingilis işçi sinfi yuxarı orta və yuxarı siniflərdən fərqli cinsi əxlaqlara malik olmağa davam edirdi. Evlilikdən əvvəl cinsi əlaqə işçi sinfi üçün məqbul sayılırdı, ancaq uzun müddət görüşdükdən sonra və hətta o zaman da nadir hallarda baş verirdi. Baxmayaraq ki, cütlüyün evlənəcəyi gözlənilirdi. Biabırçılıq yalnız qadın hamilə qaldıqda və cütlük evlənmədikdə baş verirdi<ref>{{Cite book |last=Ginger Suzanne Frost |url=https://books.google.com/books?id=bqj-uL8CiLsC&pg=PA98 |title=Promises Broken: Courtship, Class, and Gender in Victorian England |publisher=University of Virginia Press |year=1995 |isbn=978-0813916101 |page=98}}</ref> <ref>{{Cite web |last=Christine Roth |title=Victorian England: An Introduction |url=http://www.english.uwosh.edu/roth/VictorianEngland.htm |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20150316094022/http://www.english.uwosh.edu/roth/VictorianEngland.htm |archive-date=16 March 2015 |publisher=University of Wisconsin, Oshkosh}}</ref>

=== Amerika Birləşmiş Ştatları ===
[[Seksual razılıq yaşı|Razılıq yaşına]] çatmış heteroseksuallar arasında cinsi əlaqədən irəli gələn etik məsələlərə ümumiyyətlə şəxsi [[əxlaq]] məsələsi kimi baxılır və buna görə də ümumi qanunda ümumiyyətlə [[cinayət]] hesab olunmur.  Bu hüquqi mövqe Birləşmiş Krallıqdan ABŞ-a miras kimi keçmişdir. Daha sonra bəzi yurisdiksiyalar, ABŞ-ın cənub və şərqində cəmi 16, eləcə də [[Viskonsin]] əyalətlərində <ref name="jim_thompson" /> {{Rp|353}}və [[Yuta]], <ref>{{Cite web |title=Utah Code, Title 76, Chapter 07, Part 1, Section 104. ''Fornication'' |url=http://le.utah.gov/xcode/Title76/Chapter7/76-7-S104.html?v=C76-7-S104_1800010118000101 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20160422065848/http://le.utah.gov/xcode/Title76/Chapter7/76-7-S104.html?v=C76-7-S104_1800010118000101 |archive-date=22 April 2016 |access-date=7 April 2016}}</ref> əks cinsdən olan iki subay insan arasında ([[Uşaqlıq yolu (anatomiya)|vaginal]]) [[Cinsi əlaqə|cinsi əlaqəni]] qadağan edən əxlaqsızlıq cinayətini yaradan qanunlar qəbul etdi. Bu qanunların əksəriyyəti ya ləğv edildi, ya da bir neçə ştatda məhkəmələr tərəfindən əyalət konstitusiyalarına zidd olduğu üçün ləğv edildi. 

=== Müsəlman coğrafiyası ===
{{Əsas|İslamda zina}}
Bəzi müsəlman ölkələrində, məsələn, Səudiyyə Ərəbistanı, Pakistan, <ref>{{Cite news |last=Jordan |first=Mary |date=21 August 2008 |title=Searching for Freedom, Chained by the Law |work=The Washington Post |url=https://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2008/08/20/AR2008082003754.html |url-status=live |access-date=3 August 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121114180828/http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2008/08/20/AR2008082003754.html |archive-date=14 November 2012}}</ref> Əfqanıstan,<ref>{{Cite news |last=Ernesto Londoño |date=9 September 2012 |title=Afghanistan sees rise in 'dancing boys' exploitation |work=The Washington Post |location=DEHRAZI, Afghanistan |url=http://www.e-ariana.com/ariana/eariana.nsf/allArticles/807B10B75C9F425487257A740056F9CD?OpenDocument |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20130510180701/http://www.e-ariana.com/ariana/eariana.nsf/allArticles/807B10B75C9F425487257A740056F9CD?OpenDocument |archive-date=10 May 2013}}</ref><ref>{{Cite web |title=Home |url=http://www.aidsportal.org/news_details.aspx?ID=4236 |url-status=dead |archive-url=http://webarchive.nationalarchives.gov.uk/20081026065259/http://www.aidsportal.org/news_details.aspx?ID=4236 |archive-date=26 October 2008 |access-date=2 August 2013 |publisher=AIDSPortal}}</ref><ref name="travel.state.gov">{{Cite web |title=Iran |url=https://travel.state.gov/travel/cis_pa_tw/cis/cis_1142.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20130731160533/http://travel.state.gov/travel/cis_pa_tw/cis/cis_1142.html |archive-date=31 July 2013 |access-date=3 August 2013 |publisher=Travel.state.gov}}</ref> İran,<ref name="travel.state.gov" /> Küveyt,<ref>{{Cite web |title=United Nations Human Rights Website – Treaty Bodies Database – Document – Summary Record – Kuwait |url=http://www.unhchr.ch/tbs/doc.nsf/0/2f5665ae20b956cb8025675a0033cafb?Opendocument |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20151031125832/http://www.unhchr.ch/tbs/doc.nsf/0/2f5665ae20b956cb8025675a0033cafb?Opendocument |archive-date=31 October 2015 |access-date=2 August 2013 |publisher=Unhchr.ch}}</ref> Bruney, Maldiv,<ref>{{Cite web |title=Culture of Maldives |url=http://www.everyculture.com/Ja-Ma/Maldives.html |url-status=live |archive-url=http://archive.wikiwix.com/cache/20110702065002/http://www.everyculture.com/Ja-Ma/Maldives.html |archive-date=2 July 2011 |access-date=3 August 2013 |publisher=Every Culture}}</ref> Malayziya, Mərakeş,<ref>{{Cite news |last=Nakim |first=Nora |date=9 August 2012 |title=Morocco: Should pre-marital sex be legal? |work=BBC News |url=https://www.bbc.co.uk/news/world-africa-19049000 |url-status=live |access-date=3 August 2013 |archive-url=http://archive.wikiwix.com/cache/20130702175935/http://www.bbc.co.uk/news/world-africa-19049000 |archive-date=2 July 2013}}</ref> Oman,<ref>{{Cite web |title=National Laws - Oman |url=http://www.interpol.com/Public/Children/SexualAbuse/NationalLaws/csaOman.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20110807023017/http://www.interpol.int/Public/Children/SexualAbuse/NationalLaws/csaOman.pdf |archive-date=7 August 2011 |access-date=30 June 2013}}</ref> Mavritaniya,<ref>{{Cite web |date=8 April 2011 |title=2010 Human Rights Report: Mauritania |url=https://2009-2017.state.gov/j/drl/rls/hrrpt/2010/af/154358.htm |access-date=2 August 2013 |publisher=State.gov |archive-date=4 June 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190604135015/https://2009-2017.state.gov/j/drl/rls/hrrpt/2010/af/154358.htm |url-status=live }}</ref> Qətər,<ref>{{Cite news |date=12 September 2011 |title="Sex outside of marriage is a criminal offense here," PH ambassador to Qatar warns Pinoys |work=SPOT.ph |url=http://www.spot.ph/the-feed/49282/ph-ambassador-to-qatar-warns-pinoys-sex-outside-of-marriage-is-a-criminal-offense-here/ |url-status=live |access-date=3 August 2013 |archive-url=http://archive.wikiwix.com/cache/20150901023356/http://www.spot.ph/the-feed/49282/ph-ambassador-to-qatar-warns-pinoys-sex-outside-of-marriage-is-a-criminal-offense-here/ |archive-date=1 September 2015}}</ref> Sudan,<ref>{{Cite news |date=28 June 2007 |title=Sudan must rewrite rape laws to protect victims |publisher=Reuters |url=https://www.reuters.com/article/2007/06/28/idUSL28849488._CH_.2400 |url-status=dead |access-date=2 August 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130615115805/http://www.reuters.com/article/2007/06/28/idUSL28849488._CH_.2400 |archive-date=15 June 2013}}</ref> və Yəməndə<ref>{{Cite web |title=Women's Rights in the Middle East and North Africa – Yemen |url=http://www.unhcr.org/refworld/docid/47387b712f.html/ |access-date=2 August 2013 |publisher=Unhcr.org |archive-date=12 June 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180612142044/http://www.unhcr.org/refworld/docid/47387b712f.html/ |url-status=live }}</ref> nikahdan kənar istənilən cinsi fəaliyyət qeyri-qanunidir.

Zina (nikahdan əvvəl cinsi əlaqə) İslamda qəti şəkildə qadağandır, çünki bu cür hərəkətlərin yayılması valideynləri bilinməyən uşaqların dünyaya gəlməsinə səbəb olur və [[ailə]]<nowiki/>anlayışı aradan qalxır. İslam ailə və övladların ata-ana ilə mehriban olması anlayışına böyük önəm verir. Qurana görə İslamda zinanın cəzası subaylara şallaq vurmaqdır; alimlər hədisə görə yalnız evlilər üçün daşlanmağa icazə verilməsi qənaətindədirlr. Bu cəzanın tətbiqi üçün bu hadisənin şahidi olan dörd nəfər olmalıdır ki, bu barədə məlumat verə bilsin. İttiham edən şəxs hakim qarşısına dörd şahid gətirməsə, Quranda qeyd olunduğu kimi iftiraya görə hədd cəzası verilir: “İffətli qadınları ittiham edib dörd şahid gətirməyənlərə səksən şallaq vurun. Onların şəhadətlərini həmişəlik inkar edin!


Əgər {{Transl|ar|zina}} edən şəxsin bunu etdiyi məhkəmədə hakim qarşısında sübuta yetirilibsə və əgər onlar evlidirlərsə, yalnız bundan sonra hüquqi orqanlar tərəfindən rəcm və ya daşqalaq edilməklə öldürülə bilərlər. 

Müasir dövrdən bir çox nümunələr və qanuni olaraq həyata keçirilən {{Transl|ar|zina}} daşqalaq edilməsi ilə bağlı bir neçə son hal var.  [[İslamizm|İslamçı]] hərəkatlar və hökumətlər ictimai əxlaqsızlığa qarşı polemikaya əl atdıqları üçün zina müasir dövrdə daha aktual problemə çevrilmişdir<ref name="Semerdjian">{{Cite encyclopedia}}</ref> Əlcəzair vətəndaş müharibəsi zamanı islamçı üsyançılar əxlaqsızlıqda şübhəli bilinən qadınlara sui-qəsd təşkil etdilər, [[Taliban]] şübhəli zinakar qadınları pulemyotlardan istifadə edərək edam etdi və {{Transl|ar|zina}} [[Namus qətli|namus qətllərinə]] bəraət qazandırdı. Müasir dövrdə [[şəriət]] əsaslı cinayət qanunları geniş şəkildə Avropadan ilham alan qanunlarla əvəz edildikdən sonra, bir sıra ölkələr öz hüquq məcəllələrinə hüdud qanunlarının elementlərini daxil edən hüquqi islahatlar keçirdilər. İran [[İran İslam İnqilabı|İslam inqilabından]] sonra bir neçə dəfə zinaya görə daşqalaq edilməsi baş verdi. <ref name="Semerdjian" /> Nigeriyada yerli məhkəmələr bir neçə daşqalaq hökmü çıxarıb, onların hamısı apellyasiya şikayəti əsasında ləğv edilib və ya icra olunmayıb. <ref>{{Cite book |last=Gunnar J. Weimann |url=https://books.google.com/books?id=2joqx6vG74cC&pg=PA77 |title=Islamic Criminal Law in Northern Nigeria: Politics, Religion, Judicial Practice |publisher=Amsterdam University Press |year=2010 |isbn=978-9056296551 |page=77 |access-date=2024-01-23 |archive-date=2024-05-31 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240531143935/https://books.google.com/books?id=2joqx6vG74cC&pg=PA77#v=onepage&q&f=false |url-status=live }}</ref> Pakistanda, 1979-cu il Hüdud Sərəncamları [[zorlama]] cinayətini {{Transl|ar|zina}} kateqoriyasına aid etdi, ənənəvi məhkəmə praktikasından kənara çıxdı və zorlamanın sübutunu son dərəcə çətinləşdirdi və qurbanları qeyri-qanuni cinsi əlaqəyə girdikləri üçün həbs cəzasına məhkum etdi. Bu qanunlara 2006-cı ildə düzəlişlər edilsə də, onlar hələ də zorlama və konsensual seks arasındakı hüquqi fərqi gizlədir. İnsan haqları təşkilatlarının məlumatına görə, Səudiyyə Ərəbistanında da zinaya görə daşqalaq edilməsi həyata keçirilib.

== İstinadlar ==
{{İstinad siyahısı}}
[[Kateqoriya:Cinsi etika]]
[[Kateqoriya:Cinsi davranış]]
[[Kateqoriya:İnsan seksuallığının tarixi]]