Ayıdöşəyi
Ayıdöşəyi (lat. Dryopteris) — bitkilər aləminin qıjıkimilər şöbəsinin qıjılar sinfinin əsl qıjılar dəstəsinin ayıdöşəyikimilər fəsiləsinə aid bitki cinsi.
| Ayıdöşəyi | ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||||
|
Domen: Klad: Ranqsız: Aləm: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Şöbə: Sinif: Yarımsinif: Dəstə: Yarımdəstə: Fəsilə: Yarımfəsilə: Cins: Ayıdöşəyi |
||||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||||
| ||||||||||||
Qıjının bir çox növlərindən gülçülükdə istifadə olunur. Erkək qıjı (Dryopteris filix-mas)- açıq sahələrdə yaxşı bitir, Vel (Pteridium aquilinum) bizim planetin ən qədim bitkilərindəndir, Braun cərgəvari (Polystichum braunii) yabanı halda Rusiyanın orta zolağında bitir. Pəncəşəkilli baldırıqara (Adiantum pedatum), skolopendra-şəkilli çalovcuq (Phyllitis scolopendrium) qıraqları dalğavari yarpaqlı bitkidir. Qıjının zəif inkişaf etmiş kök sistemindən ağacların gövdələrinin dekorasiyasında istifadə edilir. Qıjı sporlarla çoxalır. Sporları il ərzində torflu dibçəklərə əkmək olar. Dibçəkləri şüşə ilə örtmək lazımdır. Qıjını kökümsov gövdənin bölünməsi ilə də çoxaltmaq mümkündür. Azərbaycanda erkək qıjı və venera saçlı baldırıqaradan gülçülükdə uğurla istifadə olunur.
Növləri
redaktə- Dryopteris abbreviatipinna (Kodama in Matsum.) Makino & Ogata ex Makino
- Dryopteris abortiva (Blume) Kuntze
- Dryopteris acutidens Ching
- Dryopteris acutodentata Ching
- Dryopteris adaucta Rosenst.
- Dryopteris alpestris Tagawa
- Dryopteris alpicola Ching & Z.R. Wang
- Dryopteris amboinensis (Willd.) Kuntze
- Dryopteris amoena Ching
- Dryopteris amurensis (Milde) Takeda
- Dryopteris angustifrons (T. Moore) Kuntze
- Dryopteris angustodissecta Hayata
- Dryopteris arguta (Kaulf.) Maxon
- Dryopteris arisanensis Rosenst.
- Dryopteris aristulata Rosenst.
- Dryopteris assamensis (C. Hope) C. Chr. & Ching
- Dryopteris athamantica (Kunze) Kuntze
- Dryopteris atrata (Wall. ex Kunze) Ching
- Dryopteris aureo-viridis Rosenst.
- Dryopteris auriculata (L.) Kuntze
- Dryopteris azorica (H. Christ) Alston
- Dryopteris barbigera (T. Moore ex Hook.) Kuntze
- Dryopteris basilaris (C. Presl) C. Chr.
- Dryopteris blanfordii (C. Hope) C. Chr.
- Dryopteris blanfordii subsp. nigrosquamosa (Ching) Fraser-Jenk.
- Dryopteris bodinieri (H. Christ) C. Chr.
- Dryopteris braineoides (Baker) C. Chr.
- Dryopteris cacaina Tagawa
- Dryopteris calva Copel.
- Dryopteris campyloptera (Kunze) Clarkson
- Dryopteris caroli-hopei Fraser-Jenk.
- Dryopteris carthusiana (Vill.) H.P. Fuchs
- Dryopteris caucasica Fraser-Jenk. & Corley
- Dryopteris celsa (W. Palmer) Knowlt., Palmer & Pollard
- Dryopteris championii (Benth.) C. Chr. ex Ching
- Dryopteris chinensis (Baker) Koidz.
- Dryopteris chrysocoma (H. Christ) C. Chr.
- Dryopteris chrysocoma var. squamosa (C. Chr.) Ching
- Dryopteris ciliata (Wall. ex Benth.) C. Chr. ex Y.C. Wu, K. Wong & Pong
- Dryopteris cinnamomea (Cav.) C. Chr.
- Dryopteris clintoniana (D.C. Eaton) Dowell
- Dryopteris coalescens (Baker) C. Chr.
- Dryopteris cochleata (D. Don) C. Chr.
- Dryopteris commixta Tagawa
- Dryopteris conjugata Ching
- Dryopteris consimilis (Fée ex Baker) C. Chr.
- Dryopteris coreano-montana Nakai
- Dryopteris costalisora Tagawa
- Dryopteris crassirhizoma Nakai
- Dryopteris crenulaea (Jenman) C. Chr.
- Dryopteris cristata (L.) A. Gray
- Dryopteris cucullata (Blume) H. Christ
- Dryopteris cycadina (Franch. & Sav.) C. Chr.
- Dryopteris cyclopeltidiformis C. Chr.
- Dryopteris × daliensis Z.R. Wang
- Dryopteris decipiens (Hook.) Kuntze
- Dryopteris decipiens var. decipiens
- Dryopteris decipiens var. diplazioides (H. Christ) Ching
- Dryopteris dehuaensis Ching & K.H. Shing
- Dryopteris deparioides (T. Moore) Kuntze
- Dryopteris deparioides subsp. ambigua (Sledge) Fraser-Jenk.
- Dryopteris deparioides subsp. gracillima (Ching) Fraser-Jenk.
- Dryopteris dickinsii (Franch. & Sav.) C. Chr.
- Dryopteris dilatata (Hoffm.) A. Gray
- Dryopteris dilatata var. alpina (Moore) Moore
- Dryopteris dissidens (Mett.) Kuntze
- Dryopteris duclouxii H. Christ
- Dryopteris elongata (Wall. ex Hook.) Kuntze
- Dryopteris enneaphylla (Baker) C. Chr.
- Dryopteris enneaphylla var. enneaphylla
- Dryopteris enneaphylla var. pseudosieboldii (Hayata) Tagawa & K. Iwats.
- Dryopteris erythrosora (D.C. Eaton) Kuntze
- Dryopteris erythrosora var. koidzumiana (Tagawa) H. Itô
- Dryopteris erythrosora var. prolifica (Maxim. ex Franch. & Sav.) Makino
- Dryopteris erythrosora f. viridisora (Nakai ex H. Itô) H. Itô
- Dryopteris esquirolii H. Christ
- Dryopteris expansa (C. Presl) Fraser-Jenk. & Jermy
- Dryopteris expansa var. willeana (Lid) Elven
- Dryopteris fibrillosa (Baker) H. Christ
- Dryopteris fibrillosissima Ching
- Dryopteris filix-mas (L.) Schott
- Dryopteris firmifolia (Baker) Kuntze
- Dryopteris flaccida (Blume) Kuntze
- Dryopteris formosana (H. Christ) C. Chr.
- Dryopteris fragrans (L.) Schott
- Dryopteris fructuosa (H. Christ) C. Chr.
- Dryopteris fuscipes C. Chr.
- Dryopteris futura A.R. Sm.
- Dryopteris gemmipara (C. Chr.) Maxon ex Proctor
- Dryopteris glabrior Ching & Z.Y. Liu
- Dryopteris glandulosa (Blume) Kuntze
- Dryopteris glaziovii (H. Christ) C. Chr.
- Dryopteris goeringiana (Kunze) Koidz.
- Dryopteris goldiana (Hook. ex Goldie) A. Gray
- Dryopteris gonggaensis H.S. Kung, L.B. Zhang & X.S. Guo
- Dryopteris gracilis (Moore) Ching
- Dryopteris guangxiensis S.G. Lu
- Dryopteris gymnophylla (Baker) C. Chr.
- Dryopteris gymnopteridifrons Hayata
- Dryopteris gymnosora (Makino) C. Chr.
- Dryopteris habaensis Ching
- Dryopteris handeliana C. Chr.
- Dryopteris hangchowensis Ching
- Dryopteris himachalensis Fraser-Jenk.
- Dryopteris hirtipes (Blume) Kuntze
- Dryopteris hondoensis Koidz.
- Dryopteris huangshanensis Ching
- Dryopteris huberi (H. Christ) C. Chr.
- Dryopteris hunanica Ching
- Dryopteris ilicifolium (D. Don) Kuntze
- Dryopteris immersa (Blume) Kuntze
- Dryopteris immixta Ching
- Dryopteris impressa (Desv.) Posth.
- Dryopteris inaequalis (Schltdl.) Kuntze
- Dryopteris incisa (Sw.) Kuntze
- Dryopteris incisolobata Ching
- Dryopteris incrassata (H. Christ) C. Chr.
- Dryopteris indusiata (Makino) Makino & Yamam.
- Dryopteris ingens (Atk. ex C.B. Clarke) Ching
- Dryopteris integriloba C. Chr.
- Dryopteris intermedia (Muhl. ex Willd.) A. Gray
- Dryopteris izuensis Kodama
- Dryopteris jinfoshanensis Ching & Z.Y. Liu
- Dryopteris juergensii (Rosenst.) C. Chr.
- Dryopteris juxtaposita H. Christ
- Dryopteris karwinskyana (Mett.) Kuntze
- Dryopteris kinkiensis Koidz. ex Tagawa
- Dryopteris knoblochii A.R. Sm.
- Dryopteris komarovii Kossinsky
- Dryopteris kwanzanensis Tagawa
- Dryopteris labordei (H. Christ) C. Chr.
- Dryopteris lacera (Thunb.) Kuntze
- Dryopteris lachoongensis (Bedd.) B.K. Nayar & S. Kaur
- Dryopteris lakhimpurensis Rosenst.
- Dryopteris late-repens (Trotter & C. Hope) C. Chr.
- Dryopteris latibasis Ching
- Dryopteris lepidopoda Hayata
- Dryopteris lepidorachis C. Chr.
- Dryopteris linkwangensis Ching
- Dryopteris liyangensis Ching & Y.C. Lan
- Dryopteris ludoviciana (Kunze) Small
- Dryopteris lunanensis (H. Christ) C. Chr.
- Dryopteris lungquanensis Ching & P.C. Chiu
- Dryopteris lungshanensis Ching & P.C. Chiu
- Dryopteris lustrata (Hieron.) C. Chr.
- Dryopteris macgregorii (Baker) C. Chr.
- Dryopteris macrochlamys (Fée) Fraser-Jenk.
- Dryopteris mangindranensis Tardieu
- Dryopteris manniana (Hook.) C. Chr.
- Dryopteris marginalis (L.) A. Gray
- Dryopteris marginata (C.B. Clarke) H. Christ
- Dryopteris maxonii Underw. & C. Chr.
- Dryopteris megacarpa Ching & Z.Y. Liu
- Dryopteris melanocarpa Hayata
- Dryopteris metcalfei (Baker) C. Chr.
- Dryopteris microlepis (Baker) C. Chr.
- Dryopteris mindshelkensis Pavlov
- Dryopteris mollissima (H. Christ) C. Chr.
- Dryopteris monticola (Makino) C. Chr.
- Dryopteris montigena Ching
- Dryopteris morrisonensis (Hayata) Hayata
- Dryopteris munchii A.R. Sm.
- Dryopteris myriolepis (Baker) C. Chr.
- Dryopteris namegatae (Sa. Kurata) Sa. Kurata
- Dryopteris neolepidopoda Ching & S.K. Wu
- Dryopteris neorosthorni Ching
- Dryopteris nigropaleacea (Fraser-Jenk.) Fraser-Jenk.
- Dryopteris nobilis Ching
- Dryopteris nokoensis Tagawa
- Dryopteris nubigena Maxon & C.V. Morton
- Dryopteris nyingchiensis Ching
- Dryopteris obtusata (Sw.) Ballard
- Dryopteris ochthodes (Kunze) C. Chr.
- Dryopteris oreades Fomin
- Dryopteris oshimensis (H. Christ) C. Chr.
- Dryopteris otarioides (H. Christ) C. Chr.
- Dryopteris oxyodon (Baker) C. Chr.
- Dryopteris pacifica (Nakai) Tagawa
- Dryopteris paleifera Ching & Z.Y. Liu
- Dryopteris panda (C.B. Clarke) H. Christ
- Dryopteris parachinensis Ching & F.Z. Li
- Dryopteris paralunanensis W.M. Chu
- Dryopteris patula (Sw.) Underw.
- Dryopteris patula var. serrata (Mett.) C.V. Morton
- Dryopteris pauciflora (Hook.) C. Chr.
- Dryopteris peninsulae Kitag.
- Dryopteris pentheri (Krasser) C. Chr.
- Dryopteris philippinensis (Baker) Copel.
- Dryopteris podophylla (Hook.) Kuntze
- Dryopteris polita Rosenst.
- Dryopteris polylepis (Franch. & Sav.) C. Chr.
- Dryopteris polypodiforme (Makino) C. Chr.
- Dryopteris porosa Ching
- Dryopteris pseudofilix-mas (Fée) Rothm.
- Dryopteris pseudomas Holub & Pouzar
- Dryopteris pseudosparsa Ching
- Dryopteris pseudovaria (H. Christ) C. Chr.
- Dryopteris pteridiiformis H. Christ
- Dryopteris pulcherrima Ching
- Dryopteris pulvinulifera (Bedd.) Kuntze
- Dryopteris pycnopteroides (H. Christ) C. Chr.
- Dryopteris raddeana Fomin
- Dryopteris ramosa (C. Hope) C. Chr.
- Dryopteris redactopinnata S.K. Basu & Panigrahi
- Dryopteris reflexa Ching
- Dryopteris reflexosquamata Hayata
- Dryopteris remota (A. Braun) Hayek
- Dryopteris remotipinnula Bonap.
- Dryopteris repentula C.B. Clarke ex H. Christ
- Dryopteris retusa (Sw.) C. Chr.
- Dryopteris rhizophylla (Sw.) Kuntze
- Dryopteris ridleyi (Bedd.) C. Chr.
- Dryopteris rossii C. Chr.
- Dryopteris rosthornii (Diels) C. Chr.
- Dryopteris rubrobrunnea W.M. Chu
- Dryopteris ryo-itoana Sa. Kurata
- Dryopteris sacrosancta Koidz.
- Dryopteris sasaki Hayata
- Dryopteris saxatilis (R.P. St. John) M. Broun
- Dryopteris saxifraga H. Itô
- Dryopteris scalpturoides (Fée) C. Chr.
- Dryopteris schizoloma (Alderw.) C. Chr.
- Dryopteris scolopendrioides (Sw.) C. Chr.
- Dryopteris scottii (Bedd.) Ching
- Dryopteris sericea C. Chr.
- Dryopteris serratodentata (Bedd.) Hayata
- Dryopteris setosa (Thunb.) Akas.
- Dryopteris shandongensis J.X. Li & F. Li
- Dryopteris shanmenensis Ching & P.C. Chiu
- Dryopteris shuichangensis P.C. Chiu & G.H. Yao
- Dryopteris sieboldii (T. Moore) Kuntze
- Dryopteris sikkimensis (Bedd.) Kuntze
- Dryopteris simasakii (H. Itô) Sa. Kurata
- Dryopteris simasakii var. paleacea (H. Itô) Sa. Kurata
- Dryopteris simozawae Tagawa
- Dryopteris sinofibrillosa Ching
- Dryopteris sintenisii (Kuhn & H. Christ) Urb.
- Dryopteris somai Hayata
- Dryopteris sordidipes Tagawa
- Dryopteris sparsa (D. Don) Kuntze
- Dryopteris splendens (Wall. ex Hook.) Kuntze
- Dryopteris squamaestipes (C.B. Clarke) C. Chr.
- Dryopteris squamifera Ching & S.K. Wu
- Dryopteris squamiseta (Hook.) Kuntze
- Dryopteris stegnogramme C.Chr.
- Dryopteris stenolepis (Baker) C. Chr.
- Dryopteris striata (K. Schum.) C. Chr.
- Dryopteris subatrata Tagawa
- Dryopteris subcrenulata (Baker) C. Chr.
- Dryopteris subexaltata (H. Christ) C. Chr.
- Dryopteris subglandulosa Kuntze
- Dryopteris subimpressa Loyal
- Dryopteris sublacera H. Christ
- Dryopteris sublaeta Ching & Y.P. Hsu
- Dryopteris sublaxa Hayata
- Dryopteris submarginata Rosenst.
- Dryopteris submontana Fraser-Jenk.
- Dryopteris subpycnopteroides Ching ex Fraser-Jenk.
- Dryopteris subsageniacea (H. Christ) C. Chr.
- Dryopteris subtriangularis (C. Hope) C. Chr.
- Dryopteris subtripinnata (Miq.) Kuntze
- Dryopteris supraimpressa Ching, Boufford & Shing in B. M. Barthol. et al.
- Dryopteris tahmingensis Ching
- Dryopteris tarningensis Ching
- Dryopteris tenerrima (Fée) Rosenst.
- Dryopteris tenuicula C.G. Matthew & H. Christ
- Dryopteris tenuifrons Hayata
- Dryopteris tenuipes (Rosenst.) Seriz.
- Dryopteris thibetica (Franch.) C. Chr.
- Dryopteris tieanzuensis Ching & P.C. Chiu
- Dryopteris tieluensis Ching & Y.P. Hsu
- Dryopteris tijuccana (C. Chr.) C. Chr.
- Dryopteris tingiensis Ching & S.K. Wu ex Fraser-Jenk.
- Dryopteris toangpoensis Ching
- Dryopteris tokyoensis (Matsum. ex Makino) C. Chr.
- Dryopteris toyamae Tagawa
- Dryopteris tridens (T. Moore ex Hook.) Kuntze
- Dryopteris trinidadensis (Jenman) C. Chr.
- Dryopteris tsoongii Ching
- Dryopteris tuberculifera C. Chr.
- Dryopteris unca (R.P. St. John) M. Broun
- Dryopteris uniformis (Makino) Makino
- Dryopteris uraiensis Rosenst.
- Dryopteris varia (L.) Kuntze
- Dryopteris velata (Kunze) Kuntze
- Dryopteris wakefieldii (Baker) C. Chr.
- Dryopteris wallichiana (Spreng.) Alston & Bonner
- Dryopteris wallichiana subsp. coriacea (Fraser-Jenk.) Fraser-Jenk.
- Dryopteris wallichiana var. kweichowicola (Ching ex P.S. Wang) S.K. Wu
- Dryopteris wallichiana subsp. madrasensis (Fraser-Jenk.) Fraser-Jenk.
- Dryopteris wallichiana var. wallichiana
- Dryopteris wenchuanensis H.S. Kung
- Dryopteris woodsiisora Hayata
- Dryopteris wuliangshanicola W.M. Chu
- Dryopteris wuyishanica Ching & P.C. Chiu
- Dryopteris xiangxinensis S.F. Wu & C.M. Zhang
- Dryopteris xunwuensis Ching & K.H. Shing
- Dryopteris xylodes (Kunze) H. Christ
- Dryopteris yenpingensis C. Chr. & Ching
- Dryopteris yigongensis Ching
- Dryopteris yongdeensis W.M. Chu
- Dryopteris yoroii Seriz.
- Dryopteris yungtzeensis Ching
- Dryopteris yunnanensis (H. Christ) Copel.
- Dryopteris zhangii Ching
İstinadlar
redaktə- ↑ Pteridophyte Phylogeny Group, Rouhan G. A community-derived classification for extant lycophytes and ferns (ing.). // Journal of Systematics and Evolution Wiley-Blackwell, 2016. Vol. 54, Iss. 6. P. 563–603. ISSN 1674-4918; 1759-6831 doi:10.1111/JSE.12229
- ↑ Appendix III: Conserved, protected, and rejected names of genera and subdivisions of genera. // International Code of Nomenclature for algae, fungi, and plants (Shenzhen Code) / red. N. J. Turland, J. H. Wiersema, F. Barrie, V. Qreuter, D. L. Hawksworth, P. S. Herendeen, S. Knapp, W. Kusber, D. Z. Li, K. Marhold və b. 2018. ISBN 978-3-946583-16-5