Гуржистаналъул президент
Гуржистаналъул президент (гуржи: საქართველოს პრეზიდენტი Сакартвелос Президенти) — Гуржистаналда пачалихъалъул бетӀер. Гуржистан буго парламентияб республика ва гьелъул президентас тӀурала, аслияб къагӀидаялъ, вакиллъиялъулал ва церемониалиял функциял; унгоял ихтиярал руго хӀукуматалъул бетӀерасул кодор.
2018 соналде щвезегӀан президент вищулаан кинабниги халкъалъулаб рищияздалъун щуго соналъул заманалъ. КӀиго нухалъ гурони цого чи гьоркьов батӀияв гьечӀого президентлъун вищуларо.
1991 соналъул 9 апрелалда Гуржистаналъ СССР-алдаса чиядабачӀолъи лъазабуна. 1991 соналъул 27 маялда тӀоритӀана президентиял рищиял, жидеда Гуржистаналъул президентлъун Звиад Гамсахурдия вищарал.[1]
1991 декабр — 1992 январ моцӀазада улкаялда дӀугьана рагъулаб инкъилаб. Гьелъул гӀуцӀунчагӀаз Гуржистаналъул бетӀерлъун лъазавурав Эдуард Шеварднадзе лӀугьана республикалъул Пачалихъияб Мажлисалъул вакиласул хъулухъалде, президентасул пост хутӀун букӀана вакантияблъун. 1995 соналъул 5 новембералда гурони тӀоритӀичӀо Шеварднадзе президентлъун вищарал рищиял. Хадув 2000 соналъул 5 апрелалда гьев кӀиабизеги вищана. «розабазул»-илан абураб революциялъул хӏасилалда Э. А. Шеварднадзеца хъулухъ тезе ккана.
4 января 2004 соналъул 4 январалда Гуржистаналъул президентлъун вищана Михаил Саакашвили. Оппозициялъул протесталъул гучаб акция къинабидал 2007 соналъул новембералда, гьес хъулухъ тезе ккана, заман щвелалде рищиялги лъазарун. Гьел тӀоритӀана 2008 соналъул 5 январвлда, гьездаги бергьенлъи ккуна Саакашвилица. Гьесул инаугурация букӀана 2008 соналъул 20 январалъ. 2013 соналъ Саакашвили къуна рищиязда, Гуржистаналъул ункъабилев президентлъун вахъана Герги Маргвелашвили.
Гуржистаналъул тарихалда ахирисел ритӀарал президентиял рищиял тӀоритӀана 2018 соналъул 28 октобералда кӀиго туралдалъун, гьезда бергьенлъи ккуна Саломе Зурабишвилица. Хъулухъалде лӀугьана 2018 соналъул 16 декембералда.[2]
Квалификация
[хисизабизе | код хисизабизе]Гуржистаналъул президентлъун вищизе бегьула Гуржистаналъул ватӀанчи, рищиязул ихтиярги бугев, 40 соналдеги вахарав ва Гуржистаналда 15-ялдаса дагь гуреб соналъ гӀумру гьабунги вугев.[3] Хъулухъалда вукӀине бегьуларо Гуржистаналъул ватӀанчи, цадахъго цогидаб улкаялъул ватӀанчилъиги бугев.[4] Гуржистаналъул президент вукӀине бегьуларо сиясияб партиялъул гъорлӀчилъун.[5]
Рищиял
[хисизабизе | код хисизабизе]Гуржистаналъул 2018 соналъул конституциялъул версиялда рекъон, 2024 соналдаса байбихьун президент вищулев вукӀине вуго щуго сонил заманалъ жинде гъорлӀе Гуржистаналъул парламенталъулги автономиял Абхазия ва Аджария республикабазул тӀадегӀанал вакилал идарабазулги, бакӀалъул жибгонухмалъиялъулал (муниципалитетазул) вакилал идарабазулги гъорлӀчагӀаз гӀуцӀараб (300 гъорлӀчи) рищичагӀазул Коллегиялъ. Цого чи Гуржистаналъул президентлъун вищизе бегьула гӀицӀго кӀиго нухалъ. 30-ялдаса дагь гурел рищичагӀазул Коллегиялъул гъорлӀчагӀазул ихтияр буго Гуржистаналъул президентасул хъулухъалде кандидат вихьизавизе. Президентасул рищиял тӀоритӀи парламенталъ тӀамула октобералде.[6]
Импичмент
[хисизабизе | код хисизабизе]Парламенталъул депутатазул къадаралъул лъабго бутӀа гьабун цоялдаса цӀикӀкӀун бутӀаялъул ихтияр буго Гуржистаналъул президентаул импичменталъул суал лъезе. Гьез импичмент лъазабизе бегьула гьабураб хӀукму парламенталъул депутатазул лъабго бутӀаялъул кӀигоялдаса дагь гурелъ ккуни. Президентасул импичменталъул процедура гьукъун буго конституциялъ гӀорхъолӀа араб яги рагъулаб ахӀвал-хӀалалъул заманалда.[7]
Гуржистаналъул президентазул сияхӀ
[хисизабизе | код хисизабизе]| № | Президент (гӀумруялъул сонал) |
Фотография | Ихтияр байбихьи | Ихтияр лӀугӀи | Баянал |
| 1 | Звиад Гамсахурдиа (1939—1993) |
|
14 апрел, 1991 | 31 декембер, 1993 | ХӀакъикъаталда хӀакимлъиялдаса махӀрум гьавуна 1992 соналъул 6 январалда ватӀанчилъияб рагъул хӀасилалда. |
| 2 | Эдуард Шеварднадзе (1928—2014) |
|
25 новембер, 1995 | 23 новембер, 2003 | ХӀакъикъаталда пачалихъалъу нухмалъи гьабулеб букӀана 1992 10 марталдаса |
| — | Нино Бурджанадзе (гьаюна 1964) |
.jpg)
|
23 новембер, 2003 | 25 январ, 2004 | Заманалъ тӀуралел рукӀана президентасул тӀадал ишал Парламенталъул вакил хӏисабалда |
| 3 | Михаил Саакашвили (гьавуна 1967) |
|
25 января, 2004 | 25 новембер, 2007 | |
| — | Нино Бурджанадзе (гьаюна 1964 соналъ) |
|
25 новембер, 2007 | 20 январ, 2008 | Заманалъ тӀуралел рукӀана президентасул тӀадал ишал Парламенталъул вакил хӏисабалда |
| 3 | Михаил Саакашвили (гьавуна 1967) |
|
20 январ, 2008 | 17 новембер, 2013 | |
| 4 | Георгий Маргвелашвили (род. 1969) |
.jpg)
|
17 новембер, 2013 | 16 декембер, 2018 | |
| 5 | Саломе Зурабишвили (гьаюна 1952) |
.jpg)
|
16 декембер, 2018 | Гьанжесеб заман |
Ралагье гьединго
[хисизабизе | код хисизабизе]ХӀужжаби
[хисизабизе | код хисизабизе]- ^ «Гамсахурдиа — Гуржистаналъул президент» Archived 2017-03-27 at the Wayback Machine // Россиялъул казичт, 28 мая 1991 с.
- ^ "Саломе Зурабишвили официалго лӀугьана Гуржистаналъул президентасул хъулухъалде".
- ^ Article 25, Section 2 of the Constitution of Georgia (country) (2018) {{гуржистаналъул президент}}
- ^ Article 50, Section 2 of the Constitution of Georgia (country) (2018) {{гуржистаналъул президент}}
- ^ Article 51, Section 4 of the Constitution of Georgia (country) (2018) {{гуржистаналъул президент}}
- ^ Article 50, Section 1–6 of the Constitution of Georgia (country) (2018) {{гуржистаналъул президент}}
- ^ Article 48, Section 1, 3, 6 of the Constitution of Georgia (country) (2018) {{гуржистаналъул президент}}