Historia de Ceuta

Prehistoria y pueblos orientales

Prehistoria

Hasta empiezos de la romanización del norte d'África nel sieglu I de la era cristiana nun esisten noticies d'un asentamientu urbanu estable onde güei s'alluga Ceuta, según confirmen los estudios arqueolóxicos. Sicasí, nel sieglu I e.C. esistió un nucleu urbanu de cierta importancia nel área occidental del ismu que xune la península de Almina al continente. La so economía, abondo floreciente, basar na esplotación de recursos marítimos, fundamentalmente na producción del famosu garum, un condimento básicu na cocina del mundu clásicu, llográu cola maceración de la caballa. Col cursu de los años esti poblamientu foise estendiendo escontra l'este.

Tamién ye sabíu que'l territoriu ceutí foi percorríu por tribus prehistóriques nel Paleolíticu. Les sos muertes fueron topaos na frontera del Tarajal sobre la superficie del suelu por cuenta de la desintegración de los estratos que los conteníen. Consisten nun conxuntu de cuarcites con delles rares pieces de xiles. Pola téunica cola que fueron ellaboraes correspuenden a la etapa del Levallosiense. Otros restos del Paleolíticu constatáronse na sablera de Benítez, onde se confirmó la ocupación humana; y en Benzú, onde s'afayó un abrigu nel llugar llamáu la Cabililla con restos d'industries lítiques y fauna propia del Paleolíticu. Cronológicamente pertenez al Pleistocenu Mediu avanzáu y Pleistocenu Cimeru, con una población posiblemente venceyada al Homo Erectus y los sos inmediatos siguidores nel Magreb, consideraos por dalgunos como Homo Sapiens arcaicu.

Al Paleolíticu Mediu correspuende una serie d'afayos casuales nel Campu Esterior y nel monte Hacho. Resta por documentar la ocupación per bandes de cazadores pañadores nel Paleolíticu Cimeru y Epipaleolítico.

En Ceuta alcontráronse tamién industries rellacionaes col Achelense, lo que nos dexaría falar d'ocupaciones humanes que desenvolvieron teunoloxíes asemeyaes a les del Atlantropus Mauritanicus.

Nel Neolíticu el material más utilizáu yera l'hachu de piedra apolazada, unu de que los sos exemplares apaeció en 1981 nunes obres realizaes nes proximidaes del Tiro Pichón. Otru fragmentu apolazáu de serpentina atopáu nel centru de la ciudá podía ser tamién atribuyíu a esti periodu. Coles mesmes, nel xacimientu de Benzú esisten buelgues de reasentamientos al campu con industria y cerámica decoraes.

Les escavaciones de la cueva de Gar Gahal, cerca de la ciudá, dexaron estremar abondo bien la evolución de la industria lítico mientres el Neolíticu. Nella apaecieron fueyes d'envés y pieces de mozquetes denticuladas con retoques continuos y diversos. Tamién s'atoparon restos de cerámica cardial, típica del neolíticu español, lo mesmo que de cerámica pintada y acanalada de dómines anteriores.

Otru de los elementos típicos del Neolíticu ye la cerámica denominada de vasu campaniforme. En Gar Gahal atopáronse 17 pieces d'esta cerámica, toes decoraes con impresión de peñe o con téunica mista.

La Cabililla de Benzú

L'abrigu y la cueva de Benzú asítiase na zona más noroccidental de Ceuta, nel denomináu Campu Esterior, na redoma de la frontera de Benzú. El so nome recibir del topónimu más cercanu rellacionáu col pobláu de la Cabililla de Benzú.

L'abrigu atópase abiertu nes dolomíes, siendo'l so allugamientu topográficu abrupta con parés casi verticales. Anguaño, perdió casi totalmente la so cubierta cimera por esbarrumbe, presentando una pequeña cubierta a manera de visera. L'abrigu presenta unes dimensiones de 15,52 x 6,20 m. La cueva alcontrar nel estremu suroeste, presentando unes dimensiones de aproxímadamente 5,4 x 4,6 m. Esta ye difícilmente reconocible dende l'esterior al cuntar con un pequeñu accesu biselado de forma lenticular.

Los estudios desenvueltos nel abrigu de Benzú plantega que foi una llocalización frecuentada por sociedad cazadores-pañadores mientres el Pleistocenu Mediu y Superior nun área natural interesante como'l Norte d'África na zona del estrechu de Xibraltar. La situación xeográfica de Benzú ufierta unes potencialidaes básiques pa la vida cotidiana d'esti tipu de sociedaes tales como materies primes na redolada inmediata pa la fabricación de les ferramientes de trabayu, agua duce y esplotación subsistencial de recursos animales, vexetales y posiblemente malacológicos. El rexistru arqueolóxicu documentáu na cueva de Benzú dexa plantegar l'usu d'esti espaciu con un llugar d'ocupación semi-permanente dependiente d'una aldega alcontrada nel territoriu inmediatu. Igualmente, ye interesante resaltar como mientres bona parte d'esti tiempu, dicha cuévanu foi utilizada como enterramientu primariu. Enmarcar por tanto na esplotación y usu del territoriu per parte de comunidaes tribales comuñales.

La importancia de los estudios arqueolóxicos na Cabililla de Benzú dexa afondar sobre les sociedaes cazadores-pañadores y tribales comuñales del Norte d'África dende enfoques socioeconómicos. Igualmente conviértese nun llugar aparente pa entender les posibles rellaciones ente'l Norte d'África y el Sur de la Península Ibérica en momentos concretos del Pleistocenu y el Holocenu.

Presencia de los pueblos orientales

Dende tiempos remotos, navegantes procedentes del Mediterraneu oriental, fenicius y griegus, cruciaron l'estrechu de Xibraltar y establecieron factoríes nes mariñes atlántiques, ente les que destacaron Gádeira (Cádiz), na ribera europea y Lixus (Larache), na africana. Darréu los cartaxineses y romanos siguieron esos carreros y p'algamar les agües oceániques diben más allá de les mítiques Columnes de Hércules, Abila y Calpe (el monte Hacho y el Peñón de Xibraltar) que, simbólicamente, señalaben la llende del Mundu Antiguu pel llau d'Occidente.

Ye bien probable que los navegantes fenicios, helenos y púnicos cuntaren con delles bases de sofitu na mariña ceutí pero hasta'l momentu presente nun s'afayó nenguna muerte d'elles en tierra firme. Los únicos restos atopaos son unes monedes topaes nel sosuelu de l'Alamea de Colón, acuñaes en Gádeira y Malaka (Málaga); fragmentos de cerámica corintia de la segunda metá del sieglu II e.C. y ánfores, tanto grecoitálicas como púniques, fechaes de los sieglos IV al II e.C.

Edá Antigua

Dómina romana: Septem Frates

La ciudá de Ceuta naz nel contestu históricu del bracéu pola hexemonía nel Mediterraneu per parte de les ciudaes estáu Cartago y Roma. Tres la victoría d'esta postrera, el norte d'África caltuvo mientres un tiempu una cierta independencia.
Dende la segunda metá del sieglu I e.C. constátase la presencia d'un nucleu urbanu nel área que cubre dende'l Foso navegable hasta l'estremu occidental de la península de la Almina. Pomponio Mela referir a esti nucleu como Septem Frates (siete hermanos) n'alusión a los sos siete llombes. Los sos habitantes dedicar a la ellaboración de salsamenta, especie de conserva fecha col emplegu del sal, asina del famosu garum. La ciudá taba integrada nel reinu mauritanu, que los sos reis yeren aliaos de Roma y participaron con unu o otru bandu de lluches civiles mientres la República.
Al morrer el rei mauritanu Boco, el so reinu foi integráu pol Imperiu romanu pero Augusto decidió caltener un sistema de control basáu na nobleza mauritana y pallo punxo al frente a Juba II, mauritanu educáu en Roma que gobernaría en favor romanu. Tres l'asesinatu de Ptolomeo, fíu de Juba II, producióse una revuelta nes tropes mauritanes oponiéndose a los romanos. Ye entós cuando Roma conquista ensin condiciones el reinu mauritanu y destrúi munches de les sos ciudaes. La provincia de Mauritania estrémase asina en dos: Mauritania Cesariense y Mauritania Tinxitana. Septem Frates pertenecería a la segunda.
Ceuta ye promocionada entós a Civitas romanorum, ciudá con estatutu xurídicu de conceyu romanu. Esta promoción municipal de Ceuta deber al interés de Roma por afitar el control sobre'l llamáu "Círculu del Estrechu" o conxuntu de ciudaes que gociaben d'un altu nivel económicu nes mariñes andaluces y norteafricanas pola so dedicación a la industria de salazón de pexe.
La esistencia d'unes termes y l'afayu na plaza de la Constitución d'un sarcófagu de mármol de procedencia romana, decoráu con un relieve que representa les cuatro estaciones, prueben el dinamismu de la economía y sociedá de Ceuta na dómina del Imperiu romanu.

A mediaos del sieglu II produció una ampliación de la so industria de salazón, con nueves factoríes asitiaes nel actual Paséu de les Palmeres. La dómina de rellumanza estender hasta la segunda metá del sieglu III. A partir d'entós abandónense les fábriques hasta la so recuperación nel plenu Baxu Imperiu (sieglos IV y V).
La producción de salazón yera esportada n'ánfores fabricaes en llugares cercanos a la ciudá. Estes esportaciones diben dirixíes escontra la Bética, cola que Septem Frates caltuvo un intensu contautu comercial.
Socialmente alviértese yá na dómina del altu Imperiu la presencia de ciudadanos romanos en Septem Frates, esto ye, persones que gociaben del ius romanum o derechu de plena ciudadanía, lo que pudo ser documentáu poles inscripciones funeraries atopaes en redol a la so basílica. Nel sieglu II disponía d'un Senáu formáu polos miembros del ordo decurionum, que na sociedá romana constituyía la nobleza local. Esistía tamién un pequeñu oratoriu (sacellum) dedicáu al cultu de la diosa Isis, divinidá d'orixe oriental que foi adorada polos estamentos altos de la sociedá romana.
La Ceuta roamana asitiar nel pequeñu perímetru del ismu, con un nucleu orixinal na redoma de la plaza d'África. Nel Campu Esterior, fora de la cortil urbana, podríamos allugar la so necrópolis (trabayos arqueolóxicos afayaron, hasta agora, ocho enterramiento nos xardinos de la República Arxentina).

Basílica tardorromana

Lvdi en Septem Frates

Dómina bizantina

Ceuta —Septem— , posición militar d'escepcional importancia, perteneció a los bizantinos nel sieglu VI, nel reináu del emperador Xustinianu I el Grande (527-565).^[1] Ente los años 533-534 tropes bizantines al mandu del xeneral Belisario destruyeron por completu'l reinu vándalu nel Norte d'África. Fixéronse tamién col control de les Baleares y Pitiuses, amás de Tánxer y Septem.^[2]

Ente los años 542-548, el rei visigodu Teudis entamó una espedición contra Septem, pa contener el progresu de los bizantinos y evitar una invasión bizantina na Hispania visigoda. La espedición de Teudis na Mauritania Tinxitana, de que nos dan noticia Procopio de Cesarea y Isidoro de Sevilla, tuvo de faese dempués del añu 542. Ye posible qu'esta espedición disponer Teudis p'ayudar al ostrogodu Hildibaldo.^[3]^[4] Esta espedición saldar con un atayante fracasu.^[5]

Edá Media

Ceuta na conquista islámica d'Occidente

Dómina Árabe

Califatu Omeya 709-750
- Historia del conde Julián.
Califatu de Córdoba 931-1026
Taifa de Málaga 1026-1061
Taifa de Ceuta 1061-1084
Imperiu almorávide 1084-1147
Imperiu almohade 1147-1232
Taifa de Murcia 1232-1233
Taifa de Ceuta *Taifa

de Ceuta 1233-1236

Benimarines 1236-1242
Hafsíes 1242-1249
Taifa de Ceuta 1249-1305
Emiratu de Granada 1305-1309
Benimerines 1309-1310
Taifa de Ceuta 1310-1314
Benimerines 1314-1315
Taifa de Ceuta 1315-1327
Benimerines 1327-1384
Emiratu nazarí de Granada 1384-1386
Benimerines 1386-1415

Ceuta lusitana

1415-1580

La conquista portuguesa

Ceuta, xoya de la corona portuguesa

Reinu del Algarve

*Ceitil*, moneda portuguesa propia de Ceuta onde apaez el blasón heráldicu de la ciudá.

Edá Moderna y Contemporánea

Conseyu de Portugal 1580-1685
Conseyu de Castiella 1685-1808

Sieglu XVIII

Sieglu XIX

Xuntes Revolucionaries 1808-1814

Sieglu XX

Ceuta na actualidá

Referencies

Notes

↑ Madrid (España) Escuela d'Estudios Árabes, Escuela d'Estudios Árabes de Granada, Institutu "Arias Montano.", Institutu "Miguel Asín", Al-Ándalus, Escuela d'Estudios Árabes, 1950.
↑ José Manuel Rodríguez Gómez-Escobar, Los visigodos: Hispania visigoda "9.- El reinu visigodu de Toledo Archiváu 2011-11-28 en Wayback Machine", 2003.
↑ Francisco J. Presedo Velu, La España bizantina, Universidá de Sevilla, 2003.
↑ Manuel Torres López, Ramón Menéndez Pidal, España visigoda (414 - 711 de J.C.), Espasa-Calpe, 1963.
↑ Universidade Portucalense. Departamentu de Ciências Históriques, Revista de ciências históriques, Universidade Portucalense, Departamentu de Publicações, 1999.

Bibliografía

Carmona Portillo, Antonio (2007). Historia de Ceuta. Sarriá, S.L.. ISBN 978-84-96799-07-3.
(2005). Ceuta de la Prehistoria al cabu'l mundu Clásicu. Institutu d'Estudios Ceutíes. ISBN 84-934546-2-1.

[1] Madrid (España) Escuela d'Estudios Árabes, Escuela d'Estudios Árabes de Granada, Institutu "Arias Montano.", Institutu "Miguel Asín", Al-Ándalus, Escuela d'Estudios Árabes, 1950.

[2] José Manuel Rodríguez Gómez-Escobar, Los visigodos: Hispania visigoda "9.- El reinu visigodu de Toledo Archiváu 2011-11-28 en Wayback Machine", 2003.

[3] Francisco J. Presedo Velu, La España bizantina, Universidá de Sevilla, 2003.

[4] Manuel Torres López, Ramón Menéndez Pidal, España visigoda (414 - 711 de J.C.), Espasa-Calpe, 1963.

[5] Universidade Portucalense. Departamentu de Ciências Históriques, Revista de ciências históriques, Universidade Portucalense, Departamentu de Publicações, 1999.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]