India
India[14] o, de manera oficial, República India ye un país del sur d'Asia. Ocupa el subcontinente indiu, lo que lu convierte nel séptimu país más grande del mundu. Ye, tamién, el segundu más pobláu, y la mayor democracia del mundu. Arrodiada pel Océanu Índicu pel sur, pela mar d'Arabia pel oeste y pel golfu de Bengala al este, tien 7.517 km de costa, y llenda al oeste con Paquistán, al norte con China, Nepal y Bután, y al este con Bangladex y Myanmar. Cerca d'ella, na mar, atópense tamién Sri Lanka y les islles Maldives.
.svg)
Llugar de nacencia y espoxigue de la cultura del valle del Indo, el subcontinente indiu foi, per munchos sieglos, un llugar de gran riqueza económica y cultural. Nelli nacieron cuatro grandes relixones: hinduismu, budismu, xainismu y sikhismu. A elles se xuntaron, nel primer mileniu de la era cristiana, el xudaísmu, el cristianismu, l'islam y el zoroastrianismu. Foi dapoco anexonáu pola Compañía Británica de les Indies Orientales dende l'entamu del sieglu XVIII, y dempués colonizáu pola Corona británica dende mediaos del sieglu siguiente. Un sieglu dempués, en 1947, consiguió la independencia dempués d'una campaña de resistencia pacífica na que rescampló la figura de Gandhi.
Alministrativamente ta dixebráu en 28 estaos, seis territorios de la Xunión ya un territoriu capital nacional. La so capital ye Nueva Delhi, con más de 18 millones d´habitantes. Hai, aparte d'ella, delles ciudaes pergrandes: Mumbai, con 21 millones d'habitantes nel so área metropolitana, o Kolkata (enantes conocida como Calcuta), con cuasi 14 na de so.
Fálense nel so territoriu más de cien llingües distintes, de les families dravidiana y indo-aria les más d'elles. La Constitución de la India proclama l'hindi ya l'inglés como idiomes oficiales pal gobiernu nacional, pero tamién son oficiales otres 22 llingües, usaes pelos distintos gobiernos rexonales. Les relixones con más siguidores son l'hinduismu (79.8%) ya l'islam (13.7%). Hai tamién xainistes, sikhs, budistes...
| National animal | 
| |
|---|---|---|
| National bird | _-_1017-899-(118).jpg){kind=small}
| |
| National tree | 
| |
| National flower | 
| |
| National heritage animal | 
| |
| National aquatic marine mammal | 
| |
| National reptile | 
| |
| National heritage mammal | 
| |
| National fruit | .JPG){kind=small}
| |
| National temple | 
| |
| National river | 
| |
| National mountain | 
|
Historia
editarEl 15 d'agostu de 1947 alcanzó la independencia gracies a los esfuercios de Mohandas Gandhi.
Organización territorial
editarLa India británica, que incluyía lo qu'anguaño ye India, Paquistán, Bangladex y Bután, taba organizada en: provincies, nes que mandaba un gobernador que nomaba'l virréi; estaos principescos, nos que mandaben los xefes llocales, que-yos pasaben el cargu a los sos heriedes, y que se sometíen a la soberanía británica a cambiu de mantener l'autonomía pa cuestiones internes. Al partise en 1947 lo que yera la India británica, provincies y estaos principescos foron asignaos a ún o otru país, y namái que dos provincies (Punjab y Bengala), se partieron ente los dos. L'estáu de Hyderabad, nel que hai una mayoría de población musulmana, quixo ser independiente, pero foi anexonáu militarmente a India. Hubo tamién una engarrada ente indios y paquistaninos pol control del estáu de Jammu y Kashmir, que quedó pa la India pese a que la so población ye mayormente musulmana.
Dende la independencia hasta 1950, cuando se formó la República de India, los estaos principescos foron convirtiéndose en provincies. Los actuales estaos se formaron, según les afinidaes llingüistiques, a partir de les normes establecíes pol acta de reorganización estatal (States Reorganisation Act) de 1956; les sos llendes siguen dende aquella mayormente igual. Sicasí, hebo dellos cambios. Asina, Haryana dixebróse del Punjab en 1966, y lo que yera'l reinu de Sikkim foi anexonáu en 1975 y convertíu n'estáu. Hai, amás, otros trés estaos que se crearon en 2000: Jharkhand, Chhattisgarh y Uttaranchal.
A resultes de toos estos cambios, a India ye anguaño una Federación que se subdivide en 28 estaos, seis Territorios de la Xunión y un Territoriu de la Capital Nacional. Tolos estaos, y los territorios de Puducherry y Delhi, elixen parllamentos y gobiernos según el modelu inglés. Los otros territorios son alministraos direutamente pol gobiernu federal a traviés de delegaos. Estaos y territorios sodivídense en distritos alministrativos, que pueden sodividise tamién en tehsils y en aldees.
Estaos
editar| Nᵘ | Estáu | Nome na llingua llocal | Capital | Estensión (km²) | Población (2007) | Llingües oficiales |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Andhra Pradesh | ఆంధ్ర ప్రదేశ్ | Hyderabad | 276 814 | 80 499 421 | Telugú y urdú |
| 2 | Arunachal Pradesh | अरुणाचल प्रदेश | Itanagar | 83 578 | 1 230 660 | Hindi |
| 3 | Assam | অসম | Dispur | 78 523 | 28 729 164 | Assamés, bengalí y bodo |
| 4 | Bihar | बिहार, بہار | Patna | 99 199 | 94 129 492 | Hindi y urdú |
| 5 | Chhattisgarh | छत्तीसगढ़ | Raipur | 146 361 | 22 529 537 | Hindi |
| 6 | Goa | गोंय | Panaji | 3702 | 1 433 952 | Konkani y maratí |
| 7 | Gujarat | ગુજરાત | Gandhinagar | 195 984 | 55 696 629 | Guyaratí e hindi |
| 8 | Haryana | हरियाणा, ਹਰਿਆਣਾ | Chandigarh | 44 222 | 23 822 640 | Hindi y punjabí |
| 9 | Himachal Pradesh | हिमाचल प्रदेश, ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ | Shimla | 55 673 | 6 552 621 | Hindi y punjabí |
| 10 | Jammu y Kashmir | جموں و کشمیر | Srinagar y Jammu | 101 387 | 11 442 151 | Urdú |
| 11 | Jharkhand | झारखंड | Ranchi | 74 677 | 29 863 038 | Hindi |
| 12 | Karnataka | ಕರ್ನಾಟಕ | Bengaluru | 191 773 | 56 788 225 | Canarés |
| 13 | Kerala | കേരളം | Thiruvananthapuram | 38 864 | 32 976 282 | Malayalam e inglés |
| 14 | Madhya Pradesh | मध्य प्रदेश | Bhopal | 296 480 | 67 350 486 | Hindi |
| 15 | Maharastra | महाराष्ट्र | Mumbai | 307 762 | 106 811 880 | Maratí e inglés |
| 16 | Manipur | মনিপুর | Imphal | 22 356 | 2 722 938 | Manipurí |
| 17 | Meghalaya | - | Shillong | 22 489 | 2 633 349 | Inglés, khasi y garo |
| 18 | Mizoram | - | Aizol | 21 087 | 1 018 406 | Mizo |
| 19 | Nagaland | - | Kohima | 16 527 | 2 585 906 | Inglés |
| 20 | Orissa | ଓଡ଼ିଶା | Bhubaneswar | 155 782 | 39 285 142 | Oriya |
| 21 | Panyab | ਪੰਜਾਬ | Chandigarh | 50 362 | 26 434 809 | Punjabí |
| 22 | Rayastán | राजस्थान | Jaipur | 342 214 | 63 904 350 | Hindi |
| 23 | Sikkim | सिक्किम | Gangtok | 7299 | 622 831 | Inglés y nepalés |
| 24 | Tamil Nadu | தமிழ்நாடு | Chennai | 130 069 | 64 881 871 | Tamil |
| 25 | Tripura | ত্রিপুরা | Agartala | 10 477 | 3 441 822 | Inglés, bengalí y kokborok |
| 26 | Uttar Pradesh | उत्तर प्रदेश, اتر پردیش | Lucknow | 243 288 | 186 296 036 | Hindi y urdú |
| 27 | Uttaranchal | उत्तराखण्ड | Dehradun | 51 125 | 9 237 587 | Hindi, urdú y inglés |
| 28 | Bengala Occidental | পশ্চিমবঙ্গ | Kolkata | 87 853 | 86 787 185 | Bengalí y nepalés |
Territorios de la Xunión
editar| Lletra | Territoriu | Nome na llingua llocal | Capital | Estensión | Población (2007) | Llingües oficiales |
|---|---|---|---|---|---|---|
| A | Islas Andamán y Nicobar | अंडमान और निकोबार द्वीप समूह, Andaman and Nicobar Islands | Port Blair | 8.293 km² | 405.525 | Inglés, Hindi, Tamil |
| B | Chandigarh | चंडीगढ़, ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ | Chandigarh | 114 km² | 1.074.625 | Punjabí, Hindi |
| C | Dadra y Nagar Haveli | दादरा आणि नगर हवेली, દાદરા અને નગર હવેલી | Silvasa | 491 km² | 278.826 | Maratí, Gujaratí |
| D | Damán y Diu | દમણ અને દિવ, दमण आणि दीव | Daman | 110 km² | 200.284 | Gujaratí, Inglés, Maratí |
| E | Laquedivas | ലക്ഷദ്വീപ് | Kavaratti | 32 km² | 65.545 | Malayalam |
| F | Pondicherry | Territoire de Pondichéry, புதுச்சேரி
Union Territory of Pondicherry |
Pondicherry | 492 km² | 1.071.578 | Francés, Tamil, Inglés |
Territoriu de la capital nacional
editar| Lletra | Territoriu | Nome na llingua llocal | Capital | Estensión | Población (2007) | Llingües oficiales |
|---|---|---|---|---|---|---|
| G | Delhi | दिल्ली, دہلی, ਦਿੱਲੀ | Delhi | 1.485 km² | 16.862.735 | Hindi, urdú, punjabí |
Economía
editarEconómicamente ye la decimosegunda mayor economía del mundu, y la cuarta en paridá de poder adquisitivu. Anque la mayoría de la población entá trabaya nel sector primariu, les reformes económiques que se desendolcaron dende 1991 faen que seya ún de los países que tienen un mayor crecimientu económicu. Por embargu, hai dellos problemes graves nel país qu'entá tán ensin resolver: probitú, analfabetismu y malnutrición.
Referencies
editar- ↑ URL de la referencia: https://thecommonwealth.org/our-member-countries/india. Data de consulta: 24 ochobre 2022. Tipo de referencia: official member page.
- ↑ URL de la referencia: http://mtcr.info/partners/. Data de consulta: 4 avientu 2017.
- ↑ URL de la referencia: https://www.interpol.int/Member-countries/World. Editorial: Interpol. Data de consulta: 7 avientu 2017.
- ↑ URL de la referencia: https://www.opcw.org/about-opcw/member-states/. Editorial: Organización pa la Prohibición d'Armes Químiques. Data de consulta: 7 avientu 2017.
- ↑ URL de la referencia: http://eng.sectsco.org/about_sco/. Editorial: Organización de Cooperación de Shanghái. Data de consulta: 8 avientu 2017.
- ↑ URL de la referencia: https://www.iho.int/srv1/index.php?option=com_wrapper&view=wrapper&Itemid=452&lang=en. Editorial: Organización Hidrográfica Internacional. Data de consulta: 8 avientu 2017.
- ↑ URL de la referencia: http://www.unesco.org/eri/cp/ListeMS_Indicators.asp.
- ↑ URL de la referencia: http://www.upu.int/en/the-upu/member-countries.html. Data de consulta: 4 mayu 2019.
- ↑ URL de la referencia: https://www.itu.int/online/mm/scripts/gensel8. Data de consulta: 4 mayu 2019.
- ↑ URL de la referencia: https://public.wmo.int/en/members/india. Data de consulta: 26 mayu 2020.
- ↑ URL de la referencia: https://www.who.int/choice/demography/by_country/en/. Data de consulta: 21 xunetu 2020.
- ↑ URL de la referencia: https://www.ats.aq/devAS/Parties?lang=e.
- ↑ URL de la referencia: https://www.wcoomd.org/-/media/wco/public/global/pdf/about-us/wco-members/list-of-members-with-membership-date.pdf. Data de consulta: 16 marzu 2024. Páxina: 9. Supports qualifier: data de principiu.
- ↑ (2010) Cartafueyos Normativos. Nomes de los países del mundu y de les sos capitales y xentilicios. Uviéu: Academia de la Llingua Asturiana. ISBN 978-84-8168-500-8.
Enllaces esternos
editar
Wikimedia Commons tien conteníu multimedia tocante a India.
| Países d'Asia | ||
| Afganistán | Arabia Saudita | Armenia | Azerbaixán | Baḥréin | Bangladex | Brunéi | Bután | Camboya | China | Corea del Norte | Corea del Sur | Emiratos Árabes Xuníos | Filipines | India | Indonesia | Iraq | Irán | Israel | Kazakstán | Kirguistán | Kuwait | Laos | El Líbanu | Malasia | Maldives | Mongolia | Myanmar | Nepal | Omán | Paquistán | Qatar | Rusia | Singapur | Siria | Sri Lanka | Tailandia | Taxiquistán | Timor Oriental | Turkmenistán | Uzbequistán | Vietnam | Xapón | Xeorxa | Xordania | Yeme | ||
