Domesticación

Os cochos e as güellas estioron d'os primers animals en estar domesticatos.

A domesticazión ye l'azión u o efeuto de fer domestico bel ser bibo, ye dezir, que bibo chunto á lo ser umán, que se cría en casa. O termin deriba d'o latín domus, que senifica "casa", e domesticus, que tien o mesmo senificato que o termin actual. Describe o paso d'o estato salbache á lo estato domestico de bels animals por azión de l'ombre. Iste prozeso ye á causa d'os intreses umans d'otener d'as espezies salbaches alimento, serbizio, compañía, ropa, etz., e prenzipió ya fa á lo menos onze mil años.

Una espezie domesticata, animal u bechetal, ye una espezie que ha desembolicato bels carauters morfolochicos, fisiolochicos, u encluso comportamentals, nuebos e ereditarios, como resultato d'una luenga interazión, d'un control u mesmo d'una selección deliberata por parti d'o ser umán.

A domesticazión designa tamién o estato en que a reproduzión, as curas e l'alimentazión d'os animals, u o ziclo d'as plantas son controlatos de traza más u menos dreita por o ser umán. En o luengache corrient, a esprisión "animal domestico" ye á sobén emplegata en o sentito d'animal de compañía. Iste zaguer termin se puet aplicar á un animal indibidual, mientres que a domesticazión se refiere á una poblazión u una espezie entera. Una azeuzión ampliata d'a domesticazión tiende á tratar totas as formas d'interazión regular d'a espezie umana con una espezie animal.

A prenzipal utilidat d'as plantas e animals domesticos ye a produzión d'alimentos, asinas como d'atros produtos útils como a lana, o cotón, u a seda. Manimenos, os motibos d'a prautica d'a ganadería u de l'agricultura no son siempre estrictament utilitarios e encluyen o plazer, o tiempo libre u prauticas relichiosas. A domesticazión d'as plantas e d'os animals acompanyó los inizios de l'agricultura e estió un fautor esenzial en o desembolique d'a zebilizazión. En o pasato premitió a reboluzión neolitica, pero tamién ye un prozeso que encara se porlonga en l'actualidat.