Diferencia entre revisiones de «Rodio»
Pachina creyada con '{{Elementbox |number=45 |symbol=Rh |name=Rodio |left=Rutenio |right=Paladio |above=Co |below=Ir |series= Metal de transición |group=9 |per...' |
Sin resumen de edición |
||
(No se muestran 34 ediciones intermedias de 16 usuarios) | |||
Linia 1: | Linia 1: | ||
{{Grafía EFA}} |
|||
{{Elementbox |
|||
{{Ficha d'elemento quimico |
|||
|number=45 |
|number=45 |
||
|symbol=Rh |
|symbol=Rh |
||
Linia 36: | Linia 37: | ||
|vapor pressure comment= |
|vapor pressure comment= |
||
|crystal structure= cubica centratas en as caras |
|crystal structure= cubica centratas en as caras |
||
|oxidation states= 6, 5, 4, '''3''', 2, 1<ref>{{ |
|oxidation states= 6, 5, 4, '''3''', 2, 1,<ref>{{cita web|url=http://openmopac.net/data_normal/rhfr_jmol.html|títol=Rhodium: rhodium(I) fluoride compound data|calendata_acceso=2007-12-10|editorial=OpenMOPAC.net}}</ref> -1<br />(oxido [[anfoterico]]) |
||
|electronegativity= 2.28 |
|electronegativity= 2.28 |
||
|number of ionization energies=3 |
|number of ionization energies=3 |
||
Linia 44: | Linia 45: | ||
|atomic radius= 134 |
|atomic radius= 134 |
||
|covalent radius= 142±7 |
|covalent radius= 142±7 |
||
|magnetic ordering= [[paramagnetico]]<ref>[http://www-d0.fnal.gov/hardware/cal/lvps_info/engineering/elementmagn.pdf Magnetic susceptibility of the elements and inorganic compounds], in Handbook of Chemistry and Physics 81st edition, CRC press. |
|magnetic ordering= [[paramagnetico]]<ref>[http://www-d0.fnal.gov/hardware/cal/lvps_info/engineering/elementmagn.pdf Magnetic susceptibility of the elements and inorganic compounds], in Handbook of Chemistry and Physics 81st edition, CRC press.</ref> |
||
|electrical resistivity at 0= 43.3 n |
|electrical resistivity at 0= 43.3 n |
||
|thermal conductivity= 150 |
|thermal conductivity= 150 |
||
Linia 58: | Linia 59: | ||
|CAS number= 7440-16-6 |
|CAS number= 7440-16-6 |
||
|isotopes= |
|isotopes= |
||
{{ |
{{Ficha d'elemento quimico/Isotopo desintegración 2 | mn=99 | sym=Rh |
||
| na=[[radioisotopo sintetico|sin]] | hl=16.1 [[día|d]] |
| na=[[radioisotopo sintetico|sin]] | hl=16.1 [[día|d]] |
||
| dm1=[[captura electronica|ε]] | de1=- | pn1=99 | ps1=[[rutenio|Ru]] |
| dm1=[[captura electronica|ε]] | de1=- | pn1=99 | ps1=[[rutenio|Ru]] |
||
| dm2=[[radiación gamma|γ]] | de2=0.089, 0.353,<br />0.528 | pn2= | ps2=-}} |
| dm2=[[radiación gamma|γ]] | de2=0.089, 0.353,<br />0.528 | pn2= | ps2=-}} |
||
{{ |
{{Ficha d'elemento quimico/Isotopo desintegración 3 | mn=101[[nuclear isomer|m]] | sym=Rh |
||
| na=[[radioisotopo sintetico|sin]] | hl=[[1 E5 s|4.34 d]] |
| na=[[radioisotopo sintetico|sin]] | hl=[[1 E5 s|4.34 d]] |
||
| dm1=[[captura electronica|ε]] | de1=- | pn1=101 | ps1=[[rutenio|Ru]] |
| dm1=[[captura electronica|ε]] | de1=- | pn1=101 | ps1=[[rutenio|Ru]] |
||
| dm2=[[conversión interna|IT]] | de2=0.157 | pn2=101 | ps2=Rh |
| dm2=[[conversión interna|IT]] | de2=0.157 | pn2=101 | ps2=Rh |
||
| dm3=[[radiación gamma|γ]] | de3=0.306, 0.545 | pn3= | ps3=-}} |
| dm3=[[radiación gamma|γ]] | de3=0.306, 0.545 | pn3= | ps3=-}} |
||
{{ |
{{Ficha d'elemento quimico/Isotopo desintegración 2 | mn=101 | sym=Rh |
||
| na=[[radioisotopo sintetico|sin]] | hl=[[1 E8 s|3.3 a]] |
| na=[[radioisotopo sintetico|sin]] | hl=[[1 E8 s|3.3 a]] |
||
| dm1=[captura electronica|ε]] | de1=- | pn1=101 | ps1=[[rutenio|Ru]] |
| dm1=[[captura electronica|ε]] | de1=- | pn1=101 | ps1=[[rutenio|Ru]] |
||
| dm2=[[radiación gamma|γ]] | de2=0.127, 0.198,<br />0.325 | pn2= | ps2=-}} |
| dm2=[[radiación gamma|γ]] | de2=0.127, 0.198,<br />0.325 | pn2= | ps2=-}} |
||
{{ |
{{Ficha d'elemento quimico/Isotopo desintegración 2 | mn=102[[isomero nucleyar|m]] | sym=Rh |
||
| na=[[radioisotopo sintetico|sin]] | hl=2.9 [[anyo|a]] |
| na=[[radioisotopo sintetico|sin]] | hl=2.9 [[anyo|a]] |
||
| dm1=ε | de1=- | pn1=102 | ps1=[[rutenio|Ru]] |
| dm1=ε | de1=- | pn1=102 | ps1=[[rutenio|Ru]] |
||
| dm2=[[radiación gamma|γ]] | de2=0.475, 0.631,<br />0.697, 1.046 | pn2= | ps2=-}} |
| dm2=[[radiación gamma|γ]] | de2=0.475, 0.631,<br />0.697, 1.046 | pn2= | ps2=-}} |
||
{{ |
{{Ficha d'elemento quimico/Isotopo desintegración 4 | mn=102 | sym=Rh |
||
| na=[[radioisotopo sintetico|sin]] | hl=[[1 E7 s|207 d]] |
| na=[[radioisotopo sintetico|sin]] | hl=[[1 E7 s|207 d]] |
||
| dm1=[[captura electronica|ε]] | de1=- | pn1=102 | ps1=[[rutenio|Ru]] |
| dm1=[[captura electronica|ε]] | de1=- | pn1=102 | ps1=[[rutenio|Ru]] |
||
Linia 81: | Linia 82: | ||
| dm3=[[desintegración beta|β<sup>−</sup>]] | de3=1.151 | pn3=102 | ps3=[[Paladio|Pd]] |
| dm3=[[desintegración beta|β<sup>−</sup>]] | de3=1.151 | pn3=102 | ps3=[[Paladio|Pd]] |
||
| dm4=[[radiación gamma|γ]] | de4=0.475, 0.628 | pn4= | ps4=-}} |
| dm4=[[radiación gamma|γ]] | de4=0.475, 0.628 | pn4= | ps4=-}} |
||
{{ |
{{Ficha d'elemento quimico/Isotopo estable | mn=103 | sym=Rh | na=100% | n=58}} |
||
{{ |
{{Ficha d'elemento quimico/Isotopo desintegración 2 | mn=105 | sym=Rh |
||
| na=[[radioisotopo sintetico|sin]] | hl=35.36 [[hora|h]] |
| na=[[radioisotopo sintetico|sin]] | hl=35.36 [[hora|h]] |
||
| dm1=[[desintegració beta|β<sup>−</sup>]] | de1=0.247, 0.260,<br />0.566 | pn1=105 | ps1=[[Paladio|Pd]] |
| dm1=[[desintegració beta|β<sup>−</sup>]] | de1=0.247, 0.260,<br />0.566 | pn1=105 | ps1=[[Paladio|Pd]] |
||
Linia 89: | Linia 90: | ||
}} |
}} |
||
O '''rodio''' ye un [[elemento quimico]] de [[numero atomico]] 45 situato en o [[grupo d'a tabla periodica|grupo]] 9 d'a [[tabla periodica d'os elementos]]. O suyo simbolo ye '''Rh'''. Ye un [[metal de transición]] d'o [[grupo d'o platín]]. Ye poco abundant, se troba por un regular en menas de [[platín]] y s'emplega en bellas [[ |
O '''rodio''' ye un [[elemento quimico]] de [[numero atomico]] 45 situato en o [[grupo d'a tabla periodica|grupo]] 9 d'a [[tabla periodica d'os elementos]]. O suyo simbolo ye '''Rh'''. Ye un [[metal de transición]] d'o [[grupo d'o platín]]. Ye poco abundant, se troba por un regular en menas de [[platín]] y s'emplega en bellas [[aliación|aliacions]] de platín. Bels d'os suyos compuestos, y tamién como metal finament dividito, s'emplegan como [[catalizador]]s en procesos industrials importants, tals como a carbonilación d'o metanol y a hidrochenación y a hidroformilación d'alcans. |
||
== |
== Propiedaz== |
||
[[Imachen:Rhodium_foil_and_wire.jpg|thumb|left|120px|Productos de rodio]] |
[[Imachen:Rhodium_foil_and_wire.jpg|thumb|left|120px|Productos de rodio]] |
||
O rodio ye un [[metal]] dúctil de color blanco archent. No se disuelve en [[ |
O rodio ye un [[metal]] dúctil de color blanco archent. No se disuelve en [[acido]]s, ni sisquiera en [[augua rechia]], encara que dividito sí que se puet disolver en ista, y tamién en [[acido sulfurico]] concentrato y en calient, H<sub>2</sub>SO<sub>4</sub>. O rodio tien un [[punto de fusión]] mayor que o d'o platín y una [[densidat]] menor. |
||
Igual que |
Igual que toz os metals d'o [[grupo d'o platín]], ye un poderoso catalizador. En combinación con o platín se fa servir ta producir acido nitrico a partir de l'amoniaco, s'usa tamién como base reflectiva en os faros de vehiclos d'alta gama por o suyo intenso brillo y a suya caracteristica d'estar inoxidable, mesmo en [[medios acidos]]. O rodio ye o metal mas important adintro d'o grupo d'o platín, ya que por a suya escaseza en a naturaleza tien pres altos, encara que encara no s'ha descubierto a totalidat d'aplicacions industrials que tien iste metal. |
||
Os suyos [[ |
Os suyos [[estau d'oxidación|estaus d'oxidación]] mas comuns son +1, +3, 0 y -1. |
||
== Historia == |
== Historia == |
||
O rodio, d'o griego ''rhodos'' ("rosa", por a color de bellas solucions d'iste metal) fue descubierto en 1803 por [[William Hyde Wollaston]], poco dimpués d'haber descubierto o [[paladio]]. Ta conseguir-lo disolvió platín en [[augua rechia]] y lo neutralizó con [[hidroxido de sodio]]. Dimpués precipitó o platín con [[cloruro d'amonio]], y con [[cianuro de mercurio]] eliminó o [[paladio]]. O resultato estió una substancia roya que conteneba sals de [[cloruro de rodio]], d'as que se puet obtener o rodio a traviés d'una reducción con gas d'[[ |
O rodio, d'o griego ''rhodos'' ("rosa", por a color de bellas solucions d'iste metal) fue descubierto en 1803 por [[William Hyde Wollaston]], poco dimpués d'haber descubierto o [[paladio]]. Ta conseguir-lo disolvió platín en [[augua rechia]] y lo neutralizó con [[hidroxido de sodio]]. Dimpués precipitó o platín con [[cloruro d'amonio]], y con [[cianuro de mercurio]] eliminó o [[paladio]]. O resultato estió una substancia roya que conteneba [[Sal (quimica)|sals]] de [[cloruro de rodio]], d'as que se puet obtener o rodio a traviés d'una reducción con [[gas]] d'[[hidrocheno]]. |
||
== Utilización == |
== Utilización == |
||
=== Catalizador === |
=== Catalizador === |
||
O prencipal uso industrial d'o rodio (81% en l'anyo 2007) ye como component de [[Convertidor catalitico|catalizadors]]. Presenta avantallas sobre o platín en a [[reacción d'oxidació-reducción|reducción]] d'os nocivos [[oxido de |
O prencipal uso industrial d'o rodio (81% en l'anyo 2007) ye como component de [[Convertidor catalitico|catalizadors]]. Presenta avantallas sobre o platín en a [[reacción d'oxidació-reducción|reducción]] d'os nocivos [[oxido de nitrocheno|oxidos de nitrocheno]] ta obtener [[nitrocheno]] y [[oxicheno]]. Amás tien utilidat en a industria d'os [[hidrocarburo]]s. |
||
A causa d'o suyo alto pre, o reciclache de catalizadors emplegatos s'ha convertito en una d'as prencipals fuents d'obtención d'iste metal. |
A causa d'o suyo alto pre, o reciclache de catalizadors emplegatos s'ha convertito en una d'as prencipals fuents d'obtención d'iste metal. |
||
Linia 110: | Linia 111: | ||
=== Atros usos === |
=== Atros usos === |
||
[[Imachen:White-gold--rhodium-plated.jpg|thumb|left|120px|Aniello d'oro galvanizato con rodio]] |
[[Imachen:White-gold--rhodium-plated.jpg|thumb|left|120px|Aniello d'oro galvanizato con rodio]] |
||
O rodio ye un elemento muit emplegato en [[choyería]]. Por un regular, l'[[oro blanco]] se [[galvanizato|galvaniza]] con una capa externa de rodio de 0,05-0,5 [[micra]]s de gordaria, encara que a gordaria ideyal sería una capa de 2,0 micras ta que dure mas tiempo. |
O rodio ye un elemento muit emplegato en [[choyería]]. Por un regular, l'[[oro blanco]] se [[galvanizato|galvaniza]] con una capa externa de rodio de 0,05-0,5 [[micra]]s de gordaria, encara que a gordaria ideyal sería una capa de 2,0 micras ta que dure mas tiempo. |
||
Tamién s'emplega en aplicacions ta contactos electricos, por a suya baixa [[Resistencia electrica (propiedat) |
Tamién s'emplega en aplicacions ta contactos electricos, por a suya baixa [[Resistencia electrica (propiedat)|resistencia electrica]] y alta resistencia a la [[corrosión]]. O rodio se galvaniza facilment ta formar superficies duras, resistents a o desgaste y de brillo permanent, se fa servir tanto en contactos electricos como en mirallos y reflectors y en choyería. |
||
== Periglosidat == |
== Periglosidat == |
||
Como metal puro, o rodio ye inerte de tot y no representa |
Como metal puro, o rodio ye inerte de tot y no representa [[risgo quimico|risgo]] ta a salut humana. Manimenos, os compuestos de rodio son altament toxicos y cancerichens.<ref Name="test">{{es}} [http://www.lenntech.es/periodica/elementos/rh.htm Efectos d'o rodio sobre a salut]</ref> Si se troba en forma de [[polvo]]s, ye important mantener-los luent de [[purna]]s u [[flama]]s, ya que presenta [[risgo quimico|risgo]] d'explosión. Amás, s'ha d'evitar a [[inhalación]] d'istos polvos. |
||
==Referencias== |
==Referencias== |
||
Linia 121: | Linia 122: | ||
{{commons|Rhodium|o rodio}} |
{{commons|Rhodium|o rodio}} |
||
{{Control d'autoridaz}} |
|||
[[Categoría:Elementos quimicos]] |
[[Categoría:Elementos quimicos]] |
||
[[Categoría:Metals de transición]] |
[[Categoría:Metals de transición]] |
||
[[Categoría:Metals preciosos]] |
[[Categoría:Metals preciosos]] |
||
{{Bueno|de}} |
|||
{{Bueno|en}} |
|||
{{Destacato|el}} |
|||
[[af:Rodium]] |
|||
[[ar:روديوم]] |
|||
[[az:Rodium]] |
|||
[[be:Родый]] |
|||
[[bg:Родий]] |
|||
[[bn:রোহডিয়াম]] |
|||
[[bs:Rodijum]] |
|||
[[co:Rodiu]] |
|||
[[cs:Rhodium]] |
|||
[[cv:Роди]] |
|||
[[cy:Rhodiwm]] |
|||
[[da:Rhodium]] |
|||
[[de:Rhodium]] |
|||
[[el:Ρόδιο]] |
|||
[[en:Rhodium]] |
|||
[[eo:Rodio]] |
|||
[[es:Rodio]] |
|||
[[et:Roodium]] |
|||
[[eu:Rodio]] |
|||
[[fa:رودیم]] |
|||
[[fi:Rodium]] |
|||
[[fr:Rhodium]] |
|||
[[fur:Rodi]] |
|||
[[ga:Róidiam]] |
|||
[[gl:Rodio]] |
|||
[[gv:Roydjum]] |
|||
[[hak:Ló]] |
|||
[[he:רודיום]] |
|||
[[hr:Rodij]] |
|||
[[ht:Rodyòm]] |
|||
[[hu:Ródium]] |
|||
[[hy:Ռոդիում]] |
|||
[[id:Rodium]] |
|||
[[io:Rodio]] |
|||
[[is:Ródín]] |
|||
[[it:Rodio]] |
|||
[[ja:ロジウム]] |
|||
[[jbo:zgujinme]] |
|||
[[jv:Rodium]] |
|||
[[kk:Родий]] |
|||
[[ko:로듐]] |
|||
[[ku:Rodyûm]] |
|||
[[kv:Родий]] |
|||
[[la:Rhodium]] |
|||
[[lb:Rhodium]] |
|||
[[lij:Rodio]] |
|||
[[lt:Rodis]] |
|||
[[lv:Rodijs]] |
|||
[[ml:റോഡിയം]] |
|||
[[mn:Роди]] |
|||
[[mr:र्होडियम]] |
|||
[[mrj:Родий]] |
|||
[[ms:Rodium]] |
|||
[[nl:Rhodium]] |
|||
[[nn:Rhodium]] |
|||
[[no:Rhodium]] |
|||
[[oc:Ròdi]] |
|||
[[pl:Rod (pierwiastek)]] |
|||
[[pnb:روڈیم]] |
|||
[[pt:Ródio]] |
|||
[[qu:Rodyu]] |
|||
[[ro:Rodiu]] |
|||
[[ru:Родий]] |
|||
[[scn:Rodiu]] |
|||
[[sh:Rodijum]] |
|||
[[simple:Rhodium]] |
|||
[[sk:Ródium]] |
|||
[[sl:Rodij]] |
|||
[[sr:Родијум]] |
|||
[[stq:Rhodium]] |
|||
[[sv:Rodium]] |
|||
[[sw:Rodi]] |
|||
[[ta:ரோடியம்]] |
|||
[[th:โรเดียม]] |
|||
[[tr:Rodyum]] |
|||
[[uk:Родій]] |
|||
[[uz:Rodiy]] |
|||
[[vi:Rhodi]] |
|||
[[war:Rodyo]] |
|||
[[xal:Родиум]] |
|||
[[yo:Rhodium]] |
|||
[[zh:铑]] |
|||
[[zh-yue:銠]] |
Zaguera versión d'o 23:31 17 chul 2024
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla. |
Rodio | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Información cheneral | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Nombre, simbolo, numero | Rodio, Rh, 45 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Serie quimica | Metal de transición | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Grupo, periodo, bloque | 9, 5, d | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Color | blanco archent | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Peso atomico | 102.90550 g·mol−1 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Configuración electronica | [Kr] 5s1 4d8 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Electrons por capa | 2, 8, 18, 16, 1 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Propiedaz fisicas | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Fase | solido | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Densidat (a t.a.) | 12.41 g·cm−3 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Densidat en liquido en o p.f. | 10.7 g·cm−3 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Punto de fusión | 2237 K (1964 °C, 3567 °F) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Punto d'ebullición | 3968 K (3695 °C, 6683 °F) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Entalpía de fusión | 26.59 kJ·mol−1 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Entalpía de vaporización | 494 kJ·mol−1 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Calor especifica | (25 °C) 24.98 J·mol−1·K−1 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Propiedaz atomicas | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Estructura cristalina | cubica centratas en as caras | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Estaus d'oxidación | 6, 5, 4, 3, 2, 1,[1] -1 (oxido anfoterico) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Electronegatividat | 2.28 (escala de Pauling) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Enerchías d'ionización | 1ª: 719.7 kJ·mol−1 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
2ª: 1740 kJ·mol−1 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
3ª: 2997 kJ·mol−1 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Radio atomico | 134 pm | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Radio covalent | 142±7 pm | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Atra información | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Ordenación magnetica | paramagnetico[2] | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Resistividat electrica | (0 °C) 43.3 nΩ·m | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Conductividat termal | (300 K) 150 W·m−1·K−1 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Dilatación | (25 °C) 8.2 µm·m−1·K−1 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Velocidat d'o sonito | (20 °C) 4700 m/s | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Modulo d'elasticidat | 380 GPa | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Mod. elast. transversal | 150 GPa | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Modulo de compresión | 275 GPa | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Coeficient de Poisson | 0.26 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Dureza Mohs | 6.0 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Dureza Vickers | 1246 MPa | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Dureza Brinell | 1100 MPa | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Numero CAS | 7440-16-6 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Isotopos mas estables | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
O rodio ye un elemento quimico de numero atomico 45 situato en o grupo 9 d'a tabla periodica d'os elementos. O suyo simbolo ye Rh. Ye un metal de transición d'o grupo d'o platín. Ye poco abundant, se troba por un regular en menas de platín y s'emplega en bellas aliacions de platín. Bels d'os suyos compuestos, y tamién como metal finament dividito, s'emplegan como catalizadors en procesos industrials importants, tals como a carbonilación d'o metanol y a hidrochenación y a hidroformilación d'alcans.
Propiedaz
[editar | modificar o codigo]O rodio ye un metal dúctil de color blanco archent. No se disuelve en acidos, ni sisquiera en augua rechia, encara que dividito sí que se puet disolver en ista, y tamién en acido sulfurico concentrato y en calient, H2SO4. O rodio tien un punto de fusión mayor que o d'o platín y una densidat menor.
Igual que toz os metals d'o grupo d'o platín, ye un poderoso catalizador. En combinación con o platín se fa servir ta producir acido nitrico a partir de l'amoniaco, s'usa tamién como base reflectiva en os faros de vehiclos d'alta gama por o suyo intenso brillo y a suya caracteristica d'estar inoxidable, mesmo en medios acidos. O rodio ye o metal mas important adintro d'o grupo d'o platín, ya que por a suya escaseza en a naturaleza tien pres altos, encara que encara no s'ha descubierto a totalidat d'aplicacions industrials que tien iste metal.
Os suyos estaus d'oxidación mas comuns son +1, +3, 0 y -1.
Historia
[editar | modificar o codigo]O rodio, d'o griego rhodos ("rosa", por a color de bellas solucions d'iste metal) fue descubierto en 1803 por William Hyde Wollaston, poco dimpués d'haber descubierto o paladio. Ta conseguir-lo disolvió platín en augua rechia y lo neutralizó con hidroxido de sodio. Dimpués precipitó o platín con cloruro d'amonio, y con cianuro de mercurio eliminó o paladio. O resultato estió una substancia roya que conteneba sals de cloruro de rodio, d'as que se puet obtener o rodio a traviés d'una reducción con gas d'hidrocheno.
Utilización
[editar | modificar o codigo]Catalizador
[editar | modificar o codigo]O prencipal uso industrial d'o rodio (81% en l'anyo 2007) ye como component de catalizadors. Presenta avantallas sobre o platín en a reducción d'os nocivos oxidos de nitrocheno ta obtener nitrocheno y oxicheno. Amás tien utilidat en a industria d'os hidrocarburos.
A causa d'o suyo alto pre, o reciclache de catalizadors emplegatos s'ha convertito en una d'as prencipals fuents d'obtención d'iste metal.
Atros usos
[editar | modificar o codigo]O rodio ye un elemento muit emplegato en choyería. Por un regular, l'oro blanco se galvaniza con una capa externa de rodio de 0,05-0,5 micras de gordaria, encara que a gordaria ideyal sería una capa de 2,0 micras ta que dure mas tiempo.
Tamién s'emplega en aplicacions ta contactos electricos, por a suya baixa resistencia electrica y alta resistencia a la corrosión. O rodio se galvaniza facilment ta formar superficies duras, resistents a o desgaste y de brillo permanent, se fa servir tanto en contactos electricos como en mirallos y reflectors y en choyería.
Periglosidat
[editar | modificar o codigo]Como metal puro, o rodio ye inerte de tot y no representa risgo ta a salut humana. Manimenos, os compuestos de rodio son altament toxicos y cancerichens.[3] Si se troba en forma de polvos, ye important mantener-los luent de purnas u flamas, ya que presenta risgo d'explosión. Amás, s'ha d'evitar a inhalación d'istos polvos.
Referencias
[editar | modificar o codigo]- ↑ "Rhodium: rhodium(I) fluoride compound data". OpenMOPAC.net. http://openmopac.net/data_normal/rhfr_jmol.html. Retrieved 2007-12-10.
- ↑ Magnetic susceptibility of the elements and inorganic compounds, in Handbook of Chemistry and Physics 81st edition, CRC press.
- ↑ (es) Efectos d'o rodio sobre a salut