Favara (Zaragoza)

	Favara; Favara de Matarranya; Fabara
	Municipio d'Aragón
	; O Mausoleu romano de Fabara.
Entidat; • País; • Provincia; • Comarca	Municipio; Aragón; Zaragoza; Baixo Aragón-Casp
Partiu chudicial	Casp
Superficie	101,63 km²
Población; • Total	; 1065 hab. (2013)
Altaria; • Meyana	; 242 m.
Distancia; • 29 km; • 127 km	; enta Casp; enta Zaragoza
Alcalde	Francisco Javier Domenech Villagrasa
Codigo postal	50793
Parroquial; • Archidiocesi; • Arcipestrau; • Parroquia	; Zaragoza; Casp; Sant Chuan Baptista
Ríos	Matarranya
Coordenadas	41° 10’40’’N 0° 10’ 3’’E
	Favara Favara en Aragón
	Web oficial

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

Favara (en catalán Favara de Matarranya, en castellano Fabara) ye un municipio aragonés en a provincia de Zaragoza, ubicato en a comarca d'o Baixo Aragón-Casp.

A suya población ye de 1.225 habitants (2009) en una superficie de 101,63 km², con una densidat de población de 12,05 hab/km².

Cheografía

A localidat de Favara ye situata a 242 metros d'altaria sobre o ran d'o mar y as suyas cordenadas son 41º10' N 0º10' E. Se troba a una distancia de 127 km enta l'este d'a ciudat de Zaragoza, y a 29 km d'a capital d'a suya comarca, Casp. Historicament se considera integrant d'a rechión d'a Francha Oriental d'Aragón, caracterizata lingüisticament por o emplego d'o catalán.

O barrio urbano se devanta practicament en a marguin d'o río Matarranya, mientres que o río Algars fa parte d'o limite oriental d'a comarca, que ye igualment muga con Catalunya.

Mugas

O suyo termin municipal muga a lo norte con Nonasp, a l'este con Batea, a lo sud con Maella y a l'ueste con Casp.

	Nonasp
Casp		Batea
	Maella

Apellitos

Ye muito común l'apellito Panillo.

Historia

O chacimiento arqueolochico de Roquizal del Rullo ye considerato d'entre os chacimiento d'a Edat de Fierro mas importants d'Aragón.

D'epoca romana tenemos o Mausoleu de Lucio Emilio Lupo, uno d'os millors eixemplos d'arquitectura funeraria de l'Imperio Romano, declarato molimento nacional en 1931.

Manimenos a primera mención d'o lugar ye d'o sieglo XIII. Dica 1428 perteneixió a os Calatravos d'Alcanyiz.

Etimolochía

O nombre Favara provién d'una tribu berber dita Hawwara, que tenió bels establimientos en Levant.

Luengas y parla

En Favara se charra catalán nordoccidental, con bel caracter meridional.

La influencia aragonesa se manifiesta en lo verbo puyar en cuenta de pujar y en l'apichat de la G: txove, txermà, coincidindo con la parla de Maella. Manimenos, a diferencia de lo maellán y coincidindo con l'apichat de La Fraixneda, no plega a enchordir la S sonora.

Bi ha castellanismos no guaire frecuents en las parlas de lo Matarranya como amarill y llevar en cuenta de groc y portar.

Demografía

Evolución demografica

1992	1994	1996	1997	1998	1999	2000	2001	2002
-	-	-	-	1.239	1.225	1.218	1.227	1.246

2003	2004	2005	2006	2007	2008	2009	2010	2011
1.198	1.195	1.173	1.221	1.230	1.228	1.225	1.255	1.263

2012	2013	2014	2015	2016	2017	2018	2019	2020
1.255	1.276	1.231	1.227	1.184	1.172	1.152	1.125	1.109

2021	2022	2023	2024	2025	2026	2027	2028	-
1.096	1.088	-	-	-	-	-	-	-

1990- : población de dreito.
Fuent: Intercensal en l'INE, Series de población en l'INE y Relación d'unidatz poblacionals en l'INE.

Administración

Reparto de concellers

Eleccions municipals
Partiu	1979	1983	1987	1991	1995	1999	2003	2007	2011
Partido de los Socialistas de Aragón									5
Partido Popular									4
Total									9

Alcaldes

Lista d'alcaldes
Lechislatura	Nombre	Partiu politico
1979–1983	Pedro Canceller Buson ^[1]	Independient
1983–1987
1987–1991
1991–1995
1995–1999
1999–2003
2003–2007
2007–2011	Francisco Javier Domenech Villagrasa	Partido de los Socialistas de Aragón
2011–2015	Francisco Javier Domenech Villagrasa	Partido de los Socialistas de Aragón
2015–2019
2019–2023
2023–2027	Juan Jesús Villalba Forner ^[2]	Aragón Existe

Molimentos

Mausoleu de Favara, d'o sieglo II.
Ilesia de Sant Chuan Baptista, un edificio d'os sieglos XIII-XIV en estilo gotico, adedicato a Sant Chuan Baptista.

Referencias

Vinclos externos

Se veigan as imáchens de Commons sobre Favara.
(es) Pachina web oficial municipal.

Bibliografía

Quintana, Artur: Els parlars del Baix Matarranya, en Estudis de Llengua i Literatura Catalanes, XIV. Publicacions de l'Abadia de Montserrat, Barcelona, pàg. 155-187. 1987.

Municipios d'a comarca Baixo Aragón-Casp
Casp \| Chiprana \| Favara \| Fayón \| Maella \| Nonasp

Datos: Q956450
Multimedia: Fabara / Q956450

[1] (es) Treinta aniversario de las primeras elecciones municipales de la democracia.

[2] (es) Consulta el listado de alcaldes que han sido proclamados en Aragón en Heraldo de Aragón

[1]

[2]