Schultheiss

E Schultheiss. Holzschnitt vom Peter Flötner (16. Johrhundert)

Dr Schultheiss oder Schuldheiss (vo althochdütsch: sculdheizo = "Dä wo d Leistig befiihlt", latinisiert (mlat.): scultetus oder sculteus) het e Beamte bezeichnet, wo in vile westgermanische Rächt vorcho isch, „dä wo d Schuld erheischt“, das heisst dä, wo im Ufdrag vom ene Herr (Landesherr, Stadtherr, Grundherr) d Mitgliider von ere Gmeind zur Leistig vo was si schulde. muess adriibe, also Abgabe iizieht oder für d Iihaltig vo andere Verpflichtige sorgt. Sprochligi Variante vom Schultheiss si Schulte, Schultes oder Schulze. Früehner het me zwüschen em Stadtschulze und em Dorfschulze underschiede. In dr stedtische Grichts- und Gmeindsverfassig isch er e Beamte gsi, wo vom stedtische Root oder vom Landesherr dr Ufdrag gha het sich um d Verwaltigshoheit und Rächtspfleg z kümmere.

Dr Schultheiss isch meistens au Richter vo dr niidere Grichtsbarkeit gsi. Im friesische und fränkische Rächt isch er e Hilfsbeamte vo de Grafe gsi, wo Gälder iizoge und Urdeil vollstreckt het, und meistens au no Hundertschaftsfüehrer gsi isch. Gliichartigi oder ähnligi Böste si-d Ufzellig isch alphabetisch und nit ziitlig-Ammaa, Fronbote, Meier, Vikar, Villicus, und Vogt gsi.

Im Französischen entspricht em Schultheiss dr Maire, im Änglische dr Bailiff oder Mayor.

Bedütig und Funktion in dr Schwiiz

In der Dütschschwiiz isch d Bezeichnig Schultheiss für dr Vorsitzend vo dr Stadtregierig über s Mittelalter us erhalte bliibe, vor allem in de Kantön, wo vo aristokratische Patriziate regiert worde si, denn aber au as Titel für dr Vorsitzend vo Stadtgricht und sunstigi Stadtämter.

Bis in d Gegewart ine wird dr Titel Schultheiss für e Presidänt vo dr Regierig vom Kanton Luzärn (Regierigsroot) bruucht. S Amt rotiert jöhrlich under de Regierigsmitgliider. Dr Stellverdräter vom Schultheiss heisst Statthalter. Wahlgremium für e Schultheiss und dr Statthalter isch dr Grossi Root, s Parlamänt vom Kanton Luzärn. Dr Regierigsroot hingege wird vom Volk im Majorzverfahre gwehlt. Mit dr neue Luzärner Kantonsverfassig vo 2007, wo 2008 in Chraft dräten isch, isch dr Begriff Schultheiss vom Terminus Regierigspresidänt ersetzt worde, wie s in dr Mehrheit vo de dütschschwiizerische Kantön üeblig isch.

Fuessnote

Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vu dere Version vum Artikel „Schultheiß“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.