Stimmhafte velare Plosiv
(Witergleitet vun IPA g)
| Stimmhafte velare Plosiv | ||
|---|---|---|
| IPA-Nummere | 110 | |
| IPA-Zeiche | g | |
| IPA-Bildli | 
| |
| Teuthonista | g | |
| X-SAMPA | g | |
| Kirshenbaum | g | |
De stimmhafti velari Plosiv isch e Konsonant vo dr mänschliche Sprooch. Er chùnt in viilene Sprooche vor, isch aber sältener wie zum Byspil [d] ùn au sältener wie syn stimmloses Gägestùgg [k], wo in fascht allene Sprooche vorchùnt. S Zeiche im IPA defür isch [g].
In de Alemannische Dialäkt chùnt de Luut eigetli nit vor, wyl es im Alemannische kei stimmhafti Obstruente git. Es git im Alemannische aber e Lenis-Luut [g̊], wo äänlig isch, ùn au meischt mit däm Zeiche transkribiert wird.
Uss Gründ, wo mitem Ùffbau vùm mänschliche Muul z due hen, isch d gnaui Stell wo de Luut ussgsproche wird, je nooch Sprooch ùn de andre Luut, wo im Wort vorchömme, verschiide.
Artikulation
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Es isch en Verschlùssluut; dr Lùftstrom im Muul wird ganz blockiert ùn deno wird d Lùft ùff eimool dur s Muul abgloo.
- De Artikulationsort isch velar; de hintere Zùngerùgge bildet mitem Gaumesegel en Verschlùss. Wyl des physiologisch rächt schwer isch, isch de Luut je nooch luutliche Ùmgäbig oft au lycht palatal oder affrikatisiert[1].
- D Phonation isch stimmhaft; derwyylscht er produziert wird, vibriere d Stimmbänder.
- Es isch en orale Konsonant; d Lùft goot dur s Muul usse.
- Es isch en egressive Konsonant; er wird allei dur s Usstoosse vo Lùft mit de Lunge ùn em Zwerchfell erzüügt, wie die meischte mänschliche Sproochluut.
Verbreitig
[ändere | Quälltäxt bearbeite]| Sprooch | Wort | IPA-Transkription | Bedütig | Bemerkig | |
|---|---|---|---|---|---|
| Alemannisch | Baseldytsch | Gind | [g̊ɪnd̥] | ‚Chind‘ | in de alemannische Dialäkt isch de Luut nit stimmhaft. Lueg bi Fortis ùn Lenis für wyteri Informatione. |
| Oberelsässisch | Wàga |  [ˈʋɑːg̊ɐ](info) |
‚Waage/Auto‘ | ||
| Hotzewälderisch | gääch | [g̊æːɣ̊] | ‚steil‘ | ||
| Jùutütsch | Brägu | [ˈb̥ɾæg̊ʊ](info) |
‚Röschti‘ | ||
| Markgräflerisch | Gäld | [g̊æld̥](info) |
‚Gäld‘ | ||
| Oberschwäbisch | Gaiss | [g̊aɪ̯z̥](info) |
‚Geiss‘ | ||
| Solothurnisch | Gäiss | [g̊æɪ̯s](info) |
‚Geiss‘ | ||
| Züritüütsch | gääl | [g̊æːl](info) |
‚gääl‘ | ||
| Rätoromanisch | Surselvisch | legums | [leˈgʊms](info) |
‚Gmies‘ | |
| Putèr | grip | [gɾɪp](info) |
‚Fälse‘ | ||
| Vallader | droghist | [dɾoˈgɪʃt](info) |
‚Apotheker‘ | ||
| Frankoprovenzalisch | Greyerzerisch | la grandzèta | [la gʁɑ̃ˈdzɛta](info) |
‚d Schüüni‘ | |
| Walliser Patois (Nendaz) | reguyelon | [ˈʁəgjelɔ̃](info) |
‚Holzspään‘ | ||
| Dütsch | Lüge | [ˈlyːɡə](info) |
‚Lugg‘ | ||
| Abchasisch | ажыга | [aˈʐəɡa] | ‚Schaufel‘ | ||
| Adygeisch | Dialäkt vo de Schapsuge | гьэгуалъэ | [ɡʲaɡʷaːɬa](info) |
‚Spiilzüüg‘ | Entspricht in andre Dialäkt [d͡ʒ]. |
| Dialäkt vo de Temirgojer | чъыгы | [t͡ʂəɡə](info) |
‚Baum‘ | Entspricht in andre Dialäkt [ɣ]. | |
| Albanisch | gomar | [ˈɡomaɾ] | ‚Esel‘ | ||
| Änglisch | go | [goʊ](info) |
‚gang‘ | ||
| Arabisch[2] | Ägyptischs Arabisch | راجل | [ˈɾɑːɡel] | ‚Maa‘ | Enspricht in andre Dialäkt em [dʒ], [ʒ] oder [ɟ]. |
| Golf-Arabisch | شقردي | [ʃɪˈɡɑrdi] | ‚zueverlässig‘ | ||
| Hedscha Arabisch | قمر | [ɡamar] | ‚Moo‘ | Entspricht em /q/ im klassische Arabisch ùn em Standardarabisch. | |
| Jemenitischs Arabisch | قال | [ɡɑːl] | ‚er het gsait‘ | ||
| Armenisch | Oschtarmenisch[3] | գանձ | [ɡɑndz](info) |
‚Schatz‘ | |
| Aserbaidschanisch | qara | [ɡɑɾɑ] | ‚schwarz‘ | ||
| Baskisch | galdu | [ɡaldu] | ‚verliere‘ | ||
| Bulgarisch | гора | [ɡora] | ‚Holz‘ | ||
| Chinesisch | Min Nan | 我 | [ɡua] | ‚ich‘ | nùmme ùmgangssproochlig. |
| Wu | 狂 | [ɡuɑ̃] | ‚verùggt‘ | ||
| Xiang | 共 | [ɡoŋ] | ‚zämme‘ | ||
| Esperanto | bongusta | [bonˈgusta] | ‚lecker‘ | ||
| Französisch | gain | [ɡɛ̃](info) |
‚Gwinn‘ | ||
| Georgisch[4] | გული | [ˈɡuli] | ‚Rùgge‘ | ||
| Hindi | गाना | [ɡɑːnɑː] | ‚Lied‘ | Es wird zwüsche behuuchte ùn nit-behuuchte ùnterschide. | |
| Irisch | gaineamh | [ˈɡanʲəw] | ‚Sand‘ | ||
| Italienisch[5] | gare | [ˈɡare] | ‚Wettkämpf‘ | ||
| Japanisch[6] | kanji:がん•癌/gan | [ɡaɴ] | ‚Krebs‘ | ||
| Kabardinisch | Dialäkt vo de Beslenejer | гьанэ | [ɡʲaːna](info) |
‚Hämd‘ | Entspricht in andre Dialäkt [dʒ]. |
| Katalanisch[7] | gros | [ɡɾɔs] | ‚riisig‘ | ||
| Koreanisch | 메기/megi | [meɡi] | ‚Wels‘ | ||
| Malaiisch | guni | [ɡuni] | ‚Sagg‘ | ||
| Marathi | गवत | [ɡəʋət] | ‚Grass‘ | ||
| Mazedonisch | гром | [ɡrɔm] | ‚Donner‘ | ||
| Mohawk | kania'keha | [ganjʌ̃ʔˈgɛha] | ‚Mohawk Sprooch‘ | ||
| Neugriechisch | γκάρισμα | [ˈɡarizma] | ‚Brülle vùmene Esel‘ | ||
| Niiderländisch | Alli Dialäkt | zakdoek | [ˈzɑɡduk](info) |
‚Noostuech‘ | Allophon vo /k/ vor stimmhafte Konsonante. |
| Standard[8] | |||||
| Viili Sprecher | goal | [ɡoːɫ](info) |
‚Gool‘ | Nùmme in Lehnwörter. Wird vo andre Sprecher au als [ɣ] ~ [ʝ] ~ [χ] ~ [x] oder [k] ussgsproche. | |
| Dialäkt vo Ameland | goëd | [ɡuə̯t] | ‚guet‘ | ||
| Normännisch | la gambe | [la gɑ̃b](info) |
‚s Bai‘ | ||
| Norwegisch | gull | [ɡʉl] | ‚Möfe‘ | ||
| Panjabi | ਗਾਂ | [ɡɑ̃ː] | ‚Chue‘ | ||
| Polnisch[9] | gmin | [ɡmʲin̪](info) |
‚Gsindel‘ | ||
| Portugiesisch[10] | língua | [ˈlĩɡwɐ] | ‚Zùng‘ | ||
| Rumänisch[11] | gând | [ˈgɨnd] | ‚Gedanke‘ | ||
| Russisch[12] | голова | [ɡəlɐˈva](info) |
‚Chopf‘ | ||
| Schwedisch | god | [ɡuːd̪] | ‚lecker‘ | Isch mangmool au [ɰ]. | |
| Slowakisch | miazga | [mjazɡa] | ‚Lymphe‘ | ||
| Somali | gaabi | [ɡaːbi] | ‚chürzer mache‘ | ||
| Spanisch[13] | gato | [ˈɡato̞] | ‚Chatzerolli‘ | ||
| Tschechisch | gram | [ɡram] | ‚Gramm‘ | ||
| Tschetschenisch | говр | [ɡovr] | ‚Ross‘ | ||
| Türkisch | göl | [ɡœl] | ‚See‘ | ||
| Ukrainisch | ґанок | [ˈɡɑ.n̪ok] | ‚Schritt (pl)‘ | ||
| Ungarisch | engedély | [ɛŋɡɛdeːj] | ‚Erlaubniss‘ | ||
| Weschtfriesisch | gasp | [ɡɔsp] | ‚Schnalle‘ | ||
| Yi | ꈨ/gge | [ɡɤ˧] | ‚höre‘ | ||
| Zapotekisch | Tilquiapan[14] | gan | [ɡaŋ] | ‚in dr Lag sy werde‘ | |
Fuessnote
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- ↑ Ladefoged, Peter & Maddieson, Jan. (1996). The Sounds of the World's Languages. ISBN 0-631-19815-6. pp. 33
- ↑ Watson (2002:16–17)
- ↑ Dum-Tragut (2009:13)
- ↑ Shosted, Ryan K.; Vakhtang, Chikovani (2006), "Standard Georgian", Journal of the International Phonetic Association 36 (2): 255–264
- ↑ Rogers, Derek; d'Arcangeli, Luciana (2004), "Italian", Journal of the International Phonetic Association 34 (1): 117–121
- ↑ Okada, Hideo (1991), "Phonetic Representation:Japanese", Journal of the International Phonetic Association 21 (2): 94–97
- ↑ Carbonell & Llisterri (1992:53)
- ↑ Gussenhoven (1992:45)
- ↑ Jassem (2003:103)
- ↑ Cruz-Ferreira, Madalena (1995), "European Portuguese", Journal of the International Phonetic Association 25 (2): 90–94
- ↑ DEX Online: Archivierte Kopie (Memento vom 14. April 2020 im Internet Archive)
- ↑ Padgett, Jaye (2003), "Contrast and Post-Velar Fronting in Russian", Natural Language & Linguistic Theory 21 (1): 39–87
- ↑ Martínez-Celdrán, Eugenio; Fernández-Planas, Ana Ma.; Carrera-Sabaté, Josefina (2003), "Castilian Spanish", Journal of the International Phonetic Association 33 (2): 255–259
- ↑ Merrill, Elizabeth (2008), "Tilquipan Zapotec", Journal of the International Phonetic Association 38 (1): 107–114
| Konsonante | Lueg au: IPA, Vokale | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Bi de Spalte wo grau sin, goot mer devo uss, dass si nit artikuliert werde chönne; wysi Spalte, ùn Zeiche, wo nit verlinkt sin, hen kei offiziels IPA-Zeiche un/oder sin uss keinere Sprooch bekannt. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||