Xenophon

Dr Xenofon

Dr Sokrates (rächts) und möögligerwiis dr Xenofon (linggs). Detäi us dr Schuel vo Athen vom Raffael, 1510-1511

Dr Xenofon (altgriech. Ξενοφῶν; * zwüsche 430 und 425 v. d. Z. z Athen; † noch 355 v. d. Z. z Korinth) isch e antike griechische Politiker, Fäldheer und Schriftsteller in de Beriich vo dr Gschicht, Ökonomii und Filosofii gsi.

Lääbe

Was mä hüte über s Lääbe vom Xenofon wäiss, chunnt vor allem us sine äigene Wärk und ere filosofiigschichtlige Schrift us em 3. Joorhundert

Dr Xenofon isch dr Soon vom Gryllos gsi unbd en Athener us em Demos Erchia. Er isch us ere woolhabende Familie choo, vermuetlig us em „Ridderstand“, wo eender oligarchisch dänggt het. Er isch zwüsche 410 und 401 v. d. Z. en Aahänger vom athenische Filosoof Sokrates worde und het Dialog gschriibe, wo dr Sokrates din as dr Hauptaktöör Gsprööch mit andere füert.

402 v. d. het dr Griech Proxenos vo Theebe für d Perser griechischi Söldner gsuecht, und het au dr Xenofon uf Sardes iiglaade. Dä isch 401 v. d. Z. ins Riich vo de Achämenide gfaare. Am Aafang het er dr Zuug vo de 10'000 as Zivilist begläitet. Wo dr Aafüerer Kyros 401 v. d. Z. in dr Schlacht bi Kunaxa gfalle isch, het sich si Armee ufglööst, und die griechische Söldner under em Proxenos vo Theebe häi brobiert ans Meer z choo. Wo au dr Proxenos gfalle isch, isch dr Xenofon zum Aafüerer gweelt worde, het aber dr Boste abgleent. D Armee isch schliesslig an d Küste vom Schwarze Meer choo und vo dört über Byzantion uf Pergamon.

D Athener häi dr Xenofon nid bi sich welle, wil er de Perser ghulfe het, und dä isch dorum zu de Spartaner. Deren iire General Agesilaos het em e Landguet in Skillus gschänggt, und uf das het er sich in de 380er-Joor mit sinere Frau Philesia und de zwäi Söön zruggzooge. Dört het er sini Gschichtswärk Anabasis und Hellenika gschriibe en ökonomischi Schrift und filosofischi Dialog. Wo Skillus 371 v. d. Z. gfalle isch, isch dr Xenofon mit dr Familie uf Korinth züüglet. 367/366 isch s Urdäil, wo dr Xenofon us Athen verbannt het, ufghoobe worde. Er isch woorschinlig zrugg uf Athen, dr Diogenes Laertios verzelt aber, ass er z Korinth gstorbe isch.

Schrifte

Historischi Schrifte

• Anabasis, Dr Marsch vom Kyros ins Hochland (autobiografische Bricht über e „Zuug vo de 10'000“ in s Perserriich und zrugg)
• Hellenika, Gschicht vo Griecheland (vo 411 bis 362 v. d. Z., e diräkte Aaschluss an s Wärk vom Thukydides)
• Agesilaos (Lobreed uf e spartanisch Köönig Agesilaos)

Sokratischi Schrifte

• Memorabilien, Erinnrige an Sokrates
• Symposion, Gastmool (filosofisch-literarische Dialog wäärend eme Gastmool)
• Apologii, Verdäidigungsreed vom Sokrates (hüpothetischi Verdäidigungsreed vom Sokrates vor Gricht)
• Oikonomikos, Huuswirtschaft

Pedagogischi und politologischi Schrifte

• Kyrupädie, d Erziejig vom Kyros (Schrift über die politischi Bildig vom persische Groossköönig Kyros II., wo als dr ideal Herrscher daargstellt wird)
• Hieron (Dialog über d Tyrannis)
• Poroi, Über d Iikümft vom Staat (wie sich d Poleis Athen cha Gäld beschaffe)
• Staatsverfassig vo de Lakedaimonier (Beschriibig vo dr spartanische Verfassig und Lääbeswiis, wo dr Xenofon seer gschetzt het)

Witeri

• Hipparchikos (Abhandlig über d Ufgoobe vom ene Ritereikommandant)
• Über d Ritkunst
• Kynegetikos, Abhandlig über d Jagd
• Staatsverfassig vo de Athener

Gsamtusgoobe und Übersetzige

Gsamtusgoobe

• Edgar Cardew Marchant (Hrsg.): Opera omnia, 5 Bände, Oxonii E Typographeo Clarendoniano, Oxford 1900-1920
  • Band 1: Historia Graeca, 1900 (archive.org)
  • Band 2: Commentarii, Oeconomicus, Convivium, Apologia Socratis, 1901 (archive.org)
  • Band 3: Expeditio Cyri, 1904 (archive.org)
  • Band 4: Institutio Cyri, 1910 (archive.org)
  • Band 5: Opuscula, 1920 (archive.org)
• Christian Nathanael Osiander, Gottlieb Lukas Friedrich Tafel, Gustav Schwab (Hrsg.): Xenophon's von Athen Werke. In: Griechische Prosaiker in neuen Uebersetzungen, J.B. Metzler, Stuttgart 1827-1828 (Neuauflage 1943)

Übersetzige vo äinzelne Schrifte

• Rainer Nickel (Hrsg.): Kyrupädie. Die Erziehung des Kyros, Griechisch-Dütsch, Artemis und Winkler, Münche 1992
• Walter Müri, Bernhard Zimmermann (Hrsg.): Anabasis. Der Zug der Zehntausend, Griechisch-Dütsch, Artemis-Verlag, Münche 1990
• Gisela Strasburger (Hrsg.): Hellenika, Griechisch-Dütsch, 2. Uflaag, Münche 1988
• E. Bux (Hrsg.): Die sokratischen Schriften, Kröner, Stuttgart 1956
• R. Baer (Hrsg.): Xenophons Apologie des Sokrates, Dütsch-Griechisch, Bär, Niederuzwil 2007
• Ekkehard Stärk (Hrsg.): Das Gastmahl, Griechisch/Deutsch, Reclam, Stuttgart 1986
• Anabasis. Hellenika. Erinnerungen an Sokrates, Emil Vollmer Verlag, Wiesbade o. J.

Litratuur

• Hans Rudolf Breitenbach: Xenophon von Athen. Druckenmüller, Stuttgart 1966 (ursprünglich in: Pauly-Wissowa. 2. Reihe, Band 9. Metzler, Stuttgart 1967, Sp. 1569ff.)
• Klaus Döring: Xenophon. In: Hellmut Flashar: Grundriss der Geschichte der Philosophie. Die Philosophie der Antike. Band 2/1, Schwabe, Basel 1998, ISBN 3-7965-1036-1, S. 182-200
• John K. Anderson: Xenophon. London 1974.
• William Edward Higgins: Xenophon the Athenian. The Problem of the Individual and the Society of the Polis. State University of New York Press, Albany 1977.
• Christian Mueller-Goldingen: Xenophon. Philosophie und Geschichte. Wissenschaftliche Buchgesellschaft, Darmstadt 2007.
• Rainer Nickel: Xenophon. Wissenschaftliche Buchgesellschaft, Darmstadt 1979.
• Christopher Tuplin (Hrsg.): Xenophon and his World. Papers from a conference held in Liverpool in July 1999 (= Historia Einzelschriften, Band 172). Steiner, Stuttgart 2004.

Weblingg

 Commons: Xenophon – Sammlig vo Multimediadateie

 Xenophon im dütschsprochige Wikisource

• Wärch vu Xenophon. In: Projekt Gutenberg-DE.
• Werke in englischer Übersetzung
• Xenophons Bedeutung für die Reitkunst

Fuessnoote

Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vum Artikel „Xenophon“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.