Hieronymus Hess

Dialäkt: Baseldütsch

Dr Hieronymus Hess (* 15. April 1799 z Baasel; † 8. Juni 1850 z Baasel) isch e Schwizer Zäichner und Mooler in dr erste Helfti vom 19. Joorhundert gsi. Er isch bsundrigs für sini zitkritische Karikature und Vorlage für Zizehuusener Terrakotte bekannt.

Lääbe und Wärk

Dr Hieronymus Hess stammt us ere Baasler Chläibürgerfamilie ooni künstlerische Hindergrund. Er het en Usbildig zum Flachmooler gmacht und isch denn uf die öffentligi Zäichnigsschuel gange und het bis 1817 au no e Leer bim Mooler Maximilian Neustück gmacht. Dr Künstler und Verleger Peter Birmann het em 1817 dr Ufdraag gee, Kopie vo de Freske vom Hans Holbäi em Jüngere z mache, wo denn im Roothuus widerentdeggt worde si. Dank Beziejige vo sim Aarbetsgääber und eme Stipendium het dr Hess vo 1819 bis 1823 z Neapel und z Rom chönne schaffe und studiere. Er isch dört mit em Joseph Anton Koch, em Bertel Thorvaldsen und em Kräis vo de Nazarener in Kontakt gstande, und die häi in stilistisch beiiflusst. Noch Italie isch er 1825–1826 z Nürmbärg gsi, won er dr Ludwig Richter kennegleert het. Denn het er sich z Baasel niidergloo und 1828 ghürootet. Dr Hess het vo 1831 bis 1835 as Zäichnigsleerer gschafft. Zu sine Schüeler häi under anderem dr spööter Bildhauer Ferdinand Schlöth ghöört, wo von em 1843 e Gipsstatue gmacht het.

Dr Hess het Lithografie noch de Passioonsdaafele vom Hans Holbäi broduziert, Glasmoolereie, Illustrazioone für d Basler Nöijoorsbletter und im Martin Disteli si Schwizerische Bilderkaländer. Die wichdige Vorlaage für d Zizehuusener Terrakotte, wo vom Anton Sohn härgstellt und über d Kunsthandlig J.R. Brenner in Basel verdriibe worde si, het dr Hess 1828–1834 gmacht. 1839 het er im Ufdraag vom Verleeger Hasler dr Baasler Dootedanz in 40 Äinzelbilder gmoolt, und het grad no vier nöiji Motiv drzuedoo. Drunder befindet sich au s Bild Der Tod zum Maler, wo sich dr Hess sälber bordretiert het.

Sini romantisch inspirierte Zäichnige, Akwarell, Druckgrafike und Gmäld si vo hoocher Kwalidäät. Si stelle Schanerszene daar, Historie, Allegorie, Bordret und Karikature mit politische, antiklerikale und soziale Inhalt. Mä cha in ene gsee, wie dr Hess vo dr Baasler Gsellschaft, wo künstlerisch nid grad ufgschlosse gsi isch, entdüscht gsi isch. Sini Wärk si als Bilddokumänt zur Restaurazions- und Regenerazioonszit in Baasel vo gschichtswüsseschaftliger Bedütig.

Bildli

• 
  D Juliane vo Krüdener z Gränzach, 1817
• 
  D Baasler Künstlergsellschaft, 1818
• 
  E Baasler Bänkelsänger, noch 1830
• 
  D Kunstsammlig im Huus zur Mugge, 1837
• 
  Dootedanz

Litratuur

• Johann Jakob Im Hof: Der Historienmaler Hieronymus Hess von Basel – Geschichte seinen Lebens und Verzeichnis seiner Werke. Basel, 1887.
• Margarete Pfister-Burkhalter: Hieronymus Hess. 1799–1850. Basel, 1952.
• Heinrich Kuhn: Hieronymus Hess, ein Basler Karikaturist. Basel, 1981.

Weblingg

 Commons: Hieronymus Hess – Sammlig vo Multimediadateie

• Yvonne Boerlin-Brodbeck: Hess, Hieronymus. In: Historisches Lexikon vo dr Schwiiz.
• Paola von Wyss-Giacosa: Hess, Hieronymus. In: Sikart (Lexikon un Datebank zue dr Chunscht in dr Schwyz un im Firschtetum Liechtestei).

Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vum Artikel „Hieronymus_Hess“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.