Wys bron van Henning Mankell

{{Inligtingskas Persoon
| naam             = Henning Mankell
| bynaam           = 
| beeld            = Henning Mankell 3 2011 Shankbone.jpg
| beeldbeskrywing  = 
| onderskrif       = Henning Mankell in 2011 in die [[New York Stad|New Yorkse]] boekwinkel ''Barnes & Noble Union Square''
| geboortenaam     = 
| geboortedatum    = [[3 Februarie]] [[1948]]
| geboorteplek     = [[Stockholm]], [[Swede]]
| sterfdatum       = [[5 Oktober]] [[2015]]
| sterfteplek      = [[Gotenburg]]
| ouers            = 
| titel            = 
| nasionaliteit    = {{vlagland|Swede}}
| beroep           = Romanskrywer, dramaturg en uitgewer
| ander            = 
| bekend           = ''Kurt Wallander''
| salaris          = 
| termyn           = 
| voorganger       = 
| opvolger         = 
| eerbewyse        = 
| party            = 
| religie          = 
| huweliksmaat     = 
| kinders          = 
| webblad          = [http://www.henningmankell.com/ www.henningmankell.com]
| handtekening     = 
}}

'''Henning Mankell''' (* [[3 Februarie]] [[1948]] in [[Stockholm]], grootgemaak in [[Sveg]]; † [[5 Oktober]] [[2015]] in [[Gotenburg]]) was 'n [[Swede|Sweedse]] toneelregisseur en skrywer wat veral met sy reeks [[misdaadroman|speurromans]] oor die polisie-inspekteur "Kurt Wallander" internasionale bekendheid verwerf het.

== Biografie ==
Mankell se familie was van [[Duitsland|Duitse]] afkoms. Hy was 'n kleinseun van Johann Hermann Mankell wat in [[Hesse]] gebore is en later na Swede geëmigreer het. Sy grootvader was die gelyknamige Sweedse komponis Henning Mankell. Hy het sy derde huwelik met die teaterregisseur Eva Bergman, die tweede dogter van [[Ingmar Bergman]], aangegaan.

Henning Mankell het sy toneelloopbaan as regie-assistent by die Riks-teater in Stockholm begin. Hy het reeds op 20-jarige ouderdom begin om selfstandig toneelstukke in kollagevorm te skryf en te ensceneer met die doelwit om die "maatskappy te ontmasker". Ook die prosa, wat hy in die vroeë 1970's begin skryf het, het hierdie bedoeling gehad. In [[1973]] het Mankell sy eerste roman, ''Bergsprängaren'', vrygestel. Politieke en maatskaplike kwessies neem nog steeds 'n belangrike plek in sy werke in. Sedert die 1980's is Mankell onder meer in [[Mosambiek]] werksaam waar hy by die opbou van 'n teater betrokke was.

In sy roman ''Mördare utan ansikte'' ("Moordenaar sonder gesig") het hy die literêre figuur van polisie-inspekteur Kurt Wallander geskep wat die hoofkarakter in 'n hele reeks van internasionaal gewilde speurverhale geword het. Mankell se speurromans staan in die tradisie van die Sweedse skrywers Maj Sjöwall en Per Wahlöö en hulle polisie-inspekteur Martin Beck.

Mankell woon afwisselend in Swede en die [[Mosambiek]]se [[hoofstad]], [[Maputo]], waar hy as toneelregisseur 'n belangrike bydrae tot die kulturele opbou van die land gelewer het. Hy het 'n aantal werke uitgereik gegrond op y ervarings in [[Afrika]].

In Januarie 2014 het hy bekendgemaak dat [[kanker]] by hom gediagnoseer is. In Mei daardie jaar het hy gesê dat die behandeling werk en dat hy beter word.<ref>{{cite web |url=http://www.gp.se/kulturnoje/1.2259442-del-1-en-strid-ur-livets-perspektiv- |title=Del 1: "En strid ur livets perspektiv" |author=HENNING MANKELL |date=29 Januarie 2014 |access-date=5 Oktober 2015 |language=sv |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304061558/http://www.gp.se/kulturnoje/1.2259442-del-1-en-strid-ur-livets-perspektiv- |archive-date=4 Maart 2016 |url-status=dead |df=dmy-all}}</ref> Hy is egter op 5 Oktober 2015 (in die ouderdom van 67) hieraan oorlede.<ref name="svt.se">{{cite web |url=http://www.svt.se/kultur/bok/henning-mankell-ar-dod |title=Henning Mankell är död |work=svt.se |access-date=5 Oktober 2015 |language=sv |archive-url=https://web.archive.org/web/20190629072206/https://www.svt.se/kultur/bok/henning-mankell-ar-dod |archive-date=29 Junie 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref>

== Toekennings ==
* 1991 [[Sweedse Speurromanprys]] (Nasionaal) vir: ''Mördare utan ansikte''. Ordfront, Stockholm 1991
* 1992 [[Glasnyckel]] (Skandinawië) vir: ''Mördare utan ansikte''. Ordfront, Stockholm 1991
* 1993 [[Duitse Jeugliteratuurprys]] vir die kinderboek: ''Hunden som sprang mot en stjärna'' ([[Duits]]e titel: ''Der Hund, der zu einem Stern unterwegs war'')
* 1995 [[Sweedse Speurromanprys]] (Nasionaal) vir: ''Villospår''. Ordfront, Stockholm 1995
* 1996 [[Astrid-Lindgren-prys]] (Literatuurprys van die Sweedse uitgewers Rabén & Sjögren)
* 1998 [[Finse Speurromanprys]] (Internasionaal) vir die "Polisie-inspekteur Wallander-reeks"
* 2000 [[Prix Mystère de la critique]] vir: ''Villospår''. Ordfront, Stockholm 1995
* 2001 [[Gold Dagger]] vir: ''Sidetracked''. Harvill, London 2000 (oorspronklike Sweedse titel: ''Villospår''. Ordfront, Stockholm 1995)
* 2005 [[Gumshoe Awards]] (Best European Crime Novel) vir: ''The Return of the Dancing Master''. The New Press, New York 2003 (oorspronklike Sweedse titel: ''Danslärarens återkomst''. Ordfront, Stockholm 2000)
* 2008 [[Goldene Feder]] vir sy literêre werk
* 2008 Corine vir: ''Der Chinese'' (Duitse oudioboek)
* 2008 [[Ripper Award]] – Europese prys vir speurliteratuur
* 2009 [[Erich-Maria-Remarque-Vredesprys]] (hoofprys) vir sy werk in Afrika

== Werke ==
=== Die romanfiguur Kurt Wallander ===
[[Lêer:Mariagatan.jpg|duimnael|Mariagatan in Ystad]]
Kurt Wallander is die fiktiewe hoofkarakter in Henning Mankell se speurromans. Die peinsende, geïnrtoverteerde polisie-inspekteur uit Ystad, 'n klein stad in die Suid-Sweedse landskap [[Skåne]], woon in die Mariagatan en deurloop in alle romans vanaf ''Mördaren utan ansikte'' 'n voortgesette proses van verandering. Op hierdie manier verweef Mankell die oplossing van misdaad ten nouste met die biografie van sy [[protagonis]] en beskryf 'n man wat ná sy egskeiding deur 'n lewenskrisis gaan: Eensaamheid, die volwassewording van sy dogter "Linda Wallander", tydelike alkoholverslawing, die diagnose van diabetes mellitus, ernstige gewigsprobleme en die permanente stryd teen sy geslagsdrang wat ondanks sy afnemende gewildheid onder die skone geslag nog steeds baie sterk is.

Wallander ly dikwels onder die wêreld se slegtheid en beskou grumisdade as 'n neweverskynsel van die Westerse samelewing se negatiewe ontwikkeling. Die hoofkarakter fungeer sodoende as die skrywer se spreekbuis en formuleer sy kritiek op die maatskappy. Danksy Wallander se morele aanspraak, sy selfdissipline (wat dikwels aan opoffering grens) en die alomteenwoordige idee van mislukking, ongeag Wallander se sukses by die oplossing van misdade, skep Mankell vir die leser 'n hoë potensiaal van identifikasie met sy hoofkarakter. Die polisie-inspekteur word in die romans ondanks sy vasberade, onbevreesde en moedige optrede nie as 'n tipiese held uitgebeeld nie, maar eerder as 'n gewone mens wat met talle probleme te kampe het.

Die noukeurige beskrywing van Wallander se tuisstad (Mankell gebruik in sy romans outentieke name van strate en kroeë) het van Ystad en die skiereiland Skåne 'n gewilde toeristebestemming gemaak, en die plaaslike toerismeliggame het lankal begin om voordeel te trek uit 'n spesifieke bemarking van plekke wat in die werke van Mankell voorkom.

== Verdere leesstof ==
* Heske, Henning: ''Die Globalisierung des Verbrechens. Über die Kriminalromane von Henning Mankell''. In: Henning Heske (red.): ''Fausts Phiole. Über Poesie und Wissenschaft''. Bonn: Bernstein-Verlag 2006
* Sens, Rainer: ''Dem Kommissar auf der Spur'' (sagteband). Welver: Stein (Conrad) 2003

== Verwysings ==
{{Vertaling/Verwysing|de|Henning Mankell|vertaaldatum=21 April 2008}}
{{Verwysings}}

== Eksterne skakels ==
{{CommonsKategorie}}
* [http://www.henningmankell.se/ Die amptelike webwerf van Henning Mankell] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20151008015157/http://henningmankell.se/ |date= 8 Oktober 2015 }} (Engels/Sweeds)
* [http://www.mankell.de/ Biografie]
* [http://www.visitsweden.com/VSTemplates/Article____54265.aspx Die Sweedse plekke waar die Wallander-romans afspeel] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080415222956/http://www.visitsweden.com/VSTemplates/Article____54265.aspx |date=15 April 2008 }}
* [http://www.zeit.de/online/2008/06/henning-mankell 'n Portret van Henning Mankell ter geleentheid van sy 60ste verjaardag in DIE ZEIT / Tobias Gohlis]

{{Normdata}}

{{DEFAULTSORT:Mankell, Henning}}
[[Kategorie:Sweedse skrywers]]
[[Kategorie:Geboortes in 1948]]
[[Kategorie:Sterftes in 2015]]